Konstantyn I Grecki: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
infobox
Linia 1:
 
{{Władca kraju infobox
|król = Konstantyn I Grecki
|tytulatura =
|grafika = [[Plik:Constantineiofgreece.jpg|240px]]
|herb grafika =
|sygnatura grafika =
|dewiza =
|tytuł = [[władcy Grecji|król Grecji]]
|data koronacji =
|od = [[1913]]
|do = [[1917]]
Linia 14 ⟶ 13:
|następca = [[Aleksander Grecki]]
|2 tytuł = [[władcy Grecji|król Grecji]]
|2 data koronacji =
|2 od = [[1920]]
|2 do = [[1922]]
Linia 20 ⟶ 19:
|2 następca = [[Jerzy II Grecki]]
|dynastia = [[Glücksburgowie]]
|urodzony = {{data|1868-08-02}}<br />[[Ateny]]
|zmarł = [[11 stycznia]] [[1923]]<br />[[Palermo]]
|Miejsce pochówku =
|ojciec = [[Jerzy I Grecki]]
|matka = [[Olga Romanowa (królowa Grecji)|Olga Konstantinowna Romanowa]]
|żona = [[Zofia Hohenzollern (1870-1932)|Zofia Pruska]]
|dzieci = [[Jerzy II Grecki|Jerzy II]]<br />[[Aleksander Grecki|Aleksander]]<br />[[Helena, księżniczka grecka i duńska|Helena]]<br />[[Paweł I Grecki|Paweł I]]<br />[[Irena Grecka (1904-1974)|Irena]]<br />Katarzyna
|rodzeństwo =
|odznaczenia = {{order|OZ|KW}} {{order|OJI|KW}} {{order|KOS}} {{order|OCO}} {{order|OS}} {{order|ODD|WK}} {{order|OŁ|KW}} {{order|OZR|H}} {{order|OA}} {{order|OMS|KW}} {{order|OSML|KKWM}} {{order|OKW|KW}}
|odznaczenia =
|commons =
|source =
|quote =
}}
'''Konstantyn I''' (ur. {{data|1868-08-02}} w [[Ateny|Atenach]], zm. [[11 stycznia]] [[1923]] w [[Palermo]], [[Włochy]]) – [[władcy Grecji|król]] [[Królestwo Grecji (1832-1924)|Grecji]] w latach [[1913]]-[[1917]] i [[1920]]-[[1922]] z dynastii [[Glücksburgowie|Glücksburgów]], bocznej linii [[Oldenburgowie|Oldenburgów]]. Syn [[Jerzy I Grecki|Jerzego I]] i jego żony - [[Olga Konstantinowna Romanowa (królowa Grecji)|Olgi Konstantinownej]]<ref name="clogg299">
 
{{cytuj książkę | nazwisko =Clogg | imię =Richard | tytuł =Historia Grecji nowożytnej | url = | wydanie = | wydawca =[[Książka i Wiedza]] | miejsce =Warszawa | rok =2006 | strony =299-300 | isbn =83-05-13465-2 | język =pl | data dostępu = }}</ref>.
 
Absolwent szkół oficerskich w [[Ateny|Atenach]]<ref name="clogg299"/> i Akademii Wojskowej w Poczdamie<ref name="grecja540">{{cytuj książkę | autor = Bonarek J., Czekalski T., Sprawski S., Turlej S.| tytuł = Historia Grecji| wydawca = Wydawnictwo Literackie| miejsce = Kraków| rok = 2005| strony = 540-542| isbn = 83-08-03819-0}}</ref>. W młodości służył w pruskiej gwardii królewskiej<ref name="emeis"/>. Obarczony odpowiedzialnością za klęskę Greków w [[wojna grecko-turecka (1897)|wojnie z Turcją w 1897]]<ref name="clogg299"/>. W 1909, wskutek [[przewrót z Gudi|przewrotu z Gudi]], został zmuszony do odejścia z wojska<ref name="clogg299"/>. W 1911 [[Eleutherios Venizelos|Elefterios Wenizelos]] mianował go wodzem naczelnym armii greckiej<ref name="clogg299"/>. Podczas I wojny bałkańskiej wykazał się talentem militarnym, jako naczelny dowódca polowy armii greckiej. Już wtedy ujawniła się skłonność Konstantyna do bardzo wysokiego ryzyka dowódczego i politycznego. W kwestiach strategicznych książę wykonywał jednak, acz niechętnie, rozkazy premiera Elefteriosa Wenizelosa<ref name="emeis">''[[Emeis oi Ellines]] - Historia Wojen Współczesnej Grecji'', Skai Bibilio 2008, Ateny </ref>.
 
Działalność Konstantyna w czasie wojen zapewniła mu znaczną popularność w społeczeństwie w momencie obejmowania tronu<ref name="clogg299"/>. Prasa nadała mu przydomki ''Bułgarobójcy'' i ''Syna Orła''<ref>{{cytuj książkę | autor = Bonarek J., Czekalski T., Sprawski S., Turlej S.| tytuł = Historia Grecji| wydawca = Wydawnictwo Literackie| miejsce = Kraków| rok = 2005| strony = 537| isbn = 83-08-03819-0}}</ref>.
 
Po wybuchu [[I wojna światowa|I wojny światowej]] Konstantyn zajął stanowisko proniemieckie, wbrew sympatiom premiera Wenizelosa, zwolennika [[Ententa|ententy]]. Konflikt między monarchą i jego otoczeniem a rządem przeszedł do historii Grecji jako [[schizma narodowa]]. 4 września 1915 Wenizelos zapowiedział w parlamencie zaangażowanie się Grecji w wojnę po stronie Ententy, z powodu czego król (mimo poparcia parlamentarnego dla premiera), doprowadził do dymisji rządu. Nowym premierem został reprezentant opcji proniemieckiej [[Stefanos Skulidis]], który w maju 1916 zgodził się przekazać siłom bułgarskim i niemieckim fort Rupel na Strumie. Wielka Brytania i Francja oskarżyły wówczas Grecję o zdradę i dokonały zbrojnej interwencji na wyspach [[Chios]] i [[Korfu]] oraz w [[Pireus]]ie<ref name="grecja540"/>. Konstantynowi przedstawiono ultimatum, w którym zażądano od niego zdemobilizowania sił greckich oraz odwołania premiera. Król zgodził się na spełnienie żądań, apelując przy tym do żołnierzy o wierność<ref name="grecja540"/>. Tymczasem 27 września Wenizelos wydał z greckiej Macedonii proklamację nawołującą do nieposłuszeństwa wobec monarchy i sformował rząd tymczasowy, który miał kontynuować jego wcześniejszą politykę. Państwa sprzymierzone, chociaż oficjalnie nie uznały tego gabinetu, zastosowały blokadę Grecji, by wymusić na królu dalsze ustępstwa. W maju 1917 francuski senator [[Célestin Jonnart]], mianowany wysokim komisarzem ds. Grecji, zażądał wprost od monarchy abdykacji<ref name="grecja540"/>. Konstantyn nie ogłosił abdykacji, lecz 13 czerwca 1917 wyjechał do [[Tarent]]u, a następnie do [[Szwajcaria|Szwajcarii]], oddając władzę drugiemu synowi, [[Aleksander GlücksburgGrecki|Aleksandrowi]]<ref name="grecja540"/>.
 
Konstantyn I wrócił do władzy po wygranych przez rojalistów wyborach parlamentarnych jesienią 1920, gdy król Aleksander już nie żył. Sukces zwolenników króla był efektem zmęczenia społeczeństwa wojnami oraz poczuciem upokorzenia z powodu otwartego ingerowania Francji i Wielkiej Brytanii w wewnętrzne sprawy Grecji<ref name="clogg117">{{cytuj książkę | autor = Clogg R.| tytuł = Historia Grecji nowożytnej| wydawca = Książka i Wiedza| miejsce = Kraków| rok = 2006| strony = 115–119| isbn = 83-05-13465-2}}</ref>.
Linia 47 ⟶ 46:
 
== Rodzina ==
[[Plik:Konstantyn I z rodziną.JPG|250px|thumb|250px|left|Konstantyn I z żoną i dziećmi.]]
27 października [[1889]] poślubił księżniczkę [[Zofia PruskaHohenzollern (1870-1932)|Zofię Pruską]] (14 czerwca [[1870]] - 13 stycznia [[1932]]). Z tego związku urodziło się sześcioro dzieci:
* [[Jerzy II Grecki|Jerzy II]] ([[1890]]-[[1947]]), król Grecji ([[1922]]-[[1924]] i [[1935]]-[[1947]]);
* [[Aleksander Grecki|Aleksander]] ([[1893]]-[[1920]]), król Grecji ([[1917]]-[[1920]]);