Priesterblock (Dachau KL): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
linki zewnętrzne, drobne redakcyjne
Kelvin (dyskusja | edycje)
+Gerhard Hirschfelder, drobne redakcyjne, int.
Linia 2:
[[File:Bydgoszcz 1939 Polish priests and civilians at the Old Market.jpg|thumb|Księża wśród polskich cywilów aresztowanych przez Niemców w czasie [[Krwawa niedziela (Bydgoszcz)|krwawej niedzieli w Bydgoszczy]] 1939.]]
 
'''Priesterblock (KL Dachau)''' (pol. Blok dla księży) - wydzielone baraki w niemieckim obozie koncentracyjnym [[Dachau (KL)|Dachau]] przeznaczone dla duchownych sprzeciwiających się [[nazizmnarodowy socjalizm|nazizmowi]]owi. Od grudnia 1940 roku [[Rząd Adolfa Hitlera|niemieckie władze]] w [[Berlin]]ie zdecydowały o koncentracji wszystkich osób duchownych znajdujących się do tej pory w różnych obozach koncentracyjnych w jednym - KL Dachau. Stał się on od tego momentu w [[III Rzesza|III Rzeszy]] centrum więzienia aresztowanych księży. Z ogólnej liczby 2,7202720 kleryków zanotowanych w aktach obozowych 2,579 (94.8895%) było [[Ksiądz|księżmi]] [[Kościół Katolickikatolicki|Kościoła Katolickiego]]. Uwięziono również 109 [[Ewangelicy|ewangelików]], 22 [[prawosławie|prawosławnych]], 8 [[Starokatolicyzm|starokatolików]] i [[Mariawicimariawityzm|mariawitów]] oraz dwóch [[mułła|mułłów]] [[Muzułmaniemuzułmanin|muzułmańskich]].
 
==Nazwa==
 
Funkcjonują dwie niemieckie nazwy na określenie bloków dla księży '''Pfarrerblock''' lub '''Priesterblock''' nawiązujących bezpośrednio do systemu organizacji niemieckich obozów koncentracyjnych, w których istniały odrębne tzw. bloki dla różnego rodzaju więźniów. W języku ang. upowszechnił się natomiast termin '''Priest Barracks of Dachau Concentration Camp''' nawiązujący do [[barakBarak (budowla)|baraków]]ów, budynków, w których przetrzymywani byli więźniowie w obozach koncentracyjnych.
 
==Geneza==
Linia 17:
 
===Walka nazistów z religią===
[[File:CAvGalenBAMS200612.jpg|thumb|upright|[[ClemensKlemens August Graf von Galen]], biskup MunsteruMünsteru potępiający w swoich kazaniach politykę nazistów.]]
[[File:froehlich.jpeg|thumb|right|180px|Niemiecki ksiądz katolicki [[August Froehlich]] zamordowany w Dachau.]]
 
Po dojściu do władzy nazistów w [[Republika Weimarska|Republice Weimarskiej]] Hitler 23 marca 1933 roku w [[Reichstag]]u zapewnił, że nie będzie ingerował w sprawy wyznaniowe oraz prawa poszczególnych kościołów. Wraz z umacnianiem się nowej władzy kanclerz Rzeszy wkrótce złamał swoje słowo rozpoczynając w pierwszej kolejności brutalne prześladowania [[Świadkowie Jehowy w Niemczech|Świadków Jehowy w Niemczech]]{{odn|Geoffrey Blainey|2011|s=495-496}}, a następnie doprowadził do podziału [[Kościół ewangelicko-luterański|Kościoła luterańskiego]]. Wkrótce wypowiedział także konkordat podpisany przez państwo niemieckie z [[Watykan]]em oraz doprowadził do podpisania nowego na swoich zasadach tzw. [[Reichskonkordat]]. Niezależnie od umów z Watykanem w samej Rzeszy naziści rozpoczęli prześladowania kościoła katolickiego w Niemczech znane pod nazwą ''Kirchenkampf'' w nawiązaniu do nazwy XIX wiecznej akcji walki z kościołem Bismarcka tzw. ''[[Kulturkampf]]''. Część duchownych różnych wyznań od początku krytykowała nazizm stając się obiektem prześladowań z ich strony.
 
W ramach polityki [[Gleichschaltung]] zmierzającej do ujednolicenia życia politycznego i społecznego oraz podporządkowania go niemieckiej partii [[Narodowy socjalizm|narodowo socjalistycznej]] [[Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotników|NSDAP]] likwidowano niezależność partii politycznych, organizacji oraz instytucji. Naziści starali się narzucić swoje założenia propagandowe zgodne z linią programową [[Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotników|Narodowosocjalistycznej Niemieckiej Partii Robotników]] oraz [[Kult jednostki|kultem wodza]] Adolfa Hitlera wg partyjnego sloganu "nie będzie prawa tylko Hitler i nie będzie boga tylko Hitler"{{odn|Anton Gill|1994|s=14-15}}. Dążąc do zdobycia kontroli nad wszelkimi przejawami życia społecznego w III Rzeszy w krótkim czasie doprowadzili do podporządkowania sobie wielu organizacji i partii. Działania te doprowadziły również do powstania niemieckiego oporu przeciw nazistom w Niemczech tzw. [[Widerstand]]{{odn|Peter Hofmann|1994}}. Społeczeństwo niemieckie podzieliło się na większość, która poparła lub była bierna wobec nazizmu oraz mniejszość, która była wobec niego w opozycji.
 
Część niemieckich duchownych katolickich zaangażowała się w działalność opozycyjną wobec nazistów jak np. jezuita oraz ksiądz [[Alfred Delp]] działający w tajnej organizacji [[Krąg z Krzyżowej|Kreisauer Kreis]], [[Joseph Frings]], [[Konrad von Preysing]] oraz [[Michael von Faulhaber]]. Szereg duchownych krytykowało również poszczególne przejawy działalności nazistów. Przeciw niemieckiemu programowi eutanazji osób chorych psychicznie tzw. [[Akcja T4|Akcji T4]] w swoich kazaniach protestował biskup Munsteru[[Münster]]u [[Klemens August von Galen]]. Za swoje przekonania część duchownych naziści kierowali do obozów koncentracyjnych. Z tych przyczyn do Dachau wysłani zostali m.in. niemieccy księża katoliccy: [[Karol Leisner|Karl Leisner]], [[Martin Niemöller]], [[Josef Lenzel]], [[Bernard Lichtenberg]], [[Gerhard Hirschfelder]], pallotyn [[Josef Kentenich]], [[Serbołużyczanie|serbołużycki]] ksiądz [[Alojs Andricki]], oraz pastor luterański [[Max Lackmann]] i inni.
 
Po wybuchu II wojny światowej naziści kierowali tam również duchownych z innych krajów. Uwięzieni zostali ksiądz katolicki [[Jean Bernard]] z Luksemburga, duński karmelita [[Tytus Brandsma]], duński pastor [[Nanne Zwiep]]., [[Serbia|serbski]] biskup [[prawosławie|prawosławny]] [[Mikołaj (Velimirović)]] i wielu innych.
 
===Intelligenzaktion===
Linia 34:
W 1939 roku po zakończeniu [[Kampania wrześniowa|kampanii wrześniowej]] Niemcy rozpoczęli w okupowanej Polsce ''[[Intelligenzaktion]]'' - masową akcję eliminacji polskiej inteligencji, do której włączyli również polskie duchowieństwo. Księża polscy byli na przełomie lat 1939-1940 masowo aresztowani i rozstrzeliwani przez oddziały [[Einsatzgruppen]] oraz złożony z mniejszości niemieckiej [[Volksdeutscher Selbstschutz]]. Na obszarach wcielonych do III Rzeszy, w Wielkopolsce, na Pomorzu oraz na Śląsku już w październiku 1939 roku większość kościołów została zamknięta. Część nie została udostępniona aż do końca trwania II wojny światowej{{odn|Anna Jagodzińska|2010|s=2}}.
 
Księży, których nie zastrzelono wywożono do szeregu niemieckich obozów koncentracyjnych głównie [[Sachsenhausen (KL)|Sachsenhausen]], [[Mauthausen-Gusen (KL)|Mauthausen-Gusen]] oraz [[Oranienburg (KL)|Oranienburga]]. Pierwsze masowe transporty księży polskich do [[Dachau]] przybyły w kwietniu i maju 1940 roku i nasiliły się od grudnia tego roku, kiedy to nazistowskie władze w Berlinie wyznaczyły tę lokalizację na punkt komasacji duchowieństwa{{odn|Anna Jagodzińska|2010|s=2}}.
 
==Uwięzieni polscy księża==
Linia 58:
* [[Marian Konopiński]] - zmarł w Dachau poddawany pseudomedycznym eksperymentom,
* [[Michał Kozal]] - biskup katolicki z Włocławka, w obozie zachorował na [[Dur brzuszny|tyfus]] i został zamordowany zastrzykiem [[fenol]]u,
* [[Stanisław Kołodziej]] numer 25290 - ofiara eksperymentów medycznych, wstrzyknięto mu [[Ropowica|flegmonę]], w wyniku, której zmarł,
* [[Henryk Krzysztofik]] - aresztowany przez [[Gestapogestapo]] i przewieziony do obozu,
* [[Józef Kut]] - w obozie odmówił wyrzeczenia się posługi kapłańskiej i podpisania niemieckiej listy narodowościowej,
* [[Alojzy Liguda]] numer 22 604 - ksiądz [[Werbiści|werbista]], zmarł podczas eksperymentów pseudomedycznych w Dachau,
Linia 65:
[[Plik:Blmichalkozal2.png|thumb|75px|'''[[Michał Kozal|Kozal]]''']]
[[Plik:Marian Konopinski Poznan.JPG|thumb|75px|'''[[Marian Konopiński|Konopiński]]''']]
[[Plik:Emil_SzramekEmil Szramek.png|thumb|75px|'''[[Emil_SzramekEmil Szramek|Szramek]]''']]
* [[Władysław Miegoń]] numer 21 223 - kapelan wojskowy,
* [[Michał Oziębłowski]] numer 28201 - ksiądz z [[Kutno|Kutna]] po wejściu do miasta Niemców wzięty na zakładnika. Udało mu się uciec, jednak po ujęciu skierowano do Dachau,
* [[Józef Pawłowski (duchowny)|Józef Pawłowski]] numer 25286 - aresztowany za pomoc humanitarną Żydom,
* [[Narcyz Putz]] - ksiądz oraz działacz społeczny i polonijny, przywieziony pierwszym transportem księży do Dachau,
Linia 74:
* [[Aleksy Sobaszek]] - ksiądz z [[Jarocin]]a,
* [[Józef Straszewski]] - proboszcz z [[Włocławek|Włocławka]],
* [[Tadeusz Styczyński (ksiądz)|Tadeusz Styczyński]] - infułat w Kościelekościele Metropolitarnymmetropolitarnym w [[Gniezno|Gnieźnie]], radca Kurii, polski działacz społeczny,
* [[Emil Szramek]] - ksiądz katolicki, działacz społeczny, kulturalny i polonijny na Śląsku, zamordowany na izbie chorych w Dachau, gdzie w czasie choroby polewano go strumieniami lodowatej wody,
* [[Antoni Świadek]] numer 37193 - aresztowany za posługiwanie się językiem polskim podczas liturgii w okupowanej [[Bydgoszcz]]y, zmarł na tyfus w obozie,
* [[Marcin Tomaka]] numer 22242 - zmarł w wyniku tortur dokonanych przez niemieckich strażników,
Linia 87:
;„Tu, w Dachau, co trzeci zamęczony był Polakiem, Co drugi z więzionych tu księży polskich złożył ofiarę życia. Ich Świętą pamięć czczą Księża Polacy – Współwięźniowie” - <small>napis na zewnętrznej ścianie Kaplicy „Śmiertelnego Lęku Pana Jezusa” znajdującej się na terenie KL Dachau</small>{{odn|Anna Jagodzińska|2010|s=1}}.</blockquote>
 
Historycy przyjmują obecnie, że z ogólnej liczby 2,7202720 duchownych uwięzionych w Dachau przeważającą większość stanowili katoliccy księża - 2,5792579 (orczyli 94.,88%). Istnieją różne statystyki wynikające z odmiennych sposobów liczenia oraz kwalifikacji, a także różnych analiz zachowanych dokumentów obozowych. Podawane są również inne od oficjalnych liczby. W książce ''Dachau: The Official History 1933–1945'' (pol. "Dachau - oficjalna historia"), [[Paul Berben]] notuje, że niemiecki historyk R. Schnabel w swojej pracy ''Die Frommen in der Holle'' z roku 1966 podaje ogólną liczbę 2,7712771 księży{{odn|Paul Berben|1975|s=276–277}}. Kershaw podaje również nieuwzględnioną liczbę 400 niemieckich księży wysłanych do Dachau.
 
<center>