Jorge Rafael Videla: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
z tym poparciem kosciola bez zrodel |
psozerzenie |
||
Linia 18:
'''Jorge Rafael Videla Redondo''' (ur. [[2 sierpnia]] [[1925]] w [[Mercedes (prowincja Buenos Aires)|Mercedes]] w [[Argentyna|Argentynie]], zm. [[17 maja]] [[2013]] w [[Marcos Paz]]) – prezydent Argentyny w latach [[1976]] - [[1981]] i członek junty wojskowej, która rządziła krajem w latach 80.
==
Generał brygadier Jorge Videla został mianowany głównodowodzącym armii przez pełniącą funkcję prezydenta [[Isabel Perón|Izabelę Perón]] w 1974 roku. Perón, była wiceprezydentem przy swoim mężu Juanie. Została prezydentem wkrótce po jego śmierci. Jej autokratyczny i nieefektywny rząd był bardzo niepopularny. Krótki okres jej rządów naznaczyły walki zewnętrzne i gwałtowny wzrost [[terroryzm]]u za który w części odpowiadali lewicowi i skrajnie prawicowi peroniści. Kryzys ten spowodowany był represjami wobec lewicy ze strony czołowych postaci CGT, części sił zbrojnych oraz radykałów prawicowych w szeregach Partii Justycjalistycznej a zwłaszcza faszyzującego doradcy prezydent, [[José López Rega|José Lópeza Regi]]. Rega utworzył [[Triple A]] czyli Antykomunistyczny Sojusz Argentyński pełniący funkcję organizacji terrorystycznej która eliminowała w fizyczny sposób lewicową oraz umiarkowaną opozycję. Sytuacja doprowadziła do wybuchu antyrządowych rebelii na prowincji<ref>Lewis, Paul (2002). Guerrillas and Generals. Greenwood Publishing.</ref><ref>Rock, David (1987). Argentina, 1516–1982. University of California Press.</ref>. Korzystając z kryzysu państwa Videla stanął
== Jako dyktator ==
▲Generał brygadier Jorge Videla został mianowany głównodowodzącym armii przez pełniącą funkcję prezydenta [[Isabel Perón|Izabelę Perón]] w 1974 roku. Perón, była wiceprezydentem przy swoim mężu Juanie. Została prezydentem wkrótce po jego śmierci. Jej autokratyczny i nieefektywny rząd był bardzo niepopularny. Videla stanął więc na czele puczu, który obalił ją 24 marca 1976 roku. Utworzona została wojskowa junta, w skład której Videla wszedł jako przedstawiciel sił lądowych, admirał [[Emilio Massera]] jako przedstawiciel marynarki oraz generał brygadier [[Orlando Ramón Agosti]] jako reprezentant lotnictwa. Dwa dni po puczu został formalnie mianowany na stanowisko prezydenta.
Swoją formę rządów wojskowi nazwali ''Proceso de Reorganización Nacional'' (Narodowy Proces Reorganizacji). Pod rządami Videli wojsko otrzymało szerokie uprawnienia, a mianowicie prawo do aresztowania, zatrzymywania, torturowania, a nawet zabijania politycznych przeciwników. W wyniku tego naruszanie praw człowieka było w Argentynie na porządku dziennym<ref name="hwr">{{cytuj stronę|url=http://www.hrw.org/world-report-2012/argentina|tytuł=World Report 2012: Argentina|opublikowany=human Rights Watch|data dostępu=2013-04-18|język=es|język2=en}}</ref>. Ofiary dyktatury porwane a następnie zabite określa się jako [[desaparecidos]]. Ofiarami terroru padali zarówno partyzanci oraz ludzie podejrzani o wrogość wobec reżimu<ref>{{cytuj stronę|url=http://wiadomosci.wp.pl/kat,8311,title,Jorge-Videla-opowiada-jak-zgladzono-tysiace-opozycjonistow,wid,14426155,wiadomosc.html|tytuł=Jorge Videla opowiada, jak zgładzono tysiące opozycjonistów|opublikowany=wp.pl|data dostępu=2013-04-18}}</ref>. Szacuje się, m.in. na podstawie [[archiwa terroru|archiwów terroru]], że ofiarą tzw. "zniknięć" padło przynajmniej 8 tys. osób, a niektórzy mówią nawet o liczbie 30 tys. Większość z nich prawdopodobnie została zamordowana, wielu zaś zostało bezprawnie aresztowanych, zatrzymanych, torturowanych albo zmuszonych do [[Migracja ludności|emigracji]]. 16 września 1976 roku doszło do tzw. [[Noc ołówków|nocy ołówków]], porwano wówczas grupkę młodzieży prostujących przeciwko podwyżce biletów uczniowskich, część z porwanych w wieku od 16 do 18 lat zaginęła<ref>[[Télam|Agencia Télam]]. [http://archive.is/20120911081801/www.telam.com.ar/vernota.php?tipo=N&idPub=37633&id=98347&dis=1&sec=1 Una a una, las víctimas]</ref><ref>Agencia Télam. [http://archive.is/20120911060206/www.telam.com.ar/vernota.php?tipo=N&idPub=37643&id=98348&dis=1&sec=1 Los chicos que sobrevivieron]</ref>. Całość terroru wobec opozycji określana jest jako [[brudna wojna]]. Szwadrony śmierci wspólnie z innymi dyktaturami Ameryki Południowej wzięły udział w [[Operacja Kondor|operacji Kondor]]<ref name="hwr">{{cytuj stronę|url=http://www.hrw.org/world-report-2012/argentina|tytuł=World Report 2012: Argentina|opublikowany=human Rights Watch|data dostępu=2013-04-18|język=es|język2=en}}</ref>. ▼
W czasie rządów Videli doszło do sporu granicznego w 1977 r. z Chile [[Augusto Pinochet|Pinocheta]] o trzy wyspy ([[Picton, Lennox i Nueva]]) położone w kanale Beagle, na samym południowym krańcu Ameryki Południowej. Wojna wisiała już prawie na włosku, ale dzięki udanej mediacji [[Jan Paweł II|Jana Pawła II]] udało się zapobiec konfliktowi. Konflikt nie został całkowicie załagodzony aż do roku 1984 r., kiedy to podpisano traktat o pokoju i przyjaźni pomiędzy tymi państwami. Sporne wyspy zostały wtedy przyznane [[Chile]].▼
Polityka gospodarcza została pozostawiona w całości w rękach ministra [[José Alfredo Martínez de Hoz]]. W tym czasie ciągle powiększał się dług zagraniczny. Pogłębiały także duże różnice majątkowe pomiędzy poszczególnymi grupami społeczeństwa. W tym czasie Videla i rządzona w dyktatorski sposób Argentyna stały się przedmiotem ogólnoświatowego bojkotu głównie ze względu na łamanie praw człowieka. W 1980 r. [[Adolfo Pérez Esquivel]], przywódca ruchu o nazwie [[Służba dla Pokoju i Sprawiedliwości]] (''Servicio Paz y Justicia''), został nagrodzony [[Nagroda Nobla|Nagrodą Nobla]] za ujawnienie całemu światu stanu przestrzegania podstawowych praw człowieka w Argentynie. Argentyna utrzymywała jedynie przyjazne stosunki z [[Stany Zjednoczone|USA]] za prezydentury [[Ronald Reagan|Ronalda Reagana]], co wiązało się ze współpracą wywiadów obu państw w zakresie zwalczania ruchu komunistycznego.▼
▲16 września 1976 roku doszło do tzw. [[Noc ołówków|nocy ołówków]], porwano wówczas grupkę młodzieży prostujących przeciwko podwyżce biletów uczniowskich, część z porwanych w wieku od 16 do 18 lat zaginęła<ref>[[Télam|Agencia Télam]]. [http://archive.is/20120911081801/www.telam.com.ar/vernota.php?tipo=N&idPub=37633&id=98347&dis=1&sec=1 Una a una, las víctimas]</ref><ref>Agencia Télam. [http://archive.is/20120911060206/www.telam.com.ar/vernota.php?tipo=N&idPub=37643&id=98348&dis=1&sec=1 Los chicos que sobrevivieron]</ref>. Całość terroru wobec opozycji określana jest jako [[brudna wojna]]. Szwadrony śmierci wspólnie z innymi dyktaturami Ameryki Południowej wzięły udział w [[Operacja Kondor|operacji Kondor]]<ref name="hwr">{{cytuj stronę|url=http://www.hrw.org/world-report-2012/argentina|tytuł=World Report 2012: Argentina|opublikowany=human Rights Watch|data dostępu=2013-04-18|język=es|język2=en}}</ref>.
Videla zrzekł się władzy na rzecz [[Roberto Eduardo Viola|Roberto Eduardo Violi]] 29 marca 1981 roku Demokracja została przywrócona w 1983 r. Videla został postawiony przed sądem, uznany za winnego i skazany na dożywotnie więzienie. Zarzuty, jakie mu postawiono, dotyczyły m.in. licznych zabójstw, porwań, tortur i wielu innych przestępstw. W 1990 r. prezydent [[Carlos Saúl Menem|Carlos Menem]] ułaskawił byłego dyktatora i wielu innych byłych członków reżimu. Videla wrócił jeszcze na krótko do więzienia w 1998 r., kiedy sąd uznał go za winnego mniej znanych porwań w czasie tzw.
▲W czasie rządów Videli doszło do sporu granicznego w 1977 r. z Chile [[Augusto Pinochet|Pinocheta]] o trzy wyspy ([[Picton, Lennox i Nueva]]) położone w kanale Beagle, na samym południowym krańcu Ameryki Południowej. Wojna wisiała już prawie na włosku, ale dzięki udanej mediacji [[Jan Paweł II|Jana Pawła II]] udało się zapobiec konfliktowi.
▲W tym czasie Videla i rządzona w dyktatorski sposób Argentyna stały się przedmiotem ogólnoświatowego bojkotu głównie ze względu na łamanie praw człowieka. W 1980 r. [[Adolfo Pérez Esquivel]], przywódca ruchu o nazwie [[Służba dla Pokoju i Sprawiedliwości]] (''Servicio Paz y Justicia''), został nagrodzony [[Nagroda Nobla|Nagrodą Nobla]] za ujawnienie całemu światu stanu przestrzegania podstawowych praw człowieka w Argentynie.
▲Videla zrzekł się władzy na rzecz [[Roberto Eduardo Viola|Roberto Eduardo Violi]] 29 marca 1981 roku Demokracja została przywrócona w 1983 r. Videla został postawiony przed sądem, uznany za winnego i skazany na dożywotnie więzienie. Zarzuty, jakie mu postawiono, dotyczyły m.in. licznych zabójstw, porwań, tortur i wielu innych przestępstw. W 1990 r. prezydent [[Carlos Saúl Menem|Carlos Menem]] ułaskawił byłego dyktatora i wielu innych byłych członków reżimu. Videla wrócił jeszcze na krótko do więzienia w 1998 r., kiedy sąd uznał go za winnego mniej znanych porwań w czasie tzw. [[brudna wojna|''brudnej wojny'']]. Jednak, ze względu na stan zdrowia, po 38 dniach odbywania kary, więzienie zamieniono Videli na areszt domowy. [[22 grudnia]] [[2010]] były dyktator ponownie został skazany na dożywocie. Sąd w [[Córdoba (miasto w Argentynie)|Córdobie]] w środkowej [[Argentyna|Argentynie]] uznał go winnym śmierci 31 więźniów politycznych w czasie rządów junty w latach 70. i 80.<ref>{{cytuj stronę |url=http://www.tvn24.pl/12691,1687104,0,1,drugie-dozywocie-bylego-dyktatora,wiadomosc.html | tytuł=Drugie dożywocie byłego dyktatora | data dostępu=2010-12-21 | autor =tvn24.pl | rok= | język=}}</ref>. Zmarł 17 maja 2013 w więzieniu w [[Buenos Aires]] z przyczyn naturalnych w wieku 87 lat.
{{Poprzednik Następca
| |||