NKWD: Różnice pomiędzy wersjami

'''NKWD ZSRR''' ([[język rosyjski|ros.]] НКВД СССР), '''[[Komisariat ludowy|Ludowy Komisariat]] Spraw Wewnętrznych ZSRR''' ([[język rosyjski|ros.]] Народный комиссариат внутренних дел СССР, [[Transkrypcja (językoznawstwo)|trb.]] ''Narodnyj komissariat wnutriennich dieł SSSR'', {{wymowa|ru-NKVD.ogg}}) – centralny [[organ państwowy]] ([[ministerstwo]]) wchodzący w skład [[Rada Komisarzy Ludowych ZSRR|Rady Komisarzy Ludowych]] – rządu [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]], istniejący pod tą nazwą w latach [[1917]]-[[1946]]. Początkowo NKWD zajmował się sprawami administracyjno-porządkowymi. Od [[1934]] rola komisariatu wzrosła po reorganizacji polegającej na wcieleniu do jego struktur [[OGPU]] i mianowania jego szefa [[Gienrich Jagoda|Gienricha Jagody]] ludowym komisarzem spraw wewnętrznych (szefem NKWD), co było jednym z elementów przygotowań [[Józef Stalin|Stalina]] do [[Wielki terror (ZSRR)|Wielkiej Czystki lat 1936-1939]]. NKWD skupił więc cały aparat represji policyjnych ZSRR – od milicji kryminalnej poprzez wywiad ([[Pierwszy Zarząd Główny Komitetu Bezpieczeństwa Państwowego|INO]]) i kontrwywiad, wojska ochrony pogranicza, administracyjne sądownictwo doraźne ([[trójki NKWD]]) po system [[obóz koncentracyjny|obozów koncentracyjnych]] i pracy przymusowej [[Gułag]]u. Komisariat nadzorował również lokalne instytucje rządowe, następnie w 1946 przemianowany został na [[Ministerstwo Spraw Wewnętrznych ZSRR]]. Na terenie całego kraju NKWD działał zarówno bezpośrednio, jak i przez komisariaty spraw wewnętrznych poszczególnych republik (np. [[Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych|Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych RFSRR]]), będące jego filiami.

Kolejnym i ostatnim ludowym komisarzem spraw wewnętrznych był [[Siergiej Krugłow|Siergiej Nikiforowicz Krugłow]]. Pracę w organach bezpieczeństwa NKWD rozpoczął dopiero w [[1939]], gdy pracował w komitecie centralnym od [[1937]] do [[1939]]. Stamtąd został przeniesiony w lutym [[1939]] do Ludowego Komisariatu Spraw Wewnętrznych NKWD, gdzie objął stanowisko zastępcy ludowego komisarza spraw wewnętrznych NKWD ZSRR Ławrientija Berii – odpowiedzialny za sprawy kadrowe. Od [[1943]] do [[1945]] Krugłow był także zastępcą [[Wiktor Abakumow|Wiktora Abakumowa]] ówczesnego szefa [[kontrwywiad]]u wojskowego [[Smiersz]]. Na tym stanowisku '''Krugłow''' kierował ścisłą ochroną [[Konferencja teherańska|konferencji teherańskiej]], w której uczestniczyli [[Józef Stalin|Stalin]], [[Franklin Delano Roosevelt|Roosevelt]] i [[Winston Churchill|Churchill]]. To samo zadanie wykonywał podczas dwóch następnych spotkań „Wielkiej Trójki” w [[Jałta|Jałcie]] na [[KrymPółwysep Krymski|Krymie]]ie i [[konferencja poczdamska|konferencji w Poczdamie]], za co został odznaczony przez Amerykanów orderem ''„Legion of Merit”'', a przez Brytyjczyków orderem ''„Knight of the British Empire”''.

Po zakończeniu czystki w [[Armia Czerwona|Armii Czerwonej]], flocie i lotnictwie której ofiarami padło m.in.: 3 z 5 [[Marszałek ZSRRZwiązku Radzieckiego|marszałków]], 13 z 15 dowódców armii (komandarmów), 8 z 9 admirałów, 50 z 57 dowódców korpusu (komkorów) oraz 154 ze 186 dowódców dywizji (komdiwów), organy NKWD rozpoczęły czystki w służbach specjalnych. Szczególnie ucierpiał wywiad zagraniczny (''INO''). Zgładzeni przez NKWD zostali najpierw naczelnicy INO NKWD, doświadczeni oficerowie wywiadu, tacy jak [[Abram Słucki]], komisarz bezpieczeństwa państwowego II rangi, naczelnik 7 Departamentu [[Główny Zarząd Bezpieczeństwa Państwowego|GUGB]], czyli wywiadu zagranicznego. Słucki w grudniu [[1938]] został zaproszony do gabinetu zastępcy ówczesnego szefa NKWD [[Nikołaj Jeżow|Nikołaja Jeżowa]], [[Michaił Frinowski|Michaiła Frinowskiego]], potem wyniesiono jego ciało, oświadczając, że zmarł na zawał serca. Prawdopodobnie został otruty kwasem cyjanowodorowym. Zginęli też jego następca, [[Zelman Pasow]], następca Pasowa i przełożony [[Paweł Sudopłatow|Pawła Sudopłatowa]] [[Siergiej Szpigelglas]].

* Pełnomocnik Specjalny NKWD – [[Aleksiej StefanowStiefanow]]

* Zarząd Główny Milicji Robotniczo-Chłopskiej – [[PawełPawieł Zujew]]

Niekiedy NKWD tworzyło więzienia w zaadaptowanych klasztorach; takimi więzieniami były np. [[SuchanówkaSuchanowka]], [[Monastyr Sołowiecki]], [[Berezwecz]].