Kułak: Różnice pomiędzy wersjami

'''Kułak''' – pojęcie stosowane w propagandzie bolszewickiej w [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]] na określenie chłopów niechętnych władzy komunistycznej lub forsowanej przez komunistów [[kolektywizacja|kolektywizacji wsi]] (przełom lat 20. i 30. XX wieku), albo stawiających opór przy przejmowaniu ich ziemi przez [[kołchoz]]y. Po II wojnie światowej pojęcie było wykorzystywane w podobnych kontekstach w propagandzie [[demokracja ludowa|państw demokracji ludowej]].[[Plik:Kulak iz kolhoza.jpg|thumb|250px|Sowiecki plakat propagandowy:"Kułak precz z kołchozu"]]

W okresie przymusowej [[kolektywizacja w ZSRR|kolektywizacji]] uznanie za kułaka oznaczało zaliczenie do wrogów władzy radzieckiej (por. [[wróg ludu]]), przeciw któremu uzasadnione było stosowanie wszelkich form represji państwowej. Chłop uznany przez lokalne władze partyjne za kułaka, jak i jego rodzina, podlegali [[rozkułaczanie|rozkułaczeniu]], co oznaczało konfiskatę całego majątku, przejęcie ziemi przez [[kołchoz]], a następnie deportację do obozów [[Gułag|GUŁAGu]] lub zesłanie do odległych rejonów ZSRR{{r|Holodomor}}.

=== Ewolucja znaczenia ===

Po rewolucji propaganda bolszewicka nadawała temu pojęciu wyjątkowo pejoratywne zabarwienie. W ideologii bolszewików bogaci chłopi stanowili wroga klasowego (obok burżuazji czy drobnomieszczaństwa), niesprzyjającego rewolucji komunistycznej, dlatego należało ich zniszczyć. Jaskrawo przerysowany obraz kułaka-krwiopijcy i wyzyskiwacza ludu był wykorzystywany zwłaszcza w sytuacjach powtarzających się trudności z zaopatrzeniem w żywność w miastach lub w okresach klęsk głodowych na [[Powołże|Powołżu]], [[Kubań|Kubaniu]] czy [[Ukraińska Socjalistyczna Republika Radziecka|sowieckiej Ukrainie]]{{r|Solz}}. Prawdziwe przyczyny tych zjawisk były oczywiście inne (niewydolność upaństwowionego handlu, rekwizycje żywności i ziarna zasiewowego, forsowanie kolektywizacji, marnotrawstwo i bałagan panujący w kołchozach).

=== Obraz w propagandzie ===

Ludności miejskiej borykającej się z trudnościami aprowizacyjnymi władza komunistyczna wskazywała winnych: kułaków, którzy według propagandy chcą zagłodzić miasta, skrywając ogromne zapasy żywności w podziemnych magazynach, poburzają swoich sąsiadów przeciw władzy radzieckiej, prowadzą sabotaż na polach kołchozowych itd.

Obok kułaka celem propagandowej nagonki w okresie kolektywizacji był także [[podkułacznik]]. Za podkułacznika mógł być uznany każdy mieszkaniec wsi, który nie posiadał majątku (trudno go więc było zaliczyć do kułactwa), a który był niechętny władzy komunistycznej lub opierał się kolektywizacji.

[[Plik:1930-е. Раскулаченная семья возле своего дома в с. Удачное Донецкой области.jpg|thumb|300px|left|Kułacka rodzina wypędzana z domu podczas akcji [[rozkułaczanie|rozkułaczania]]. Obwód doniecki, 1930 rok]]

Na fali propagandy wymierzonej w kułaków została wykreowana postać [[Pawlik Morozow|Pawlika Morozowa]]. Według propagandowej wersji jego biografii w 1932 r. czternastoletni Morozow doniósł władzy komunistycznej o ukrywaniu ziarna przez swojego ojca kułaka, za co miał zostać zamordowany przez innych członków rodziny. Postać Morozowa została w propagandzie okrzyknięta patronem [[Organizacja Pionierska imienia W. I. Lenina|ruchu pionierskiego]] i stawiana dzieciom w [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]] za wzór postawy obywatelskiej.

=== Represje ===

Uporczywa nagonka propagandowa na kułaków miała uzasadniać brutalną rozprawę z nimi („[[likwidacja kułactwa jako klasy]]”). Stanowiło to również przygotowanie do wielkiej kolektywizacji lat 1929–1934, kiedy to przymusowo odebrano wszystkim chłopom ziemię, zmuszając ich do pracy na polach kołchozowych bądź do emigracji do miast. Szacuje się, że w toku przymusowej kolektywizacji poddano represjom około piętnastu milionów chłopów, z których większość zesłano do łagrów lub przesiedlono przymusowo w odległe rejony ZSRR{{r|Solz}}.

Kolejna fala represji miała miejsce podczas tak zwanej operacji kułackiej NKWD ([[rozkaz NKWD nr 00447]]), na mocy którego w latach 1936-1937 aresztowano i skazano około 800.000 osób. Na mocy tego rozkazu represjom podlegali w szczególności byli kułacy, którzy powrócili do swoich miejscowości po odbyciu kar (np. deportowani w ramach operacji rozkułaczania czy kolektywizacji z początku lat trzydziestych dwudziestego wieku).

Według klasyfikacji urzędowej chłopi zostali podzieleni na biedniaków, średniaków i kułaków. Biedniak był pozytywny, średniak neutralny, kułak – godny napiętnowania. Piętnowany był m.in. przy pomocy [[Artykuł prasowy|artykułów prasowych]], [[reportaż]]y radiowych, [[Dzieło literackie|utworów literackich]], [[plakat]]ów. Na rysunkach był przeważnie osobnikiem o złośliwym wyrazie twarzy, ubranym "po pańsku" ([[Marynarka (ubranie)|marynarka]], [[Bolero (kamizelka)|kamizelka]], często widoczny łańcuszek do zegarka kieszonkowego). W reportażach opisywany był jako osobnik, który chowa [[Zboża|zboże]], nie chcąc podzielić się z innymi, potrzebującymi. Kułaków należało „rozkułaczyć”, czyli odebrać im [[majątek|majątki]]. Preferowaną formą własności rolnej była własność [[Państwowe Gospodarstwogospodarstwo Rolnerolne|państwowa]] lub [[Spółdzielnia|spółdzielcza]], które powstawały w wyniku [[Kolektywizacja|kolektywizacji]]. Również średniacy byli pod lupą i należało ich pilnować, „neutralizować”, aby nie stali się kułakami. Ataki na kułaków skończyły się w [[Polska Rzeczpospolita Ludowa|PRL]] w końcu [[Lata 50. XX wieku|lat 50. XX w.]], a w latach 70. władze [[Polska Zjednoczona Partia Robotnicza|partyjne]] i państwowe zaczęły wręcz promować dobrze gospodarujących i przedsiębiorczych [[rolnik]]ów.

[[Kategoria:Radziecka terminologia propagandowa]]

[[Kategoria:Sowiecka frazeologia]]