Filistyni: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m MalarzBOT: Pustynia Negew przeniesiono do Negew
m MalarzBOT: Jaffa przeniesiono do Jafa
Linia 29:
Z większym powodzeniem zmagał się z Filistynami król [[Dawid (król Izraela)|Dawid]]<ref name="ekoscielna"/>. Z początku Filistyni nie sprzeciwiali się objęciu przez niego władzy królewskiej w [[Juda (kraina)|Judzie]]. Zdaniem Alfreda Tschirschnitza wciąż uważali oni Dawida, który przez pewien czas pozorował służbę dla Akisza, króla Gat, za swojego wasala. Na dodatek sprzyjało im rozbicie Izraela na dwa skonfliktowane państwa. Jednak zdobycie pełni władzy zaniepokoiło Filistynów, którzy wyruszyli do walki z Dawidem. Ponieśli jednak klęskę w dwóch decydujących bitwach: pod Baal-Perasim i pod Gibeonem<ref>Tschirschnitz, s. 237.</ref><ref>{{Biblia|księga=2Sm|rozdział=5|wersety=17-25}}</ref>. Dawid ujarzmił Filistynów i zmusił ich do uległości<ref>{{Biblia|księga=2Sm|rozdział=8|wersety=1}}</ref>, podbijając przy tym Gat i okoliczne miejscowości<ref>{{Biblia|księga=1Krn|rozdział=18|wersety=1}}</ref>. Filistyni bez powodzenia próbowali zrzucić z siebie zwierzchnictwo Izraela pod koniec panowania Dawida<ref>{{Biblia|księga=2Sm|rozdział=21|wersety=15-22}}</ref>. Sądzi się przy tym, że w zdobytych przez Izraelitów miastach na wybrzeżu pozostała część ludności filistyńskiej, która, w przeciwieństwie do Hebrajczyków, była obeznana z żeglarstwem<ref>Gądecki, s. 292.</ref>.
 
W okresie królestwa podzielonego relacje Izraelitów z Filistynami kształtowały się różnie. [[Królestwo Judy|Juda]] w czasach króla [[Jozafat (król Judy)|Jozafata]] pobierała trybut od Filistynów<ref>{{Biblia|księga=2Krn|rozdział=17|wersety=11}}</ref>, a już za panowania następcy Jozafata, [[Joram (król Judy)|Jorama]], poniosła klęskę w wojnie z filistyńsko-arabską koalicją<ref>{{Biblia|księga=2Krn|rozdział=21|wersety=16-17}}</ref>. W okresie rządów króla [[Joasz (król Judy)|Joasza]] Gat zostało zdobyte przez króla Aramu Damasceńskiego, [[Chazael]]a<ref>{{Biblia|księga=2Krl|rozdział=12|wersety=18}}</ref>. Ziemię Filistynów podbił król [[Azariasz (król Judy)|Azariasz]] (Ozjasz)<ref>{{Biblia|księga=2Krn|rozdział=26|wersety=6}}</ref>, jednak jego wnuk [[Achaz]] utracił nad nimi zwierzchnictwo, a nawet utracił w walce z nimi kilka miast judzkich<ref>{{Biblia|księga=2Krn|rozdział=28|wersety=18}}</ref>. Filistynów pokonał natomiast następca Achaza, [[Ezechiasz (król Judy)|Ezechiasz]]<ref>{{Biblia|księga=2Krl|rozdział=18|wersety=8}}</ref>. Znaleziony w miejscowości Mesad Hashavyahu (na południe od [[JaffaJafa|Jafy]]) [[ostrakon]] z imieniem judejskiego namiestnika sugeruje kontrolowanie części terytorium Filistynów przez króla [[Jozjasz]]a<ref>Gądecki, s. 334.</ref>. Państwo północne, [[królestwo Izraela (państwo północne)|Izrael]], toczyło zaś długotrwały konflikt z Filistynami o miasto [[Gibbeton]]<ref>{{Biblia|księga=1Krl|rozdział=15|wersety=27}}</ref><ref>{{Biblia|księga=1Krl|rozdział=16|wersety=14}}</ref><ref group="notatka">Dwukrotnie podczas oblężeń Gibbetonu dochodziło w Izraelu do zamachu stanu.</ref>.
 
Ziemia Filistynów była również podbijana przez wojska egipskie i asyryjskie<ref name="ekoscielna"/>. W źródłach asyryjskich Filistyni są wzmiankowani po raz pierwszy w inskrypcjach [[Adad-nirari III]], który wymienia Filisteę wśród podbitych i zhołdowanych przez siebie krajów. Późniejsze inskrypcje wymieniają również poszczególnych władców filistyńskich, np. Mitintiego z Askalonu czy Hanunu z Gazy, którzy płacili trybut Asyrii. Wtedy to ziemia Filistynów stała się zależna od Asyrii<ref>Tschirschnitz, ss. 151-152.</ref>. W 734 p.n.e. Gaza i Askalon odmówiły płacenia danin królowi [[Tiglat-Pileser III|Tiglat-Pileserowi III]], co spowodowało szybką interwencję Asyrii. Król Gazy Hanunu został zmuszony do ucieczki do Egiptu, a w mieście wprowadzony został kult bóstw asyryjskich<ref>Tschirschnitz, ss. 73-74.</ref>. W 720 p.n.e. król [[Sargon II]] pokonał koalicję Hanunu i nieznanego z imienia faraona Egiptu<ref group="notatka">W źródłach asyryjskich zwanego Re'e. Być może chodzi o faraona [[Osorkon IV|Osorkona IV]], w Biblii (2 Krl 17,4) wzmiankowanego jako So.</ref> pod Rafią (obecnie Tell Refah w okolicach [[Rafah]], 30 km na południe od Gazy). Hanunu został wzięty do niewoli. W latach 712-711 p.n.e. Sargon zdobył Aszdod<ref>Tschirschnitz, ss. 75-76.</ref>. W roku 701 p.n.e. [[Sennacheryb]] w ramach tłumienia powstania antyasyryjskiego zdobył Askalon. Król Sydka został zesłany do Asyrii wraz z rodziną, a na jego miejsce władcą ustanowiony został Szarru-Ludari<ref>Tschirschnitz, s. 78.</ref>. Po upadku Asyrii Filistea stała się częścią [[Babilonia|państwa nowobabilońskiego]], a następnie perskiego<ref>Tschirschnitz, s. 152.</ref>. W III w. p.n.e. Filistyni ulegli hellenizacji<ref>{{cytuj stronę| url =http://encyklopedia.pwn.pl/haslo.php?id=3900932 | tytuł =Filistyni | data dostępu =2009-06-18 | opublikowany = encyklopedia.pwn.pl}}</ref>.