Wojna o sukcesję polską: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Mathiasrex (dyskusja | edycje)
Mathiasrex (dyskusja | edycje)
Linia 64:
W tym samym czasie na północy wojska pod dowództwem kasztelana czerskiego [[Franciszek Kazimierz Rudnicki|Franciszka Kazimierza Rudnickiego]], [[Aleksander Mełdzyński|Aleksandra Alden-Mełdzyńskiego]] oraz hrabiego [[Wilhelm Schlieben|Wilhelma Schliebena]], którzy już w 1733 roku zawiązali w obronie tronu króla konfederację w [[Grudziądz]]u, przygotowywały się do obrony Torunia przed nadchodzącymi oddziałami generała Lacy’ego. Dotkliwa porażka zadana przez Rosjan siłom polskim w potyczce pod Służewem [[15 stycznia]] 1734 roku spowodowała panikę wśród chorągwi szlacheckich i wycofanie się ich na północ. W wyniku tego [[Toruń]] został zajęty przez [[Armia Imperium Rosyjskiego|wojska rosyjskie]] 16 stycznia. Była to dotkliwa klęska strategiczna ponieważ miasto stało się dla Rosjan i Sasów bazą do działań na [[Pomorze|Pomorzu]] oraz głównym magazynem wojennym i żywnościowym. Po zajęciu Torunia Rosjanie podeszli pod [[Gdańsk]], który wystawił do obrony 8 tysięczny garnizon. Silne obwarowania miasta nie rokowały armii Imperium Rosyjskiego prędkich sukcesów. Pierwsze porażki szturmów na szańce gdańskie zmusiły dowództwo do wezwania na pomoc saskiej armii i ciężkiej artylerii.
 
Sasi byli jednak przez dłuższy czas związani działaniami wojsk [[Jan Tarło (wojewoda sandomierski1684-1750)|Jana Tarły]] w [[Małopolska|Małopolsce]]. Działania nękające przeciw Rosjanom na Pomorzu prowadziły oddziały kasztelana czerskiego Franiciszka Rudnickiego (vel Rudzińskiego) oraz hrabiego Wilhelma Schliebena, którego oddział generał Lacy rozbił w bitwie pod [[Grudziądz]]em. Niepowodzenia w działaniach pod Gdańskiem spowodowały zmianę na stanowisku głównodowodzącego wojskami rosyjskimi. 16 marca dowództwo nad armiami objął [[Burkhard Christoph Münnich]].
 
Tymczasem wojska koronne pod wodzą [[Jan Tarło (wojewoda sandomierski)|Jana Tarły]] ruszyły z Małopolski Gdańskowi na odsiecz. Równocześnie rozpoczęła się koncentracja sił na Pomorzu pod dowództwem Franciszka Kazimierza Rudnickiego. Dowództwo rosyjskie było zdecydowane nie dopuścić do połączenia się Tarły i Rudnickiego. Pod [[Świecie]]m doszło do bitwy oddziałów carskich Birona i Zagriażskiego liczących 3 tysiące żołnierzy z wojskami Rudnickiego, który dysponował 33 chorągwiami szlacheckiej konnicy oraz 2 tysiącami regularnego wojska. Pomimo swojej przewagi poniósł kasztelan czerski dotkliwą porażkę, zdołał jednak wycofać swe siły i połączyć się z armią wojewody Jana Tarły.
W kwietniu 1734 roku armia [[Jan Tarło (wojewoda sandomierski)|Jana Tarły]] licząca 133 chorągwi szlacheckiej konnicy pospolitego ruszenia, 2 pułki wojska koronnego oraz 400 dragonów zetknęła się z siłami Lacy’ego pod [[Tuchola|Tucholą]]. Rosjanie spostrzegli dużą przewagę liczebną przeciwnika i skwapliwie podchwycili propozycję dowództwa polskiego podjęcia rokowań. Dowództwo polskie popełniło wielki błąd, gdyż nie wykorzystało realnej szansy rozgromienia słabszych sił rosyjskich. Lacy wykorzystał czas rokowań na ściągnięcie spod Gdańska nowych sił. [[9 kwietnia]] 1734 po zerwaniu rokowań doszło do [[Bitwa pod Wyszecinem|bitwy pod Wyszyczynem]] zwanej również bitwą pod Ossowem. [[Jan Tarło (wojewoda sandomierski)|Jan Tarło]] zdołał rozwinąć swe wojska w szyk jednak nie potrafił wyzyskać dogodności terenu i po zaciętej walce doznał porażki. W żadnym razie nie była to jednak klęska, wojska stronników Leszczyńskiego wciąż zachowywały wartość bojową. Rosjanie utracili w walce tysiąc żołnierzy. Wkrótce oddziały polskie ruszyły pod Gdańsk chcąc nawiązać kontakt z mającymi tam wylądować siłami francuskimi.
 
Tym razem zastąpił im drogę sam generał [[Burkhard Christoph Münnich]]. W bitwie pod [[Puck]]iem 20 kwietnia 1734 armia Tarły poniosła dotkliwą klęskę. Wojewoda lubelski wycofał się pod [[Chojnice]] gdzie zbierał rozbite oddziały, które jednak do końca oblężenia [[Gdańsk]]a nie odzyskały wartości bojowej.
Linia 104:
W [[1735]] zawarto [[preliminarz]]e pokojowe, a w roku 1738 w [[Wiedeń|Wiedniu]] pokój na mocy którego [[Burbonowie]] hiszpańscy uzyskali [[Królestwo Neapolu]] z [[Sycylia|Sycylią]], Austria utrzymała [[Lombardia|Lombardię]] i przejęła tron wielkoksiążęcy w [[Toskania|Toskanii]], natomiast teść [[Ludwik XV|Ludwika XV]] Stanisław Leszczyński otrzymał w dożywotnie władanie [[Lotaryngia|Księstwo Lotaryngii]]<ref name=Jezierski/>, które po jego śmierci zostało inkorporowane do korony francuskiej w roku 1766.
 
Rzeczpospolita w wyniku wojny ostatecznie straciła własną podmiotowość na arenie międzynarodowej. Skutkiem tej wojny było trwałe ograniczenie polskiej suwerenności<ref name=Jezierski/>. Interwencja rosyjska była strasznym ciosem dla społeczeństwa szlacheckiego, które nie podniosło się jeszcze moralnie i ekonomicznie z klęsk doby [[III wojna północna|Wielkiej Wojny Północnej]] oraz [[konfederacja tarnogrodzka|konfederacji tarnogrodzkiej]]. Dlatego też następna próba wzniecenia nowej konfederacji przeciwko [[August III Sas|Augustowi III]] i [[Rosja|Rosji]] jaka miała miejsce podczas inspirowanej przez dyplomację francuską [[wojna szwedzko-rosyjska (1741-1743)|wojny rosyjsko-szwedzkiej 1741-1743]], zakończyła się niepowodzeniem. Społeczeństwo szlacheckie pamiętające klęskę z lat 1733-1736 nie wierzyło w sukces nawet w oparciu się o [[Turcja|Turcję]] i [[Królestwo Prus|Prusy]]. Zarówno emisariusze szwedzcy przybywający do Rzeczypospolitej z zamiarem nakłonienia szlachty do walki jak i magnaci planujący zawiązanie konfederacji ([[Józef Potocki (hetman wielki koronny)|Józef Potocki]], [[TarłówTarłowie herbu Topór|Tarłowie]], kilka rodów wielkopolskich) nie zdołali już porwać Polaków do akcji. Zacięty pacyfizm szlachty obok antyabsolutystycznych sentymentów magnaterii i zwyczajnego przekupstwa sejmowego był główną przyczyną nieprzystąpienia przez [[Rzeczpospolita Polska|Rzeczpospolitą]] do wojny [[Rosja|Rosji]] i [[Austria|Austrii]] z [[Turcja|Turcją]] (1737-1739) oraz do [[wojny śląskie|wojen śląskich]] toczonych w ramach [[wojna o sukcesję austriacką|wojny o austriacką sukcesję]]. Zmarnowano przez to kilkakrotnie niezwykle korzystną koniunkturę dla aukcji wojska i reformy państwa (sejmy 1738, 1744, 1746 i 1748).
 
== Zobacz też ==