Żmudź: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Nie podano opisu zmian
m Wycofano edycje użytkownika 84.15.191.46 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to MalarzBOT.
Linia 52:
 
W 1915 roku została zajęta przez Cesarstwo Niemieckie, a w 1918 roku władzę w niej obejmuje [[Pierwsza Republika Litewska]]. W latach 1940-1941 pod okupacją radziecką, następnie do 1944 roku pod okupacją niemiecką, a następnie do 1990 roku w składzie ZSRR (jako część [[Litewska Socjalistyczna Republika Radziecka|LSRR]]). Od 1990 roku Żmudź wchodzi w skład [[Litwa|Republiki Litewskiej]].
 
== Znaczenie Żmudzi dla Litwy ==
Żmudź jest ważnym regionem dla historii i kultury Litwy. Najwcześniejszy zabytek piśmiennictwa, pierwsza gramatyka języka litewskiego, został napisany właśnie w dialekcie żmudzkim. Tu powstawały pierwsze litewskie poematy, pierwszy przekład Biblii na język litewski, pierwsze dzieło literatury narodowej – Metai autorstwa Kristijonasa Donelaitisa. 
 
Żmudź dzielnie walczyła o zachowanie swoich ziem. Największe starcie to bitwa pod Grunwaldem w 1410 roku. Zakończyła ona walki z Krzyżakami. 
 
Przez pewien okres, część Żmudzi – region Kłajpedy – był odseparowany od Litwy. Jednak, Żmudzi udało się zachować swoją tożsamość.
 
== Fakty o Żmudzi ==
Żmudź to region etnograficzny leżący w północno-wschodniej Litwie ze stolicą w Telszach. Na przestrzeni epok historycznych styl życia Żmudzi odróżniał się od kultury mieszkańców pozostałych obszarów etnograficznych Litwy. Po dziś dzień, mieszkańców Żmudzi charakteryzuje najsilniejsza tożsamość etniczna na Litwie. Porozumiewają się oni w dialekcie Żmudzki, który przez miejscowych jest uważany za odrębny język. Często zdarza się, że Litwini z innych części kraju mają problemy ze zrozumieniem, co mówi prawdziwy mieszkaniec Żmudzi. 
 
== Stolica, baza rakietowa i parki ==
Telsze, stolica etnograficznego regionu Żmudź, są położone na siedmiu wzgórzach, a ich śródmieście uważa się za zabytek urbanistyki. Na najwyższym wzgórzu miasta znajduje się kościół, zbudowany w klasycznym stylu barokowym w końcu XVIII wieku, który w 1926 roku stał się katedrą w Telszach. Warto również zwiedzić dawną sekretną radziecką bazę rakietową z głowicami jądrowymi, w której obecnie działa muzeum militarne. Na tych malowniczych terenach znajdują się Żmudzki Park Narodowy oraz parki regionalne w Worniach i Wencie.
 
== Spróbuj przepysznych żmudzkich potraw ==
Podczas wizyty na Żmudzi trzeba koniecznie spróbować tradycyjnych posiłków i napojów tego regionu – herbaty miętowej, kwasu z suszonych jabłek, golonki, zbożowych vėdarai, placków ziemniaczanych, świątecznych kastinis, rasalynė lub zupy cebulowej. Są przepyszne, a co najważniejsze – nie można ich spotkać nigdzie indziej. 
 
== Uparci, ale zawsze dotrzymują słowa ==
Żmudzini to uparci ludzie, przywiązani do tradycji. Wiele swoich osiągnięć zawdzięczają właśnie tej swojej uporczywości i lojalności oraz szacunkowi dla danego słowa. Od niepamiętnych czasów Żmudź słynie z utalentowanych rzemieślników, z których najbardziej znani są garncarze, pod tym względem Żmudź wyprzedzała pozostałe regiony Litwy. 
 
Żmudzi potrafią się dobrze bawić. Wyjątkowo wesoło świętują Ostatki: przebierają się za różne postacie, zakładają maski zwierząt i strachów na wróble, odwiedzają sąsiadów, wróżą przyszłe żniwa i palą kukłę marzanny, symbolizującą trudy zimy. Podczas święta należy porządnie się najeść, szczególnie smażonych placków – gwarantuje to, że rok będzie obfity.
 
== Siedziby ziemiańskie<ref>Roman Aftanazy, ''Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej'', Tom 3, s. 175-299.</ref> ==