Belize: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
drobne redakcyjne
Linia 83:
[[Plik:Xunantunich1976.jpg|thumb|200px|left|Xunantunich, Belize]]
[[Plik:Belize.AltunHa.Panorama.01.jpg|thumb|left|200px|Stanowisko archeologiczne Altun Ha]]
Początkowo (1500 p.n.e.-900 n.e.) teren Belize obejmowała cywilizacja [[Majowie|Majów]]. Belize, wcześniej znane jako ''[[Honduras Brytyjski]]'', było jedyną [[Wielka Brytania|brytyjską]] [[kolonia (geografia polityczna)|kolonią]] w kontynentalnej części Ameryki Środkowej. Nie dotarło tu osadnictwo [[Hiszpania|hiszpańskie]], a pierwszymi osadnikami byli brytyjscy drwale, którzy przybyli tu w pierwszej połowie [[XVII wiek]]u. W [[1862]] roku Honduras Brytyjski został oficjalnie ogłoszony brytyjską kolonią. Swoje roszczenia do tego terytorium wysunęła wówczas [[Gwatemala]], uznając go za integralną część swojego terytorium. W [[lata 60. XX wieku|latach 60. XX wieku]] rozpoczął się proces zmierzający do przyznania niepodległości ostatniej kolonii w tej części Ameryki Środkowej. Nowa konstytucja z 1964 roku nadawała Hondurasowi Brytyjskiemu wewnętrzną [[autonomia|autonomię]]. W 1973 zmieniono nazwę na obowiązującą do dziś. Na podstawie dwóch rezolucji [[Organizacja Narodów Zjednoczonych|ONZ]] z 1975 i 1980 Belize uzyskało niepodległość od Wielkiej Brytanii w 1981 roku. Belize weszło w skład brytyjskiej [[Wspólnota Narodów|Wspólnoty Narodów]] i zachowało na swoim terytorium brytyjskie bazy wojskowe. Władze niepodległego Belize odrzuciły też propozycje przyłączenia się do Gwatemali<ref>[http://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Belize-Historia;4573770.html Belize. Historia.]</ref>. System polityczny kraju zdominowała [[Zjednoczona Partia Ludowa (Belize)|Zjednoczona Partia Ludowa]] o charakterze centrowo-[[chrześcijańska demokracja|chadeckim]]<ref>Gunson, Phil; Chamberlain, Greg; Thompson, Andrew (1991), "People's United Party (PUP)", The Dictionary of Contemporary Politics of Central America and the Caribbean (Routledge): 281</ref>. W styczniu 2005 doszło w stolicy Belize do [[Zamieszki w Belize (2005)|zamieszek]] z powodu ogłoszenia wzrostu podatków<ref>[http://www.channel5belize.com/archive_detail_story.php?story_id=13353 Channel 5]</ref>.
 
== Ustrój polityczny ==
Linia 100:
 
== Społeczeństwo ==
Główną grupą etniczną w Belize są [[czarnaCzarna rasaodmiana człowieka|Murzyni]], [[Mulat|Mulaci]] i [[Metys]]i, którzy stanowią blisko 3/4 ludności. Metysi stanowią 52,9%, Mulaci 25,9%, [[Majowie]] 11,3%, [[Garifuna]] czyli potomkowie Murzynów i Indian 8%, Indo-Pakistańczycy 3,9%, [[mennonici]] 3,6%, biali 1,2%, [[Żółta odmiana człowieka|Azjaci]] 1% a pozostali 1,2%<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/bh.html The Wolrd Factbook]</ref>.
 
[[język urzędowy|Językiem urzędowym]] Belize jest [[język angielski|angielski]], choć wielu mieszkańców posługuje się [[języki kreolskie|językiem kreolskim]]. Indiańscy mieszkańcy Belize posługują się ciągle językami Majów. Przy granicy z Gwatemalą często można usłyszeć [[język hiszpański]].
Linia 118:
 
== Gospodarka ==
Gospodarka Belize opiera się na [[rolnictwo|rolnictwie]] i [[Gospodarka leśna|leśnictwie]]. Na eksport uprawia się [[trzcina cukrowa|trzcinę cukrową]], [[cytrus|rośliny cytrusowe]] i [[banan]]y. Ponadto na rynek wewnętrzny uprawia się [[Kukurydza zwyczajna|kukurydzę]], [[ryż]], [[fasola|fasolę]] i [[wilec ziemniaczany|bataty]]. Lasy Belize dostarczają wiele cenionych gatunków drewna, m.in. [[mahoń]], [[cedrzyniec]], [[palisander]] czy [[sosna|sosnę]]. [[Gospodarka leśna]] Belize prowadzona jest w sposób racjonalny czyli duży nacisk kładzie na [[zalesianie]]. Innym wartościowym produktem leśnym, jest pozyskiwany z drzewa [[pigwica właściwa|pigwicy właściwej]] sok [[Pigwica właściwa|chicle]], który służy jako surowiec do produkcji [[guma do żucia|gumy do żucia]]. Na wybrzeżu rozwinięte jest w niewielkim stopniu [[rybołówstwo]] morskie, głównie [[homary|homarów]], [[krewetki|krewetek]] i [[langusta (skorupiak)|langust]].
 
Przemysł Belize jest stosunkowo słabo rozwinięty, głównie z powodu braku większych ilości bogactw mineralnych. Rozwinął się na niewielką skalę przemysł drzewny i spożywczy (produkcja cukru, przetwórstwo owoców).