Gatunek zagrożony: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
int.
Kenraiz (dyskusja | edycje)
drobne merytoryczne (+kryteria kwalifikujące do kategorii zagrożenia), drobne redakcyjne
Linia 1:
[[Plik:Przewalskis-horse-036437Grosser Panda.jpgJPG|thumb|200px|Gatunek krytycznie zagrożony (EN): [[końpanda Przewalskiegowielka]]]]
'''Gatunek zagrożony''' – w znaczeniu ogólnym to [[gatunek (biologia)|gatunek]] w większym lub mniejszym stopniu zagrożony [[Wymieranie|wyginięciem]], w wąskim znaczeniu to jedna z kategorii zagrożenia stosowanych do klasyfikacji gatunków zagrożonych wyginięciem (EN – ''endangered'').
 
== Znaczenie ogólne ==
Gatunki mogą być zagrożone wyginięciem z przyczyn naturalnych lub z powodu działań człowieka. W celu ograniczania wymierania gatunków wiele krajów wprowadziło [[prawo]] chroniące zagrożone gatunki, zabraniające [[Polowanie|polowań]] i zajmowania ich [[Siedlisko (biologia)|siedlisk]] na inne cele. Do podstawowych działań zmierzających do ochrony [[Różnorodność biologiczna|różnorodności biologicznej]] należy ewidencjonowanie gatunków zagrożonych. W tym celu tworzone są Czerwone Księgi lub Listy odnoszące się do regionów, państw, kontynentów i całego świata. Aktualizowana [[Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych]] na Ziemi (''IUCN Red List'') prowadzona jest przez [[IUCNMiędzynarodowa Unia Ochrony Przyrody|Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody]] (''IUCN)<ref name=IUCN>{{Cytuj stronę | url = http://www.iucnredlist.org/ | tytuł = The IUCN Red List'') of Threatened Species | opublikowany = International Union for Conservation of Nature and Natural Resources | data dostępu = 2015-07-05}}</ref>.
 
Szczegółowe kryteria i precyzyjna metodyka klasyfikacji do kategorii zagrożenia opracowana przez IUCN spowodowała, że te same, ujednolicone kryteria stosowane są coraz powszechniej na całym świecie. Ubocznym, niepożądanym skutkiem umieszczania gatunków na listach gatunków zagrożonych jest wzrost ich wartości handlowej i większe zainteresowanie ze strony kłusowników i kolekcjonerów.
 
== "Gatunek zagrożony" jako kategoria zagrożenia ==
Termin '''Gatunekgatunek zagrożony''' ([[język angielski|ang.]] ''Endangeredendangered'' – '''EN''''') odnosi się także dostanowi jednejjedną z kategorii w klasyfikacji gatunków zagrożonych w szerokim sensie, opublikowanymopublikowanych przez IUCN i przyjmowanym powszechnie do stosowania w różnej rangi i różnego zasięgu Czerwonych Księgach i Listach. Kategoria ta obejmuje gatunki, wobec których stwierdzono wysokie ryzyko wymarcia w warunkach naturalnych i które spełniają przynajmniej jedno ze ściśle zdefiniowanych kryteriów odnoszących się do [[zasięg (biogeografia)|zasięgu]], liczebności i dynamiki [[populacja (biologia)|populacji]]<ref name=IUCNIUCN_criteria>[{{Cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20070216213137/http://wwwjr.iucnredlist.org/infodocuments/categories_criteria2001redlist_cats_crit_en.pdf | tytuł = IUCN 2001red Categorieslist &categories Criteriaand (versioncriteria. Version 3.1 Second edition | autor = IUCN Species Survival Commission | data = 2012 | opublikowany = IUCN (International Union for Conservation of Nature)] | strony=18-20 | data dostępu = 2015-07-05}}</ref>
 
; Kryteria kwalifikujące do kategorii gatunku zagrożonego (EN – ''endangered'')<ref name=IUCN_criteria/>:
 
'''A'''. Redukcja populacji w jednej z następujących form:
 
: 1. Stwierdzona, oszacowana, wywnioskowana lub przewidywana redukcja zasobów populacji o co najmniej 70% w ostatnich 10 latach lub trzech pokoleniach, w przypadku gdy przyczyna wymierania i możliwości jej usunięcia są znane i odwracalne
: 2. Stwierdzona, oszacowana, wywnioskowana lub przewidywana redukcja zasobów populacji o co najmniej 50% w ostatnich 10 latach lub trzech pokoleniach, w sytuacji gdy przyczyna wymierania i możliwości jej usunięcia są nieznane lub nieodwracalne
: 3. Przewidywana lub prognozowano redukcja o co najmniej 50% w następnych 10 latach lub trzech pokoleniach (ewentualnie wliczając też lata minione)
 
'''B'''. Ograniczenie zasięgu lub areału występowania:
 
: 1. Zasięg geograficzny występowania mniejszy niż 5 tys. km<sup>2</sup> przy jednoczesnym spełnianiu dwóch z trzech poniższych kryteriów:
::a. zasięg silnie pofragmentowany lub gatunek znany jedynie z nie więcej jak 5 stanowisk
::b. stwierdzono zmniejszanie się zasięgu i liczby stanowisk, pogarszanie się jakości siedlisk gatunku, zmniejszanie zasobów populacji lub liczby okazów dorosłych
::c. występują znaczne fluktuacje zasięgu, liczby stanowisk, zasobów populacji i liczby okazów dorosłych
 
: 2. Obszar zasiedlony przez gatunek mniejszy niż 500 km<sup>2</sup> przy jednoczesnym spełnianiu dwóch z trzech poniższych kryteriów:
::a. zasięg silnie pofragmentowany lub gatunek znany jedynie z nie więcej jak 5 stanowisk
::b. stwierdzono zmniejszanie się zasięgu i liczby stanowisk, pogarszanie się jakości siedlisk gatunku, zmniejszanie zasobów populacji lub liczby okazów dorosłych
::c. występują znaczne fluktuacje zasięgu, liczby stanowisk, zasobów populacji i liczby okazów dorosłych
 
'''C'''. Populacja szacowana na mniej niż 2500 dojrzałych osobników oraz:
 
:1. Tempo spadku co najmniej 20% w ciągu pięciu lat lub dwóch pokoleń, lub
:2. Obserwowany, wywnioskowany lub prognozowany postępujący spadek liczebności populacji i jednocześnie albo brak subpopulacji liczących ponad 250 dojrzałych osobników lub co najmniej 95% dojrzałych osobników tworzy jedną subpopulację.
 
'''D'''. Ogólne zasoby gatunku nie przekraczają 250 dojrzałych osobników.
 
'''E'''. Analizy wykazują prawdopodobieństwo wymarcia gatunku w naturze wynoszące co najmniej 20% w ciągu następnych 20 lat lub 5 generacji (jeśli ich czas trwania jest dłuższy, ale w perspektywie nie dłuższej niż 100 lat).
 
{{Przypisy}}
 
== Zobacz też ==
* [[Ssaki zagrożone wyginięciem|lista ssaków zagrożonych wyginięciem]]
* [[ochrona przyrody]]
* [[:Kategoria:Gatunki zagrożone wyginięciem]]
 
== Linki zewnętrzne ==
* [http://wystawyprzyrodnicze.pl/banknoty-2011/ Gatunki zagrożone na banknotach Świata]
 
{{Gatunek (biologia)}}