Wikipedia

Rekiny: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja nieprzejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
linkowanie wewnętrzne
Nie podano opisu zmian
Linia 1:
[[Plik:Tiburón.jpg|250px|thumb|''[[Carcharhinus amblyrhynchos]]'']]
'']][[Plik:Carcharhinus longimanus 1.jpg|thumb|250px|[[Żarłacz białopłetwy]]]]
]]'''Rekiny (''' ([[język francuski|fr. ]] ''requin'') – ogólna nazwa grupy ''[[Gatunek (biologia)|gatunków]], ]][[Rodzaj (biologia)|rodzajów]], a nawet ]][[Rodzina (biologia)|rodzin]] drapieżnych ]][[Ryby|ryb ]] [[Ryby chrzęstnoszkieletowe|chrzęstnoszkieletowych]] z podgromady ]][[Spodouste|spodoustych]], charakteryzujących się opływowym, wrzecionowatym tułowiem, heterocerkalną ]][[Płetwa|płetwą]] ogonową, 5–7 otworami ]][[Skrzela (anatomia)|skrzelowymi]] umiejscowionymi tuż za głową oraz bardzo ostrymi zębami.
 
]]
W zapisie kopalnym szczątki rekinów znane są z warstw [[dewon]]u. Wiele gatunków jest poławianych dla mięsa, skór i tranu. Niektóre są niebezpieczne dla ludzi ze względu na możliwość pogryzienia – nawet śmiertelnego.▼
 
▲W zapisie kopalnym szczątki rekinów znane są z warstw [[dewon]]u|dewonu. Wiele gatunków jest poławianych dla mięsa, skór i tranu. Niektóre są niebezpieczne dla ludzi ze względu na możliwość pogryzienia – nawet śmiertelnego.
== Występowanie ==▼
Zasiedlają morza tropikalne i subtropikalne, nieliczne także wody arktyczne ([[rekin polarny]]), wiele wnika do wód śródlądowych.▼
 
]]
== Charakterystyka ogólna ==▼
▲== Występowanie ==
Rekiny osiągają długość od 0,15 m do 20 m, a masę ciała nawet do 12 ton. Najgroźniejsze gatunki, np. [[żarłacz biały]] czy [[żarłacz tygrysi|tygrysi]] mają ostre i spiczaste zęby, ułożone w szeregi, stopniowo zużywane i zastępowane nowymi. Inne gatunki mogą mieć również postrzępiony brzeg zębów. Ich [[Szkielet wewnętrzny|szkielet]] zbudowany jest z chrząstki. Nie posiadają [[pęcherz pławny|pęcherza pławnego]] i gdyby przestały pływać, opadłyby na dno.▼
▲Zasiedlają morza tropikalne i subtropikalne, nieliczne także wody arktyczne ([[rekin polarny]]|rekin polarny), wiele wnika do wód śródlądowych.
 
]]
Mają największe mózgi wśród ryb i dysponują zmysłami: [[wzrok]]u, [[węch]]u, [[słuch]]u, [[Smak (fizjologia)|smaku]], [[dotyk]]u, [[linia boczna|linii bocznej]] (wyczuwanie drobnych przemieszczeń wody) oraz [[elektrorecepcja|elektrorecepcji]] (wyczuwanie zmian [[pole elektryczne|pola elektrycznego]])<ref>Świat Nauki, wrzesień 2007, str. 57</ref>. Widzą w ciemnościach 10-krotnie lepiej niż człowiek (istnieją wyjątki, np. [[rekin polarny]] jest praktycznie ślepy). Wykrywają spadek potencjału elektrycznego rzędu 1 [[mikrowolt|μV]]/cm.▼
▲== Charakterystyka ogólna ==
▲Rekiny osiągają długość od 0,15 m do 20 m, a masę ciała nawet do 12 ton. Najgroźniejsze gatunki, np. [[żarłacz biały]]|żarłacz biały czy ]][[żarłacz tygrysi|tygrysi]] mają ostre i spiczaste zęby, ułożone w szeregi, stopniowo zużywane i zastępowane nowymi. Inne gatunki mogą mieć również postrzępiony brzeg zębów. Ich ]][[Szkielet wewnętrzny|szkielet]] zbudowany jest z chrząstki. Nie posiadają ]][[pęcherz pławny|pęcherza pławnego]] i gdyby przestały pływać, opadłyby na dno.
 
]]
Wśród ryb spodoustych spotykane są typowe [[drapieżnictwo|drapieżniki]] oraz ryby planktonożerne. Największe z nich – [[rekin wielorybi]] i [[długoszpar]] (rekin olbrzymi) – są niegroźne dla człowieka pomimo olbrzymich rozmiarów. Grupa drapieżnych ''rekinów'' obejmuje zarówno duże – faktycznie niebezpieczne dla ludzi – gatunki (np. [[żarłacz biały]], [[żarłacz tygrysi]]) oraz niewielkich rozmiarów ryby żywiące się innymi wodnymi zwierzętami.▼
 
▲Mają największe mózgi wśród ryb i dysponują zmysłami: [[wzrok]]u|wzroku, ]][[węch]]u|węchu, ]][[słuch|słuchu, ]]u, [[Smak (fizjologia)|smaku, ]], [[dotyk|dotyku, ]]u, [[linia boczna|linii bocznej]] (wyczuwanie drobnych przemieszczeń wody) oraz ]][[elektrorecepcja|elektrorecepcji]] (wyczuwanie zmian ]][[pole elektryczne|pola elektrycznego)]])<ref>Świat Nauki, wrzesień 2007, str. 57</ref>. Widzą w ciemnościach 10-krotnie lepiej niż człowiek (istnieją wyjątki, np. [[rekin polarny]]|rekin polarny jest praktycznie ślepy). Wykrywają spadek potencjału elektrycznego rzędu 1 ]][[mikrowolt|μV]]/cm.
== Taksonomia ==▼
Dawniej rekiny były klasyfikowane jako odrębny [[rząd (biologia)|rząd]] lub [[nadrząd]] (Squaliformes, Selachimorpha, Selachii) ryb spodoustych. We współczesnych (XXI wiek) klasyfikacjach termin ''rekiny'' odnoszony jest do nadrzędów [[Galeomorphi]] i [[Squalomorphi]]{{r|Ginter}}, czyli do taksonu o nazwie [[Selachii]]{{r|Nelson2006}} (opisywany też jako Selachimorpha lub Pleurotremata). Nie jest to jednak termin ścisły, ponieważ nie obejmuje taksonów wymarłych, w paleontologii określanych również jako „niepłaszczkowe Elasmobranchii”{{r|Ginter}}, czyli spodouste niebędące [[płaszczki|płaszczkami]].▼
 
]]
== Rozbieżności w nazewnictwie ==
W polskojęzycznej literaturze naukowej i popularnonaukowej z nazwą ''rekiny'' często wiązane są nazwy: Squaliformes, żarłacze (Selachii, do których zaliczano rekiny i płaszczki), [[rekinokształtne]] (Galeiformes) i [[koleniokształtne]]. W źródłach anglojęzycznych z terminem ''shark'' (rekin) związanych jest jeszcze więcej nazw systematycznych i zwyczajowych. Jest to spowodowane dynamicznymi zmianami w systematyce świata zwierzęcego, które powodują, że w spotykanym w literaturze nazewnictwie dochodzi do niejednoznaczności, a nawet sprzeczności z wcześniej przyjętymi klasyfikacjami.
 
▲Wśród ryb spodoustych spotykane są typowe [[drapieżnictwo|drapieżniki]] oraz ryby planktonożerne. Największe z nich – ]][[rekin wielorybi]]|rekin wielorybi i ]][[długoszpar]]|długoszpar (rekin olbrzymi) – są niegroźne dla człowieka pomimo olbrzymich rozmiarów. Grupa drapieżnych ]]''rekinów'' obejmuje zarówno duże – faktycznie niebezpieczne dla ludzi – gatunki (np. ''[[żarłacz biały]]|żarłacz biały, ]][[żarłacz tygrysi]]|żarłacz tygrysi) oraz niewielkich rozmiarów ryby żywiące się innymi wodnymi zwierzętami.
== Historia ewolucji ==▼
[[Plik:Early Shark.jpg|thumb|200px|Rekonstrukcja pierwotnego rekina]]▼
Pierwsi przedstawiciele rekinów pochodzą z wczesnego [[dewon]]u, choć znane są [[Ordowik|ordowickie]] i [[sylur]]skie szczątki interpretowane przez część badaczy jako przypuszczalnie rekinie<ref>R. Niedźwiedzki: Krótka historia rekinów. Rocznik Muzeum Ewolucji, nr 5, 2013, strona 24. </ref>. Za pierwotne [[rodzaj (biologia)|rodzaje]] rekinów uważa się – opisany jedynie na podstawie zębów – ''[[Leonodus]]''{{r|Ginter}} oraz ''[[Cladoselache]]'', których przedstawiciele żyli przed około 400 milionami lat.▼
 
]]
▲== Taksonomia ==
▲Dawniej rekiny były klasyfikowane jako odrębny [[rząd (biologia)|rząd]] lub ]][[nadrząd]]|nadrząd (Squaliformes, Selachimorpha, Selachii) ryb spodoustych. We współczesnych (XXI wiek) klasyfikacjach termin ]]''rekiny'' odnoszony jest do nadrzędów ''[[Galeomorphi]]|Galeomorphi i ]][[Squalomorphi]]{{r|Ginter}}, czyli do taksonu o nazwie [[Selachii]]{{r|Nelson2006}} (opisywany też jako Selachimorpha lub Pleurotremata). Nie jest to jednak termin ścisły, ponieważ nie obejmuje taksonów wymarłych, w paleontologii określanych również jako „niepłaszczkowe Elasmobranchii”{{r|Ginter}}, czyli spodouste niebędące [[płaszczki|płaszczkami]].
 
]]
== Zobacz też ==▼
== Ochrona Gatunków ==
Populacja rekinów w ciągu 20 lat spadła nawet do 1/10 w okresie wciągu dwudziestu laty. W większości krajach połów rekinów jest zabronione pod ostrym nadzorem. Ścisła ochrona jest w Norwegii pod karą 25 lat więzienia. Od 10 lipca 2015 roku przepisy mają być zaostrzone aby zapobiec wyławianiu zagrożonego gatunku. Norweski rząd postanowił wzmożyć kontrole na granicach aby zmniejszyć odłów tej ryby. Osoby nie zamieszkałe w Skandynawii podlegają karze 10 lat pozbawienia wolności i reparacji w wysokości 15 000 koron. Osoby wiadome o nie legalnym połowie ryb są uznawani jako współwinni i grozi im nawet do 7 lat pozbawienia wolności i kara w wysokości 2 000 koron.0
 
▲== Historia ewolucji ==
▲[[Plik:Early Shark.jpg|thumb|200px|Rekonstrukcja pierwotnego rekina]]
▲]]Pierwsi przedstawiciele rekinów pochodzą z wczesnego [[dewon]]u|dewonu, choć znane są ]][[Ordowik|ordowickie]] i ]][[sylur]]skie|sylurskie szczątki interpretowane przez część badaczy jako przypuszczalnie rekinie]]<ref>R. Niedźwiedzki: Krótka historia rekinów. Rocznik Muzeum Ewolucji, nr 5, 2013, strona 24. </ref>. Za pierwotne [[rodzaj (biologia)|rodzaje]] rekinów uważa się – opisany jedynie na podstawie zębów – ''[[Leonodus]]''{{r|Ginter}} oraz ''[[Cladoselache]]'', których przedstawiciele żyli przed około 400 milionami lat.
</ref>[[rodzaj (biologia)|rodzaje rekinów uważa się – opisany jedynie na podstawie zębów – ]]''[[Leonodus]]''{{r|Ginter}}''[[Cladoselache|Cladoselache, których przedstawiciele żyli przed około 400 milionami lat.]]''
 
Ochrona Gatunku
 
 
▲== Zobacz też ==
{{Wikisłownik|rekin}}
{{Wikicytaty|o rekinach|Rekin}}
* [[Ataki rekinów na ludzi]]
* [[Ataki rekinów z New Jersey]] {{Przypisy|przypisy=
 
{{Przypisy|przypisy=
* <ref name=Ginter>{{Cytuj książkę | inni = red. [[Michał Stanisław Ginter|Michał Ginter]] | tytuł = Ryby kopalne | rok = 2012 | wydawca = Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego | miejsce = Warszawa | isbn = 978-83-235-0973-8 | strony = 95}}</ref>
* <ref name=Nelson2006>{{Cytuj książkę | nazwisko=Nelson | imię=Joseph S.| autor link = Joseph S. Nelson | tytuł= Fishes of the World | wydawca=John Wiley & Sons | rok=2006 | isbn=0-471-25031-7}}</ref>
}}
== Bibliografia ==▼
 
▲== Bibliografia ==
* {{cytuj książkę | tytuł= Mały słownik zoologiczny: ryby | data=1976 | wydawca=Wiedza Powszechna | miejsce=Warszawa}}
* {{cytuj książkę | tytuł= Ryby : encyklopedia zwierząt | data=2007 | wydawca=Wydawnictwo Naukowe PWN : Dorota Szatańska | miejsce=Warszawa | isbn=978-83-01-15140-9 (seria)}}
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Rekiny”