Heraklit: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Nie podano opisu zmian
Nie podano opisu zmian
Linia 22:
'''Heraklit z [[Efez]]u''' ({{greka|Ἡράκλειτος ὁ Ἐφέσιος}} ''Herakleitos ho Ephesios''), (ur. ok. [[540]] p.n.e., zm. ok. [[480]] p.n.e.) – [[Filozofia przedsokratejska|presokratyczny]] filozof grecki, zaliczany do [[jońska filozofia przyrody|jońskich filozofów przyrody]], urodzony w mieście Efez, w Jonii, u wybrzeży Azji Mniejszej. Autor pism kosmologicznych, politycznych i teologicznych. Pochodził ze szlachetnego rodu. Mało wiadomo o jego dziecięcych latach i edukacji, on sam uważał siebie za samouka i mędrca. Nazywany był „Ciemnym” ({{greka|ὁ Σκοτεινός}} ''ho Skotinos'') oraz „Płaczącym Filozofem” ze względu na [[Wariabilizm|wariabilistyczną]] koncepcję świata i człowieka, trudny do zrozumienia styl piśmiennictwa oraz samotne życie które prowadził. Swoje poglądy przedstawiał za pomocą alegorii i aforyzmów, tak aby mogli je zrozumieć jedynie nieliczni wtajemniczeni.
 
Najbardziej znanym elementem filozofii Heraklita jest koncepcja '''zmiany''' jako centralnego elementu świata (''panta rhei'', wszystko płynie), jak Heraklit określił to w słynnym zdaniu „niepodobna wstąpić dwukrotnie do tej samej rzeki” (bo już napłynęły do niej inne wody)<ref name="TatarkiewiczI32">{{cytuj książkę | nazwisko = Tatarkiewicz | imię = Władysław | tytuł = Historia filozofii | wydawca = PWN | miejsce = Warszawa | data = 2007 | strony = 32 | isbn = 978-83-01-14466-1 | tom = I | tytuł tomu = Filozofia starożytna i średniowieczna | rozdział = Heraklit|wydanie=XXII|autor link=Władysław Tatarkiewicz}}</ref>. Wierzył w jedność przeciwieństw, twierdząc, że „droga w dół i w górę jest jedna”<ref name="TatarkiewiczI32"/>. Istniejącym rzeczom można jego zdaniem przypisać pary przeciwnych właściwości: ciepło, zimno, jasność, ciemność. Jego kolejna koncepcja, LogosuLogos, Mialo (gr. „słowo”„mowa”, „rozum”, „zasada”) jako zasady, poprzez którą wszystkie rzeczy istnieją, była poddawana licznym interpretacjom. Filozofia Heraklita zapoczątkowała wiele wątków w filozofii zachodniej: wariabilizm Heraklita znajdzie swoje odbicie u [[Platon]]a, [[relatywizm]] i [[humanizm]] – u [[sofiści|sofistów]] ([[Protagoras]]), idea ognia i [[Logos (filozofia)|logosu]] - u [[stoicyzm|stoików]]. Uznaje się go też za prekursora [[Georg Wilhelm Friedrich Hegel|heglowskiej]] [[dialektyka|dialektyki]] z uwagi na swoją teorię wyłaniania się i syntezy przeciwieństw.
 
Heraklit stworzył traktat filozoficzny pt. ''O naturze'' (''Peri Physeon'') i złożył go w świątyni Artemidy w Efezie. Przypuszczalnie składały się na niego trzy części: o wszechświecie, o polityce i o teologii, pisane tzw. „ciemnym” stylem, aby tylko wtajemniczeni mogli je zrozumieć. Dzieło to nie dochowało się do naszych czasów. Pozostały tylko drobne fragmenty, około 120 w zależności od edycji.<ref>''Filozofia starożytnej Grecji i Rzymu'' pod red J. Legowicza, [[Wydawnictwo Naukowe PWN|PWN]], 1970, strona 76, przekład fragmentów B. Kupis. Patrz: [http://www.edukator.pl/portal-edukacyjny/heraklit-z-efezu/3751.html Heraklit z Efezu, Fundacja Nauka i Wiedza]</ref>