Rekonstrukcja (Stany Zjednoczone): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Pilot Pirx (dyskusja | edycje) uzupełnienie |
Pilot Pirx (dyskusja | edycje) uzupełnienie |
||
Linia 3:
Po zakończonej [[Wojna secesyjna|wojnie secesyjnej]] należało ustabilizować trudną sytuację polityczną w kraju dotychczas stanowczo podzielonym. Jeszcze przed zakończeniem działań zbrojnych zaczęły narastać spory co do przyszłych losów pokonanych [[Skonfederowane Stany Ameryki|Skonfederowanych Stanów Ameryki]]. [[Radykalni Republikanie]] opowiadali się za modelem zbliżonym do [[Okupacja wojenna|okupacji wojskowej]], bardziej pojednawcze stanowisko zajmował [[Abraham Lincoln]], ogłaszając 8 grudnia 1863 r. wraz z dorocznym [[orędzie]]m do Kongresu ''Proklamację Amnestii i Odbudowy''<ref>[http://www.freedmen.umd.edu/procamn.htm ''The Proclamation of Amnesty and Reconstruction'']. Lincoln powołał się przy tym na przysługujące mu prawo łaski w sprawach o przestępstwa przeciwko Stanom Zjednoczonym w art. 2.2.1 Konstytucji.</ref>. Amnestią objęci mieli być wszyscy mieszkańcy stanów ogarniętych secesją pod warunkiem złożenia przysięgi o przestrzeganiu [[Konstytucja USA|Konstytucji Stanów Zjednoczonych]] oraz wszystkich aktów prawnych wydanych w czasie wojny, a dotyczących likwidacji niewolnictwa<ref>[http://www.freedmen.umd.edu/chronol.htm ''Chronology of Emancipation during the Civil War'']</ref>. Z amnestii mieli być wyłączeni członkowie Kongresu Konfederacji i wyżsi jej funkcjonariusze cywilni i wojskowi oraz ci zawodowi oficerowie, którzy w latach 1860 i 1861 ze służby w [[US Army]] przeszli do [[Armia Stanów Skonfederowanych|CS Army]] (bądź odpowiednio floty). Ponadto plan przewidywał, że jeśli 10% uprawnionych do głosowania mieszkańców danego stanu złoży wspomnianą przysięgę, stan ten będzie miał prawo wybrać swoje władze. Po potwierdzeniu ich legalności przez Kongres stan miał wrócić do Unii na zasadzie pełnoprawnego członkostwa. Na powyższych zasadach nowe konstytucje Arkansas i Luizjany zostały opracowane jeszcze w okresie wojny<ref>[[Krzysztof Michałek]], ''Na drodze ku potędze. Historia Stanów Zjednoczonych Ameryki 1861-1945'', Warszawa 1991, s. 56.</ref>.
Republikańska większość [[Kongres Stanów Zjednoczonych|Kongresu]] uznała te warunki za zbyt łagodne. Z kontrprojektem wystąpili poseł Henry W. Davis i senator Ben Wade. Projekt zakładał podwyższenie liczby zobowiązanych do złożenia przysięgi z 10 do 50%. Tylko oni mogliby następnie wziąć udział w wyborze nowych władz stanowych. Te zaś po uformowaniu się miały nadać wolność wszystkim niewolnikom, nie przyznając im wszak praw politycznych. ''Wade-Davis Bill'' został przyjęty 2 lipca 1864 r. przez obie izby i od razu przedstawiony do podpisu prezydentowi. Lincoln skorzystał z tzw. [[weto kieszonkowe|kieszonkowego veta]] i zwrócił się z proklamacją do społeczeństwa, wyjaśniając, że w sprawie odbudowy nie może być związany planem kongresowym, który anulowałby uchwalone już na podstawie jego planu nowe konstytucje Arkansas i Luizjany oraz ich zarządy<ref>[http://www.ourdocuments.gov/doc.php?flash=true&doc=37&page=transcript ''Wade-Davis Bill''], Leon Korusiewicz, ''Wojna secesyjna 1860-1865'', Warszawa 1985, ISBN 83-01-04588-4, s.274n.</ref>.
Po [[Zamach na Abrahama Lincolna|zamachu na Lincolna]] w kwietniu 1865 roku jego politykę w tym zakresie próbował kontynuować kolejny prezydent [[Andrew Johnson]]. Często nie był jednak w stanie przeciwstawić się większości działań Republikanów.
Po [[Zamach na Abrahama Lincolna|zamachu na Lincolna]] w kwietniu 1865 roku jego politykę w tym zakresie próbował kontynuować kolejny prezydent [[Andrew Johnson]]. Często nie był jednak w stanie przeciwstawić się większości działań Republikanów. W 1867 roku [[Kongres Stanów Zjednoczonych]] przegłosował prezydenckie weto w sprawie ustaw o rekonstrukcji, w tym ustawy o piastowaniu urzędów ([[Tenure of Office Act]]). Ustawa ta zabraniała prezydentowi dymisjonować urzędników cywilnych, w tym także członków rządu, bez zgody [[Senat Stanów Zjednoczonych|Senatu]]<ref>Konstytucja w art. 2.2.3 nakazuje prezydentowi uzyskać zgodę Senatu na mianowanie sędziów i innych funkcjonariuszy federalnych, chyba że ustawa przewiduje inny tryb powoływania. O obowiązku uzyskiwania zgody na ich odwołanie Konstytucja milczy. Ustawa z 1867 została odwołana w 1887.</ref>. Chodziło o ochronę sekretarza wojny, [[Edwin M. Stanton|Edwina M. Stantona]], który reprezentował poglądy partii republikańskiej. Gdy Johnson zdymisjonował sekretarza wojny, w przekonaniu o niekonstytucyjności tego posunięcia wszczęto procedurę [[impeachment]]u. 13 marca 1868 roku rozpoczęło się przesłuchiwanie prezydenta przez Senat, lecz do usunięcia go z urzędu zabrakło jednego głosu (za usunięciem Johnsona opowiedziało się 35 senatorów, przeciwko 19). Po tym wydarzeniu nastąpiło swego rodzaju zawieszenie broni - Johnson przez ostatni rok swej kadencji nie próbował już blokować kongresowej rekonstrukcji, Kongres zaś nie występował przeciwko niemu z nowymi ostrymi atakami<ref>Michałek, ''op.cit.'' s. 63.</ref>.▼
▲
Byli to najczęściej weterani poprzednich zmagań wojennych przybyli z Północy. Przybywali na południe wraz z rzeszami popleczników Jeszcze w 1865 roku ogłoszono amnestię dla uczestników walk po stronie Konfederacji, pod warunkiem złożenia przysięgi na wierność [[Unia (Stany Zjednoczone)|Unii]]<ref>[http://history.ncsu.edu/projects/cwnc/items/show/13 Proklamacja o amnestii i odbudowie z 29 maja 1865] {{lang|en}}</ref>. Powołano do życia
Rekonstrukcja nie była okresem szczególnej pomyślności. Prezydentura Johnsona upłynęła pod znakiem sporów między prezydentem demokratą a republikańską większością w kongresie, dotyczących oprócz spraw czysto personalnych polityki wobec pokonanych stanów południa. Czas rządów Ulyssesa Granta kojarzony jest głównie z nieudolnością polityczną byłego wodza naczelnego i aferami, które szczególnie zaważyły na obrazie jego drugiej kadencji. Odbudowa gospodarcza po
Okres rekonstrukcji kończy przyjęcie w 1877 kompromisu, nazwanego później od tej daty [[Kompromis 1877 roku|kompromisem 1877 roku]]. Było to porozumienie zawarte przed ostatecznym ustaleniem wyników [[Wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych w 1876 roku|wyborów prezydenckich]] przez specjalną Komisję Kongresu między przywódcami [[Partia Demokratyczna (USA)|Partii Demokratycznej]] i [[Partia Republikańska (USA)|Partii Republikańskiej]]. Republikanie zobowiązali się do zakończenia okupacji stanów Południa w razie zwycięstwa ich kandydata, [[Rutherford Hayes|Rutherforda Hayesa]] nad demokratą [[Samuel J. Tilden|Samuelem J. Tildenem]], który w 1876 roku zdobył przewagę w głosowaniu powszechnym, a mimo to komitet elektorów wybrał na prezydenta Hayesa, który dotrzymał umowy i wycofał wojska okupujące Południe<ref>Michałek, s.76n.</ref>.
== Zobacz też ==
| |||