Bitwa pod Pakosławiem: Różnice pomiędzy wersjami

|nazwa = Bitwa pod PakosławemPakosławiem

'''Bitwa pod PakosławemPakosławiem''' – chrzest bojowy [[Legion Puławski|Legionu Puławskiego]] stoczony w nocy z 19 na 20 maja 1915 pod [[Pakosław (województwo mazowieckie)|PakosławemPakosławiem]] w rejonie [[Iłża|Iłży]] podczas odwrotu wojsk [[Imperium Rosyjskie|rosyjskich]] w czasie [[I wojna światowa|I wojny światowej]].

Sformowany z inicjatywy [[Komitet Narodowy Polski (1914-1917)|Komitetu Narodowego Polskiego]], w składzie [[Armia Imperium Rosyjskiego|wojsk rosyjskich]], w styczniu 1915 Legion Puławski, walczył w składzie [[Korpus Grenadierów Moskiewskich|Korpusu Grenadierów Moskiewskich]]. W marcu 1915 Legion liczył około 1000 [[żołnierz]]y i [[Oficer (wojsko)|oficerów]]. Po rozpoczęciu ofensywy [[Państwa centralne|Państw Centralnych]] i odwrotu wojsk rosyjskich 18 maja Legion znalazł się w [[Krzyżanowice (województwo mazowieckie)|Krzyżanowicach]], 3 km na północ od Iłży. Wzdłuż wschodnich brzegów błot pakosławskich od [[Michałów (powiat radomski)|Michałowa]] i dalej do Pakosławia rozciągał się [[przedni skraj obrony]] rosyjskiej. Od połowy maja [[Cesarstwo Niemieckie|niemieckie]] oddziały [[Landwehra|Landwehry]] próbowały bez skutku zepchnąć oddziały rosyjskie z dogodnej do obrony [[rubież]]y. Ci [[kontratak]]owali i odrzucali [[Niemcy (naród)|Niemców]]. [[Polacy]] w tych walkach byli dwukrotnie wprowadzani do działań bojowych. Pierwszy raz w nocy z 19 na 20 maja pod PakosławemPakosławiem, drugi raz 15 czerwca pod Michałowem.

W nocy z 19 na 20 maja Legion Puławski otrzymał rozkaz nocnego [[Marsz (wojsko)|marszu]] przez „pakosławskie błota” w kierunku pozycji niemieckich. Żołnierze zmuszeni zostali do pozostawienia na pozycjach rzeczy osobistych, [[Chlebak (torba)|chlebaków]] (sucharek), [[Menażka|menażek]] oraz wszystkiego co podczas przemarszu mogło zdradzić pozycję. Żołnierze otrzymali kategoryczny zakaz palenia [[Tytoń bakun|machorki]] w trakcie przeprawy i jakichkolwiek rozmów. Teren bagien był trudny i niebezpieczny, trzęsawiska oraz doły po wydobyciu torfu były śmiertelnymi pułapkami. Około godziny 21:00 [[Kompania|kompanie]] zaczęły posuwać się przez trzęsawiska. Zbliżywszy się na odległość kilkudziesięciu kroków do niemieckich [[okop]]ów legioniści poderwali się do szturmu. Straty były znaczne, zwiększone używaniem przez Niemców kul eksplodujących ([[amunicja Dum-dum]]). Dwa przednie [[Pluton (wojsko)|plutony]], przebyły bez strzału [[Drut kolczasty|druty kolczaste]] i uderzyły na [[bagnet]]y, zdobywając pobliski odcinek okopów. Ubłoceni i przemoczeni Polacy po krótkiej wymianie ognia wtargnęli w niemieckie [[Transzeja|transzeje]] rozpoczynając starcie na bagnety. Padł dowódca, a plutony straciły trzy czwarte¾ swego stanu i wycofały się. Wówczas ppłk. [[Antoni Reutt]] poprowadził do boju 4 kompanię. Czterokrotne [[atak]]i załamały się z wielkimi stratami, podczas gdy Niemcy podsyłali posiłki. Widząc, beznadziejność dalszej walki dowódca Legionu, wydał rozkaz do odwrotu, lecz żołnierze, zagrzani bojem, pałając pragnieniem zwycięstwa, prosili aby raczej pozwolono im umrzeć. Wreszcie zaczęli się wycofywać pod ogniem nieprzyjaciela. W boju tym straty wyniosły: 42 zabitych, 60 rannych i 11 przepadłych bez wieści, z 493 żołnierzy, którzy wyruszyli wieczorem do [[Natarcie|natarcia]]. W bitwie ranny został dowódca Legionu ppłk. Antoni Reutt. Dzielnie spisali się sanitariusze i telefoniści, okupując swe poświęcenie ofiarą w liczbie 4 zabitych. Legion Puławski po boju pod PakosławemPakosławiem został wycofany do [[Drugi rzut|drugiego rzutu]] i [[Ześrodkowanie|ześrodkował]] się w rejonie Krzyżanowic i [[Starosiedlice|Starosiedlic]], gdzie realizował zadania szkoleniowe. Po doświadczeniach walk pod PakosławemPakosławiem i szkoleniu stał się doświadczonym [[pododdział]]em frontowym.

W połowie czerwca, w czasie zmiany w obronie jednostek rosyjskich w rejonie Michałowa i Pakosławia, dowództwo [[Brygada|brygady]] strzeleckiej postanowiło użyć części Legionu do ubezpieczenia tego działania. Dokonano tego jednak we wschodnim stylu, nie licząc się ze stratami. 15 czerwca 1915 płk. [[Jan Rządkowski]] otrzymał rozkaz obsadzenia rosyjskiej linii obronnej pomiędzy Michałowem a PakosławemPakosławiem. Ponieważ Legionistomlegionistom nie pozostawiono czasu na przygotowanie się do działań, dowódca Legionu zarządził alarm 4 kompanii kpt. [[Witold Komierowski|Witolda Komierowskiego]] rozlokowanej najbliżej Michałowa w Starosiedlicach. Pod nieobecność jej dowódcy kompanię tę poprowadził w kierunku rosyjskich okopów chorąży Rafał Sołtan. W obronie rosyjskiej między Michałowem a PakosławemPakosławiem panowałopanował olbrzymi nieład. Niemcy po [[Rozpoznanie (wojsko)|rozpoznaniu]] ruchu wojskawojsk na pierwszej linii najpierw otworzyli gwałtowny ogień [[karabin]]owy, a następnie z [[Działo|dział]] i [[moździerz]]y. Obawiano się, że przeciwnik wykorzysta to zamieszanie do uderzenia. Zajmowanie pozycji przed rosyjskimi zaporami trwało około pół godziny, po których nieprzyjacielscy żołnierze przeszli do natarcia czołgając się ze stalowymi [[Tarcza okopowa|tarczami]]. Polacy nie cofnęli się jednak i doszło do wielogodzinnej wymiany ognia na bardzo bliskich odległościach. W takich warunkach walki ogniowej 4 kompania chorążego Sołtana przetrwała prawie 18 godzin. Już wydawało się, te zginą wszyscy. W końcu pomoc zorganizował dowódca Legionu Puławskiego płk. Rządkowski, który siłami rosyjskiego batalionu strzelców oraz półkompanii Legionów wykonał kontratak na prawe [[Skrzydło (sztuka wojenna)|skrzydło]] nacierających Niemców. Gwałtownie wykonane uderzenie spowodowało starcia na bagnety. Niemcy po ataku na bagnety wycofali się pozostawiając na przedpolu 26 stalowych tarcz, które później zostały wykorzystane przez Legion Puławskilegionistów. Jeszcze przez około dwa tygodnie po walkach pod Michałowem Legion Puławski pozostawał w rejonie Krzyżanowic i Starosiedlic. Pod koniec czerwca front pod Iłżą został [[Przełamanie|przełamany]] i wojska rosyjskie zostały zmuszone do wycofania się. Początkowo odbywało się to w krwawych walkach odwrotowych, a później nabrało cech ucieczki. Wkrótce Legion dopełniony został 800 legionistami z [[Legion Lubelski|II Legionu]].

Wkrótce Legion dopełniony został 800 legionistami z [[Legion Lubelski|II Legionu]]. Po pełnej chwały bitwie pakosławskiej i po następnych, które odbyły się 20 sierpnia pod [[Bitwa pod Nurcem|Nurcem]] i 10 września pod [[Bitwa pod Zelwą (1915)|Zelwą]], w Legionie zostało 100 żołnierzy. Inni zginęli lub zostali ranni. Walki nie oszczędzały też oficerów, nie było ani jednego, który nie byłby ranny. Wspaniała bohaterska postawa żołnierzy Legionu otworzyła narodowi polskiemu drogę do niepodległości. Legion rozwiązano w połowie października, a żołnierzy wcielono do [[Brygada Strzelców Polskich|Brygady Strzelców Polskich]]. Z dwóch [[szwadron]]ów ułanów sformowano początkowo [[dywizjon]] ułanów, a następnie [[1 Pułk Ułanów (I KP)|1 Pułk Ułanów]].

Walki pod PakosławemPakosławiem zostały upamiętnione na [[Grób Nieznanego Żołnierza w Warszawie|Grobie Nieznanego Żołnierza]] w [[Warszawa|Warszawie]], napisem na jednej z tablic, w okresie [[II Rzeczpospolita|II RP]] i po 1990 „PAKOSŁAW 19–20 V 1915”.