Związek Jaszczurczy (XIV wiek): Różnice pomiędzy wersjami

'''Związek Jaszczurczy''' ([[Język niemiecki|niem.]] ''Eidechsenbund'') – tajna organizacja szlachty z [[ziemia chełmińska|ziemi chełmińskiej]] założona 24 lutego [[1397]] w [[Radzyń Chełmiński|Radzyniu Chełmińskim]] w celu obrony przed uciskiem [[zakon krzyżacki|krzyżackim]].

Związek początkowo działał jawnie i był tolerowany oraz uznawany przez władze zakonne jako organizacja broniąca interesów rycerskich. Od [[1410]] roku, gdy Mikołaj z Ryńska podczas bitwy pod Grunwaldem wycofał z walki chorągiew chełmińską i złożył królowi Polski przysięgę homagialną, Związek Jaszczurczy działał tajnie i miał charakter [[Konfederacja|konfederacji]]. Głównym jego celem było połączenie ziemi chełmińskiej z Polską<ref>Jerzy Wyrozumski, Historia Polski do roku 1505, PWN, Warszawa 1987, str.207.</ref>.

Po [[Wielka wojna z zakonem krzyżackim|wielkiej wojnie]] z [[Zakon krzyżacki|Zakonem Krzyżackim]] doszło do prześladowań jego członków, w których obronie, śląc ostre pisma do wielkiego mistrza [[Heinrich V von Plauen|Henryka von PlauenaPlauen]], wystąpili król polski [[Władysław II Jagiełło]], [[Witold Kiejstutowicz|Wielki Książę Witold]] oraz [[marszałek wielki koronny]] [[Zbigniew z Brzezia]]. W zemście za prowadzoną działalność w maju 1411 Krzyżacy ścięli na rynku w Grudziądzu założyciela Związku Mikołaja z Ryńska, pomimo że posiadał on list żelazny i nietykalność gwarantowały mu ustalenia [[Pokój toruński 1411|I Pokoju toruńskiego]], który zakazywał ścigania osób uznanych przez strony za zdrajców. Krzyżacy zamordowali też wszystkich męskich potomków Mikołaja z Ryńska w tym dzieci. Ścinanym współtowarzyszom Mikołaja Krzyżacy odmawiali ostatniej spowiedzi a ich ciała zakopywano w gnoju<ref>{{cytuj książkę |nazwisko= Jasienica|imię= Paweł|autor link= |tytuł= Polska Jagiellonów| rozdział= Kazimierz Jagiellończyk| nazwisko r= | imię r= | autor r link= |wydawca= PIW|miejsce= Warszawa|rok= 1979|strony= 156|isbn= 8306010914}}</ref>.

Członkowie Związku mogli powrócić do swoich dóbr dopiero w październiku 1413 roku, po obaleniu Henryka von Plauen z urzędu wielkiego mistrza, kiedy nowym wielkim mistrzem został [[Michał Küchmeister von Sternberg]].

Wkrótce Związek Jaszczurczy rozszerzył działalność na inne tereny państwa krzyżackiego, wspierając przy tym wszystkie działania wojenne króla polskiego przeciwko Zakonowi. O zasługach związku świadczy chociażby udział w rokowaniach w [[1435]] r i podpis ówczesnego przywódcy Jaszczurkowców, [[Jan ze Szczuplinek|Jana ze Szczuplinek]] pod [[Pokój w Brześciu Kujawskim|traktatem pokojowym z Brześcia Kujawskiego]].

W [[1440]] Związek Jaszczurczy wszedł w skład [[Związek Pruski|Związku Pruskiego]].