Bitwa morska pod Salis: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m MalarzBOT: porządkowanie poziomów nagłówków
Belissarius (dyskusja | edycje)
Nie podano opisu zmian
Linia 20:
}}
{{Wojna polsko-szwedzka 1600-1611}}
'''Bitwa pod Salis ([[Salacgrīva]])''' ([[Język staropolski|staropol.]] ''Szalc''<ref name=naruszewicz>Adam Naruszewicz, ''"Historya J.K. Chodkiewicza, Wojewody Wileńskiego, Hetmana Wielkiego W. Ks. Lit.", Lipsk 1837, t. I, s. 190.</ref>) – bitwa morska stoczona pomiędzy flotą [[Polska|polskąRzeczypospolitej]] i flotą [[Szwecja|szwedzką]] nocą [[23 marca|23]]/[[24 marca]] [[1609]], podczas [[Wojna polsko-szwedzka 1600-1611|wojny polsko-szwedzkiej 1600-1611]].
 
Po [[oblężenie Parnawy|zdobyciu Parnawy]] [[hetman wielki litewski]] [[Jan Karol Chodkiewicz]] ruszył w kierunku zagrożonej przez [[Fryderyk Joachim Mansfeld|Fryderyka Joachima Mansfelda]] [[Ryga|Rygi]]. Po drodze zauważył możliwość zniszczenia bazującej w porcie [[Salacgrīva|Salis]] eskadry [[Szwecja|szwedzkiej]], która blokowała Rygę od strony morza. Całkowicie panujący na [[Bałtyk]]u Szwedzi nie czuli się zagrożeni, dlatego ich straż w używanym w charakterze dodatkowej bazy porcie pełniła swe obowiązki niedbale i łatwo dała się zaskoczyć. Zresztą zaskoczenie było jedyną szansą [[hetman]]a, w otwartej bitwie słabe siły polskie na morzu nie miałyby szans wobec przewagi przeciwnika.
 
Zdobyte w [[Parnawa|Parnawie]] dwa statki obsadzono piechotą i uzbrojono w działa sprowadzone z parnawskiego zamku. Do kierowania ruchem statków Chodkiewicz zaciągnął kilku marynarzy, głównie inflanckich. Tak zaimprowizowana eskadra wzmocniona została dodatkowo przez parę naprędce uzbrojonych statków handlowych (prawdopodobnie pięć<ref>Edmund Kosiarz, "Wojny na Bałtyku X-XIX w.", Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1978, s. 162.</ref>), zakupionych od Anglików i Holendrów<ref name=naruszewicz></ref>, również obsadzonych piechotą oraz parę [[Łódź (jednostka pływająca)|łodzi]] i [[Bat (łódź)|batów]], niektóre wypełnione prochem, smołą i innymi materiałami łatwopalnymi. W nocy z 23 na 24 marca flota Chodkiewicza niespodziewanie zaatakowała flotę szwedzką. Prawdopodobnie hetmanowi udało się też przekupić niektórych członków załóg szwedzkich<ref name=naruszewicz></ref>. Wynajęci Inflantczycy, wykorzystując korzystny wiatr wiejący w kierunku lądu, wprowadzili do portu kilka [[brander]]ów (najprawdopodobniej 4 i było to pierwsze użycie [[brander]]ów na [[Bałtyk|Morze Bałtyckie|Bałtyku]]u w czasach nowożytnych <ref>Edmund Kosiarz, ''op. cit.'', ss. 161-162.</ref>), podpalili je i pchnęli w stronę stojących w szyku zakotwiczonych okrętów szwedzkich.
 
Wśród zaskoczonych okrętów szwedzkich powstał popłoch, załogi odcinały liny kotwiczne i próbowały ratować się ucieczką. Mimo to, dwa okręty szwedzkie spaliły się i wkrótce zatonęły. Wycofujące się z portu jednostki szwedzkie dostały się pod ogień oczekujących na [[Reda (akwen)|redzie]] okrętów polskich. Zaskoczona niespodziewanym atakiem [[Jan Karol Chodkiewicz|Chodkiewicza]] eskadra szwedzka nawet nie spróbowała podjąć walki artyleryjskiej, czym prędzej uciekła na wody [[Zatoka Ryska|Zatoki Ryskiej]]. Jednostki polskie, wolniejsze od okrętów szwedzkich, nie podjęły pościgu. Cały port miasta Salis wraz z zapasami broni, amunicji i żywności dostał się w ręce [[Litwini|Litwinów]].