|
= 1a =
{{Miejscowość infobox
|nazwa = Ma’oz Chajjim
|nazwa oryginalna = מעוז חיים
|zdjęcie =
|opis zdjęcia =
|herb =
|flaga =
|dopełniacz nazwy = Ma’oz Chajjim
|państwo = ISR
|1. jednostka administracyjna = [[Dystrykt Północny (Izrael)|Dystrykt Północny]]
|2. jednostka administracyjna = [[Poddystrykt Jezreel]]
|3. jednostka administracyjna = [[Samorząd Regionu Emek ha-Majanot]]
|powierzchnia = 11
|wysokość = -245
|rok = 2013
|liczba ludności = 431
|gęstość zaludnienia =
|numer kierunkowy =
|kod pocztowy =
|tablice rejestracyjne =
|współrzędne = 32°29′36″N 35°33′3″E
|commons = Category:Maoz Haim
|www = http://www.maoz.org.il/
}}
'''Ma’oz Chajjim''' ([[język hebrajski|hebr.]] מעוז חיים; [[język angielski|ang.]] Ma’oz Hayyim lub Maoz Haim; [[język polski|pol.]] ''Twierdza Chaima'') – [[kibuc]] położony w [[Samorząd Regionu Emek ha-Majanot|Samorządzie Regionu Emek ha-Majanot]], w [[Dystrykt Północny (Izrael)|Dystrykcie Północnym]], w [[Izrael]]u. Członek [[Ruch Kibucowy|Ruchu Kibuców]] (''Ha-Tenoa’a Ha-Kibbucit'').
== Położenie ==
[[Kibuc]] Ma’oz Chajjim jest położony na wysokości 245 metrów [[p.p.m.]] w [[Bet Sze’an (dolina)|Dolinie Bet Sze’an]], będącej częścią [[Rów Jordanu|Doliny Jordanu]] na północy [[Izrael]]a. Okoliczny teren łagodnie opada w kierunku wschodnim, gdzie w odległości około 500 metrów od kibucu przepływa rzeka [[Jordan (rzeka)|Jordan]]. Na północny zachód od kibucu znajdują się liczne [[staw hodowlany|stawy hodowlane]] zasilane wodą z rzeki [[Charod (rzeka)|Charod]]. Na północy łączy się ona ze strumieniem Nachal Chamadja, i w odległości około 1,5 km na północ od kibucu, wpadają do rzeki Jordan. Obszar znajdujący się na południu jest stosunkowo płaski. Tereny te są wykorzystywane pod intensywną działalność [[rolnictwo|rolniczą]]. W otoczeniu kibucu Ma’oz Chajjim znajdują się kibuce [[Chamadja]], [[Newe Etan]] i [[Kefar Ruppin]]. Wzdłuż rzeki Jordan przebiega [[granica jordańsko-izraelska]]. Jest tu [[przejście graniczne Rzeka Jordan]]. Po stronie jordańskiej jest miejscowość [[Al-Maszari]], oraz wioski [[Al-Harawijja]], [[Al-Dżasura]] i [[Kalla’at]].
Ma’oz Chajjim jest położony w [[Samorząd Regionu Emek ha-Majanot|Samorządzie Regionu Emek ha-Majanot]], w [[Poddystrykt Jezreel|Poddystrykcie Jezreel]], w [[Dystrykt Północny (Izrael)|Dystrykcie Północnym Izraela]].
== Historia ==
Pierwotnie w okolicy tej znajdowała się [[Arabowie|arabska]] wioska [[al-Ghazzawija]]<ref name=ghazzawija>{{Cytuj stronę | url = http://www.palestineremembered.com/Baysan/al-Ghazzawiyya/index.html | tytuł = Welcome To al-Ghazzawiyya | data dostępu = 2012-05-11| autor = | opublikowany = | praca = Palestine Remembered | data = | język = en}}</ref>. W wyniku [[I wojna światowa|I wojny światowej]] w 1918 roku cała [[Palestyna]] przeszła pod [[Palestyna pod panowaniem Brytyjczyków|panowanie Brytyjczyków]], którzy w 1921 roku utworzyli [[Palestyna (mandat)|Brytyjski Mandat Palestyny]]. Otworzyło to drogę dla [[osadnictwo żydowskie w Palestynie|osadnictwa żydowskiego w Palestynie]]. Organizacje [[syjonizm|syjonistyczne]] od początku 30. lat XX wieku interesowały się Doliną Bet Sze’an i wykupywały grunty rolne od [[Arabowie|arabskich]] właścicieli, jednak pierwsza żydowska osada powstała tutaj dopiero w 1936 roku - był to położony w zachodniej części doliny kibuc [[Nir Dawid]]. W 1937 roku na północy doliny powstały kibuc [[Sede Nachum]] i moszaw [[Bet Josef]], oraz położone bliżej rzeki Jordan dwa kibuce Ma’oz Chajjim i bardziej na południu [[Tirat Cewi]].
Grupa założycielska składała się z [[Żydzi|żydowskich]] imigrantów z [[II Rzeczpospolita|Polski]] i [[III Rzesza|Niemiec]]. Po przejściu szkolenia rolniczego przyjechali oni do Doliny Bet Sze’an i w 1937 roku założyli w pobliżu rzeki Jordan nowy kibuc. Była to typowa na owe czasy żydowska osada rolnicza z obronną [[palisada|palisadą]] i wieżą obserwacyjną. Początkowo nazywała się on Ma’oz (hebr. מעוז; pol. ''Twierdza''). Były to bardzo niebezpieczne czasy, gdyż trwało [[arabskie powstanie w Palestynie (1936-1939)]]. W późniejszym czasie zmieniono nazwę na Ma’oz Chajjim (pol. ''Twierdza Chaima''), oddając w ten sposób cześć Chaimowi Szturman. Był on członkiem organizacji paramilitarnej [[Hagana]]. W dniu 14 września 1938 roku zginął on wraz z dwoma przyjaciółmi, gdy ich samochód najechał na podłożoną przez Arabów minę<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.romgalil.org.il/cds/73/ | tytuł = Maoz Chaim | data dostępu = 2012-05-11| autor = | opublikowany = | praca = Rom Galil | data = | język = he}}</ref>. W 1941 wybudowano pierwszy dom – wcześniej mieszkano w namiotach. W poszukiwaniu skutecznego rozwiązania narastającego [[konflikt izraelsko-arabski|konfliktu izraelsko-arabskiego]] w dniu 29 listopada 1947 roku została przyjęta [[Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ nr 181]]. Zakładała ona między innymi, że kibuc Ma’oz Chajjim miał znaleźć się w granicach nowo utworzonego państwa żydowskiego<ref>{{cytuj stronę | url = http://domino.un.org/maps/m0103_1b.gif | tytuł = Oficjalna mapa podziału Palestyny opracowana przez UNSCOP | data dostępu = 2015-08-14 | autor = | opublikowany = 1948 | praca = United Nations | język = en}}</ref>. Arabowie odrzucili tę Rezolucję i dzień później doprowadzili do wybuchu [[wojna domowa w Mandacie Palestyny|wojny domowej w Mandacie Palestyny]]. Już w pierwszych dniach wojny całkowicie została sparaliżowana żydowska komunikacja w okolicy, co zmusiło organizację żydowskiej samoobrony [[Hagana|Haganę]] do przeprowadzenia licznych operacji w tym rejonie. Na początku [[I wojna izraelsko-arabska|I wojny izraelsko-arabskiej]] w dniu 20 maja 1948 roku zajęta i wysiedlona została arabska wioska al-Ghazzawija. Po wojnie, jej grunty przejął kibuc Ma’oz Chajjim<ref name=ghazzawija/>.
Podczas [[Wojna na wyczerpanie|Wojny na wyczerpanie]] (1967-1970) kibuc był wielokrotnie ostrzeliwany przez jordańską artylerię<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.bet-alon.co.il/info/city_details.php?city_id=321 | tytuł = Maoz Chaim | data dostępu = 2012-05-11| autor = | opublikowany = | praca = Bet Alon | data = | język = he}}</ref>. W latach 90. XX wieku kibuc przeszedł przez proces [[prywatyzacja|prywatyzacji]], zachowując kolektywną organizację instytucji kultury, edukacji i ochrony zdrowia<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.galil-net.org.il/htmls/article.aspx?C2004=13358&BSP=13015 | tytuł = Maoz Chaim | data dostępu = 2012-05-11| autor = | opublikowany = | praca = Galil Net | data = | język = he}}</ref>.
== Demografia ==
W kibucu w większości mieszkają Żydzi<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.cbs.gov.il/mifkad/tables/more_tabeles/pirsom3/nonum.xls | tytuł = Dane statystyczne z lat 1948-1995 | data dostępu = 2012-05-11 | autor = | opublikowany = | praca = Israel Central Bureau of Statistics | data = | język = he}}</ref><ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.cbs.gov.il/ishuvim/ishuv2005/bycode.xls | tytuł = Dane statystyczne z lat 2001-2009 | data dostępu = 2012-05-11 | autor = | opublikowany = | praca = Israel Central Bureau of Statistics | data = | język = he}}</ref>:
<center>
<timeline>
ImageSize = width:600 height:300
PlotArea = left:50 right:40 top:20 bottom:40
TimeAxis = orientation:vertical
AlignBars = justify
Colors =
id:gray1 value:gray(0.9)
DateFormat = yyyy
Period = from:0 till:615
ScaleMajor = unit:year increment:100 start:0 gridcolor:gray1
TextData =
pos:(250,20) textcolor:black fontsize:S
text:Ludność Ma’oz Chajjim
PlotData =
bar:1948 color:gray1 width:1
from:0 till:556 width:15 text:556 textcolor:red fontsize:8px
bar:1949 color:gray1 width:1
from:0 till:465 width:15 text:465 textcolor:red fontsize:8px
bar:1961 color:gray1 width:1
from:0 till:526 width:15 text:526 textcolor:red fontsize:8px
bar:1972 color:gray1 width:1
from:0 till:470 width:15 text:470 textcolor:red fontsize:8px
bar:1983 color:gray1 width:1
from:0 till:581 width:15 text:581 textcolor:red fontsize:8px
bar:1995 color:gray1 width:1
from:0 till:601 width:15 text:601 textcolor:red fontsize:8px
bar:2001 color:gray1 width:1
from:0 till:615 width:15 text:615 textcolor:red fontsize:8px
bar:2010 color:gray1 width:1
from:0 till:433 width:15 text:433 textcolor:red fontsize:8px
bar:2013 color:gray1 width:1
from:0 till:431 width:15 text:431 textcolor:red fontsize:8px
</timeline>
</center>
== Gospodarka i infrastruktura ==
Gospodarka kibucu opiera się na intensywnym rolnictwie i sadownictwie. Uprawy polowe obejmują [[burak cukrowy|buraki cukrowe]], [[marchew zwyczajna|marchew]], [[cebula zwyczajna|cebulę]], [[ziemniak]]i, [[bawełna (roślina)|bawełnę]], [[lucerna (roślina)|lucernę]], [[arbuz]]y, [[pszenica|pszenicę]], [[słonecznik]]i, [[kukurydza zwyczajna|kukurydzę]]. W sadach uprawia się [[mango]], [[smaczliwka|awokado]] i [[liczi chińskie]]<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.maoz.org.il/index.php/submit-an-article/departments/agriculture/gadash | tytuł = Pola i uprawy polne | data dostępu = 2012-05-11| autor = | opublikowany = | praca = Kibbutz Maoz Chaim | data = | język = he}}</ref>. Jest także ferma [[drób|drobiu]] nastawiona na produkcję jaj, oraz obora bydła mlecznego. Na północ od kibucu są duże stawy hodowlane produkujące ryby<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.maoz.org.il/index.php/submit-an-article/departments/agriculture/2012-04-27-08-45-16 | tytuł = Rybołówstwo | data dostępu = 2012-05-11| autor = | opublikowany = | praca = Kibbutz Maoz Chaim | data = | język = he}}</ref>. Z przemysłu znajduje się tutaj zakład ''Polyraz Plastic Industries'', produkujący opakowania z [[tworzywa sztuczne|tworzyw sztucznych]]<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.polyraz.com/ | tytuł = Polyraz Plastic Industries | data dostępu = 2012-05-11| autor = | opublikowany = | praca = Polyraz Plastic Industries | data = | język = en}}</ref>. W kibucu jest przychodnia zdrowia, sklep wielobranżowy i warsztat mechaniczny.
== Transport ==
Z kibucu wyjeżdża się na wschód na lokalną [[droga nr 6688 (Izrael)|drogę nr 6688]], którą jadąc na południe dojeżdża się do kibucu Kefar Ruppin, lub jadąc na północ, dojeżdża się do przebiegającej przy kibucu [[droga ekspresowa 71 (Izrael)|drogi nr 71]]. Jadąc nią na wschód dojeżdża się do przejścia granicznego izraelsko-jordańskiego na rzece Jordan. Natomiast jadąc na zachód dojeżdża się do kibucu Newe Etan, i dalej do skrzyżowania z [[droga ekspresowa 90 (Izrael)|drogą nr 90]] i miasta [[Bet Sze’an]].
== Edukacja i kultura ==
Kibuc utrzymuje przedszkole. Starsze dzieci są dowożone do szkoły podstawowej w kibucu Chamadja i szkoły średniej w kibucu Newe Etan. W kibucu jest ośrodek kultury z biblioteką, basen kąpielowy, sala sportowa z siłownią i centrum fitness, boisko do piłki nożnej oraz korty tenisowe. Przy obiektach sportowych jest ogród publiczny Gan Zikaron, poświęcony pamięci założycieli kibucu.
== Turystyka ==
Przy wjeździe do kibucu znajdują się betonowe zapory, które podczas minionych wojen służyły do blokowania wjazdu oraz jako osłony przed ostrzałem. W północno zachodniej części kibucu utworzono ogród ''Gan Zikaron'', w którym znajduje się między innymi pomnik pamięci ofiar [[Holocaust]]u. Bezpośrednio w sąsiedztwie kibucu, na zachód od zewnętrznego ogrodzenia, znajduje się [[stanowisko archeologiczne]] na którym odkryto pozostałości średniowiecznej [[synagoga|synagogi]]. Wykopaliska odkryły podłogową [[mozaika|mozaikę]] z wizerunkiem siedmioramiennego świecznika. Synagoga jest datowana na okres V-VII wieku<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.ynetnews.com/articles/0,7340,L-3309730,00.html | tytuł = Synagogue of ancient Jewish town uncovered | data dostępu = 2012-05-11| autor = Nadav Man | opublikowany = 2006-09-30 | praca = YnetNews | data = | język = en}}</ref>. Na południe od kibucu jest mały rezerwat przyrody Maoz Haim, w którym rosną unikatowe drzewa tropikalne<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.inature.info/wiki/%D7%A9%D7%9E%D7%95%D7%A8%D7%AA_%D7%96%D7%A7%D7%95%D7%9D_%D7%9E%D7%A2%D7%95%D7%96-%D7%97%D7%99%D7%99%D7%9D | tytuł = Rezerwat Przyrody Maoz Haim | data dostępu = 2012-05-11| autor = | opublikowany = | praca = Inature.info | data = | język = he}}</ref>
Okoliczne stawy hodowlane są popularnym miejscem obserwacji ptactwa wodnego, które odpoczywa tutaj podczas migracji. Stawy rybne zajmują powierzchnię około 1000 hektarów.
{{Przypisy|2}}
= 1b =
| 