Burta (statek wodny): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
EmausBot (dyskusja | edycje)
m Bot: Przenoszę linki interwiki (13) do Wikidata, są teraz dostępne do edycji na d:Q11723008
Belissarius (dyskusja | edycje)
Nie podano opisu zmian
Linia 1:
{{Dopracować|źródła=2011-08 }}
[[Plik:Stückpforte 1.JPG|thumb|right|220px|Burta [[żaglowiec|żaglowca]]]]
'''Burta''' – strona na [[statek wodny|statku wodnym]], każda z połówek jednostki pływającej, rozdzielonych płaszczyzną symetrii kadłuba. Termin ten ma wiele pokrewnych znaczeń począwszy od całości jednej z połówek kadłuba, poprzez [[poszycie statku wodnego|poszycie]] jednej z połówek (lub część poszycia nad [[obło|obłem]]), aż do litej bariery na dużej jednostce, otaczającej odkryty pokład, będącej de facto [[nadburcie]]m, a nie burtą. Jednak o tym, że coś znajduje się na jednej z burt, mówi się także wtedy, gdy to coś znajduje się nawet znacznie powyżej najwyższego pokładu (np. światła na masztach mogą być w osi jednostki, lub na jednej z burt).
 
Burty są dwie - lewa i prawa (wynika to z patrzenia z pokładu w stronę [[dziób (statek wodny)|dziobu]] jednostki){{odn|Furmaga|Wójcicki|1993|s=33}}.
 
Burty posiadają także swoje historyczne nazwy, utrzymujące się jednak, dla zachowania tak ważnej dla marynarzy tradycji, do dziś. Prawa burta, to po polsku '''sterburta''' ([[Język niderlandzki|niderl.]] ''stuurboord'', [[język angielski|ang.]] ''starboard''){{odn|Furmaga|Wójcicki|1993|s=210}}, lewa to '''bakburta''' (niderl. ''bakboord'', ang. hist. ''larboard'', współcz. ''port''){{odn|Furmaga|Wójcicki|1993|s=14}}. Nazwy te pochodzą sprzed kilku wieków, z czasów, gdy jeszcze nie znano płetwy sterowej, a zamiast steru zawiasowego stosowano na dawnych [[żaglowiec|żaglowcach]] [[wiosło sterowe]]. [[Sternik]] operujący takim wiosłem stał zawsze plecami (ang. ''back'') do lewej burty, a jego wiosło schodziło do wody z burty prawej. Centralnie z [[rufa|rufy]] wiosło nie mogło zejść do wody, bo rufa kończyła się w szpic i posiadała wydatny [[nawis rufowy]] sięgający daleko nad wodę. Angielskie terminy ''port'' i ''larboard'' wywodzą się stąd, iż jednostki z wiosłem sterowym dochodziły do [[nabrzeże|nabrzeża]] portowego tylko z jednego kierunku - tą burtą, na której nie było wiosła sterowego, aby go nie uszkodzić. Etymologia tych słów nie jest wyjaśniona jednoznacznie. Może oznaczać stronę, z której dochodzi hałas z lądu (''loud''), lub stronę, z której ładowano towary (''load'') przez furtę ([[furta (statek wodny)|portę]]) w burcie. Równie dobrze jednak mogło to oznaczać wchodzenie do portu od konkretnej strony, gdyż wszystkie jednostki miały wiosło sterowe właśnie dlatego z tej samej strony, aby łatwiej było im wszystkim zachować porządek podczas przemieszczania się w zazwyczaj ciasnym porcie, oraz cumować wspólnie przy nabrzeżu.
 
Statek na sterburcie niesie światło zielone, na bakburcie – czerwone.
 
Stosowane są również określenia [[Strona nawietrzna|burta nawietrzna]] (z której wieje wiatr, czyli wystawiona '''na''' działanie '''wiatru''') oraz [[Strona zawietrzna|burta zawietrzna]] (znajdująca się '''za wiatrem''', czyli osłonięta od wiatru żaglami i poszyciem drugiej burty){{odn|Furmaga|Wójcicki|1993|s=33}}.
 
Burta, w znaczeniu bocznej powierzchni kadłuba, a szczególnie jej części nawodnej, nie musi otaczać jednostki pływającej ze wszystkich stron. Jeżeli rufa posiada własną ścianę z tyłu jednostki, to nosi ona nazwę [[pawęż (żegluga)|pawęży]]{{odn|Furmaga|Wójcicki|1993|s=164}}.
 
{{Przypisy}}
 
== Bibliografia ==
* {{cytuj książkę |nazwisko=Furmaga |imię=Lesław |nazwisko2=Wójcicki |imię2=Józef |tytuł=Mały słownik morski |miejsce=Gdynia |wydawca=Mitel International |rok=1993 |isbn=83-8541-373-1 |odn=tak}}
 
{{wikisłownik|burta}}