Rewolucja libijska w 1969: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
→Geneza: Poprawione powtórzenie słowa w zdaniu. Błąd składni Znaczniki: Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej) |
Nie podano opisu zmian |
||
Linia 25:
== Geneza ==
Kraj uzyskał niepodległość w 1951 roku. Idris I zaprowadził w Libii [[monarchia absolutna|monarchię absolutną]] i zakazał istnienia [[partia polityczna|partii politycznych]]<ref>Blundy & Lycett 1987, s. 38–39; Kawczynski 2011, s. 7–9, 14; Bruce St. John 2012, s. 108.</ref>. Odkrycie znaczących zasobów ropy naftowej w roku 1959 i postępujące za nim wysokie dochody pozwoliły królestwu na przekształcenie się z jednego z najbiedniejszych państw świata w kraj bogaty. Wzrost dochodów budżetowych wywołał zazdrość szerokich rzesz urzędników państwowych, pragnących mieć udział w wielkich przepływach finansowych kontrolowanych dotąd przez suwerena. Uzewnętrznienie się tego żywiołu naśladowało formę [[naseryzm]]u i innych form [[Panarabizm|nacjonalizmów arabskich]], po porażce Egiptu w [[wojna sześciodniowa|wojnie sześciodniowej]] z [[Izrael]]em wybuchły protesty panarabistów skierowane przeciwko mocarstwom zachodnim i administracji monarchii (która postrzegana była przez wielu mieszkańców państwa jako proizraelska)<ref>Kawczynski 2011, s. 16–17.</ref>. W ostatnich latach dekady lat 60. rząd króla był coraz bardziej niepopularny. Scentralizowany system formalnie federalnej Libii pogłębiał tradycyjne podziały regionalne i plemienne<ref>Harris 1986, s. 14; Blundy & Lycett 1987, s. 52; Kawczynski 2011, s. 15–16.</ref>. W całej branży [[ropa naftowa|naftowej]] z której Libia czerpała większość dochodów powszechna była [[korupcja]]<ref>Blundy & Lycett 1987, s. 51; Kawczynski 2011, s. 136.</ref>. ▼
▲Odkrycie znaczących zasobów ropy naftowej w roku 1959 i postępujące za nim wysokie dochody pozwoliły królestwu na przekształcenie się z jednego z najbiedniejszych państw świata w kraj bogaty. Wzrost dochodów budżetowych wywołał zazdrość szerokich rzesz urzędników państwowych, pragnących mieć udział w wielkich przepływach finansowych kontrolowanych dotąd przez suwerena. Uzewnętrznienie się tego żywiołu naśladowało formę [[naseryzm]]u i innych form [[Panarabizm|nacjonalizmów arabskich]], po porażce Egiptu w [[wojna sześciodniowa|wojnie sześciodniowej]] z [[Izrael]]em wybuchły protesty panarabistów skierowane przeciwko mocarstwom zachodnim i administracji monarchii (która postrzegana była przez wielu mieszkańców państwa jako proizraelska)<ref>Kawczynski 2011, s. 16–17.</ref>. W ostatnich latach dekady lat 60. rząd króla był coraz bardziej niepopularny. Scentralizowany system formalnie federalnej Libii pogłębiał tradycyjne podziały regionalne i plemienne<ref>Harris 1986, s. 14; Blundy & Lycett 1987, s. 52; Kawczynski 2011, s. 15–16.</ref>. W całej branży [[ropa naftowa|naftowej]] z której Libia czerpała większość dochodów powszechna była [[korupcja]]<ref>Blundy & Lycett 1987, s. 51; Kawczynski 2011, s. 136.</ref>.
W ostatnim okresie rządów Idrisa w Bengazi i [[Trypolis]]ie wybuchły antyzachodnie zamieszki, a pracownicy naftowi rozpoczęli [[strajk]] solidarnościowy z Egiptem<ref>Kawczynski 2011, s. 16–17.</ref>. W 1969 roku, [[Stany Zjednoczone|amerykańska]] agencja [[Central Intelligence Agency|CIA]] spodziewała się że pewna część sił zbrojnych chce dokonać w Libii przewrotu. Mimo że CIA wiedziało o Ruchu Wolnych Oficerów to błędnie ignorowali grupę i skupili się na monitorowaniu rewolucyjnej grupy Czarnych Butów, założoną przez Abd al-Aziza asz-Szalahiego<ref>Blundy & Lycett 1987, s. 53; Kawczynski 2011, s. 19; Bruce St. John 2012, s. 139–140.</ref>. 4 sierpnia 1969 Idris [[abdykacja|abdykował]] na rzecz swojego bratanka [[Hasan as-Sanusi|Hasana as-Sanusiego]], który miał przejąć rządy w kraju 2 września 1969.
Linia 33 ⟶ 31:
== Przebieg przewrotu ==
1 września 1969, tzw. Wolny Ruch Oficerski, grupa około 70 młodych oficerów wojskowych, głównie ze służb komunikacyjnych, przejęła władzę i położyła kres libijskiej monarchii. Puczyści wykorzystali to że król wyjechał za granicę aby spędzić lato w [[Turcja|Turcji]] i [[Grecja|Grecji]]. Puczyści zamach przygotowali pod nazwą "Operacji Jeruzalem"<ref>Kawczynski 2011, s. 18.</ref>.
Przewrót rozpoczął się w [[Bengazi]] i trwał około dwóch godzin. Oddziały wojskowe szybko poparły siły rewolucjonistów i prędko uzyskały kontrolę nad [[Trypolis]]em i resztą kraju. Tego samego dnia wojskowi zajęli lotniska, magazyny policyjne, stacje radiowe i biura rządowe w dwóch największych miastach. Al-Kadafi osobiście przejął kontrolę nad barakami Berka w Bengazi a [[Omar Meheisha]] zajął baraki w Trypolisie i baterie przeciwlotnicze. [[Khweldi Hameidi]] aresztował księcia [[Hasan as-Sanusi|Hasana as-Sanusi]] i zmusił go do zrzeczenia się roszczeń do tronu<ref>Harris 1986, s. 14; Blundy & Lycett 1987, s. 57–59; Kawczynski 2011, s. 18.</ref>. Puczyści, nie dokonując przewrotu, nie napotkali poważnego oporu, a wobec zwolenników monarchy użyli jedynie niewielkiej siły<ref>Kawczynski 2011, s. 18.</ref>.
Ze względu na bezkrwawy charakter zamach stanu, został początkowo określony jako "biała rewolucja", a później został przemianowany na "rewolucję 1 września" (ze względu na dzień, w którym pucz miał miejsce)<ref>Bruce St John 2012, s. 134.</ref>.
Wolny Ruch Oficerski, który wziął odpowiedzialność za rewolucję, wyłonił dwunastoosobowy dyrektoriat, który nazwał siebie Radą Dowódczą Rewolucji (RCC). Owo ciało wyznaczyło pierwszy rząd republikańskiej Libii, proklamowany 1 września<ref>[https://docs.google.com/fileview?id=0B7-KFQOKhAl1ZjAxNzkwMWItMGJhMS00NTg1LTk4NjgtOTRhZmIzYmQ4ZTI0&hl=en "Pierwszy dekret Rewolucji"] {{lang|ar}}, 1 września 1969, w [http://emerglobal.com/lex EMERglobal Lex]. Dostęp 31 marca 2010.</ref>. RCC ogłosiła, że Libia będzie wolnym, suwerennym państwem pod nazwą ''Libijska Republika Arabska'', postępującą "drogą wolności, jedności i sprawiedliwości społecznej, gwarantując prawa równości swoim obywatelom i otwierając im drzwi do godnej pracy".
RCC zapewniła obcych dyplomatów w Libii, iż zmiany rewolucyjne nie były sterowane zza granicy. [[Stany Zjednoczone Ameryki]] uznały nowy rząd już 6 września.
| |||