Konwencje genewskie: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
wzięcie cytatów z konwencji w cudzysłowy (czytelność!), interpunkcja, błędy gram. i ort., drobne red.
WP:SK, drobne redakcyjne, usunięcie zbędnych linków do dat
Linia 1:
[[Plik:Original Geneva Conventions.jpg|250px|thumb|Oryginał Konwencji Genewskiej]]
'''Konwencje genewskie''' – szereg umów z zakresu [[prawo międzynarodowe|prawa międzynarodowego]] i pomocy humanitarnej podpisanych w [[Genewa|Genewie]] w [[Szwajcaria|Szwajcarii]], będący częścią [[Prawo konfliktów zbrojnych|międzynarodowego prawa humanitarnego]]. Pierwsza z Konwencji była rezultatem działalności i zabiegów politycznych [[Henri Dunant|Henriego Dunanta]]. Można spotkać się także z pojęciem "prawa„prawa genewskiego"genewskiego”, czyli prawa opartego na tych konwencjach.
 
== Wykaz konwencji genewskich ==
=== Konwencja genewska z [[22 sierpnia]] [[1864]] roku ===
* personel sanitarny jest neutralny w konflikcie, nie może być atakowany i nie bierze udziału w walkach;
* cywile, którzy pomagają rannym i chorym żołnierzom powinni być szanowani; zakaz ich atakowania;
Linia 9:
* powołano znak „czerwonego krzyża”, którym podczas konfliktu oznaczane są formacje medyczne i ich personel.
 
=== Konwencja genewska z [[6 lipca]] [[1906]] roku ===
* zwiększała zakres ochrony rannych i chorych żołnierzy;
* wprowadzała zasady ewidencji osób poszkodowanych w konfliktach;
* ustalała system wymiany informacji na temat osób poszkodowanych w konfliktach. M.in.: „''Strony walczące będą się wzajemnie informowały odnośnie do internowania, oraz zaszłych zmian, jak również co do umieszczeń w szpitalach oraz co do zgonów, zaszłych wśród rannych i chorych znajdujących się w ich mocy.''” (Art. 4). Wypowiedzenie Konwencji nabierało skutku po upływie roku od notyfikacji.
 
=== Konwencja genewska o polepszeniu losu chorych i rannych w armiach czynnych z [[27 lipca]] [[1929]] roku ===
* rozszerzała postanowienia Konwencji z 1906. M.in. dodano: „''Strony będą czuwały, aby przed pogrzebaniem albo spaleniem dokładnie zbadano zwłoki zabitych, jeżeli możliwe przez lekarza, celem stwierdzenia śmierci, ustalenia tożsamości i podania jej do wiadomości. Czuwać będą nadto, aby zabici byli pochowani z czcią oraz tak, aby ich groby były ochraniane, aby mogły być zawsze odszukane.''” (Art. 4).
 
=== Konwencja dotycząca traktowania jeńców wojennych, podpisana w Genewie dnia [[27 lipca]] [[1929]] roku ===
* rozbudowywała postanowienia o jeńcach [http://pl.wikisource.org/wiki/Konwencja_haska_IV_(1907) IV Konwencji Haskiej z 1907]<ref>[http://isap.sejm.gov.pl/VolumeServlet?type=wdu&rok=1932&numer=103 Dziennik Ustaw RP z 1932 Nr 103].</ref>. Artykuł 82 głosił: „''gdyby jedna ze stron wojujących nie należała do konwencji, jej postanowienia będą pomimo to obowiązujące dla stron wojujących, które do niej należą''”.
 
Gdy artykuł 20 konwencji haskiej przewidywał: „''Po zawarciu [[Traktat pokojowy|pokoju]], odesłanie jeńców do ojczyzny dokonane być winno w możliwie krótkim czasie''”, Konwencja z 1929 stanowiła w art. 75: „''Zawierając umowę o [[rozejm|zawieszeniu broni]], strony wojujące powinny w zasadzie umieścić w niej porozumienie tyczące się repatriacji jeńców wojennych. Jeżeli postanowienia w tym względzie nie mogły być zamieszczone w tej umowie, strony wojujące powinny jednak jak najrychlej skomunikować się w tej sprawie. W każdym razie [[repatriacja]] jeńców odbędzie się w jak najkrótszym czasie po zawarciu pokoju.''”
Linia 24:
W obu Konwencjach z 1929 zakazano, pod rygorem bezskuteczności, wypowiadania ich przez stronę biorącą udział w wojnie (wypowiedzenie nabierało mocy po upływie roku od zawarcia traktatu pokojowego).
 
== Konwencje genewskie z [[12 sierpnia]] [[1949]] roku o ochronie ofiar wojny ==
* '''I Konwencja genewska''', dotyczyła polepszenia losu rannych i chorych w armiach czynnych na lądzie<ref>[https://www.msw.gov.pl/ftp/OCK/dokumenty_Prawo_MPH/1949_12_VIII_I%20konwencja%20genewska.pdf Dz.U. z 1956 nr 38, poz. 171].</ref>;
* '''II Konwencja genewska''', dotyczyła polepszenia losu rannych, chorych i rozbitków sił zbrojnych na morzu<ref>[https://www.msw.gov.pl/ftp/OCK/dokumenty_Prawo_MPH/1949_12_VIII_Konwencja_o_polepszeniu_losu_rannych.pdf tekst polski II Konwencji].</ref>;
* '''III Konwencja genewska''', dotyczyła traktowania [[jeniec|jeńców]]<ref>[https://www.msw.gov.pl/ftp/OCK/dokumenty_Prawo_MPH/1949_12_VIII_III%20konwencja_genewska.pdf tekst polski III Konwencji].</ref>;
* '''IV Konwencja genewska''', dotyczyła ochrony osób cywilnych podczas wojny<ref>[https://www.msw.gov.pl/ftp/OCK/dokumenty_Prawo_MPH/1949_12_VIII_IV%20konwencja_genewska.pdf tekst polski IV Konwencji].</ref>.
 
'''Konwencje obowiązują''' w każdym przypadku, gdy toczą się działania wojenne, niezależnie od tego czy [[wypowiedzenie wojny|wojnę wypowiedziano]], czy nie. Nie ma tu znaczenia kwalifikacja konfliktu zbrojnego przez jego uczestników (może więc być to wojna obronna, napastnicza, sprawiedliwa bądź niesprawiedliwa). Prócz wojny Konwencje dotyczą też okupacji, nawet jeśli ona nie napotyka zbrojnego oporu. Obecnie większość z artykułów Konwencji, ze względu na swoją rangę, ma status zwyczajowego prawa międzynarodowego i obowiązuje wszystkie Państwa, niezależnie od tego czy są stroną Konwencji.
 
=== III Konwencja Genewska ===
Linia 45:
 
=== IV Konwencja Genewska ===
IV Konwencja Genewska o Ochronie Osób Cywilnych Podczas Wojny została podpisana dnia [[12 sierpnia]] [[1949]] przez pełnomocników rządów reprezentowanych na Konferencji Dyplomatycznej, która obradowała w [[Genewa|Genewie]] od [[21 kwietnia]] do [[12 sierpnia]] [[1949]].
 
'''Zabrania:'''
Linia 56:
'''Zobowiązuje:'''
 
1. do zapewnienia ludności cywilnej podstawowego minimum warunków egzystencji (bytowania i wyżywienia),<br />
2. do traktowania jej w sposób humanitarny,<br />
3. do otoczenia troską osób potrzebujących pomocy,<br />
4. do poszanowania dóbr i urządzeń niezbędnych dla przetrwania ludności cywilnej,<br />
5. do poszanowania godności, honoru, praw rodziny, przekonań, praktyk religijnych, zwyczajów i obyczajów ludności cywilnej.
 
=== Protokoły dodatkowe I i II z [[1977]] r. do Konwencji Genewskich z 12 sierpnia 1949 ===
Rozwijają postanowienia konwencji genewskich. Wynika z nich zasada ograniczenia stron konfliktu w stosowaniu metod i środków szkodzenia nieprzyjacielowi. I Protokół dotyczy konfliktów międzynarodowych, II – wewnętrznych<ref>[http://prawo.legeo.pl/prawo/protokoly-dodatkowe-do-konwencji-genewskich-z-12-sierpnia-1949-r-dotyczacy-ochrony-ofiar-miedzynarodowych-konfliktow-zbrojnych-protokol-i-oraz-dotyczacy-ochrony-ofiar-niemiedzynarodowych-konfliktow/ Dz.U. z 1992 nr 41, poz. 175].</ref>.
 
'''Protokół Dodatkowy I''': 
uzupełnia Konwencje genewskie z 1949, ma zastosowanie w sytuacjach, o jakich mowa we wspólnym dla tych Konwencji artykule 2. Sytuacje te „''obejmują konflikty zbrojne, w których ludy walczą przeciw panowaniu kolonialnemu i obcej okupacji oraz przeciw reżimom rasistowskim, wykonując swe prawo do samostanowienia zawarte w Karcie Narodów Zjednoczonych oraz w Deklaracji w sprawie zasad prawa międzynarodowego dotyczących przyjaznych stosunków i współpracy między państwami, zgodnie z Kartą Narodów Zjednoczonych''”<ref>[http://www.grocjusz.edu.pl/Documents/dekl2625.html ''Deklaracja zasad prawa międzynarodowego dotyczących przyjaznych stosunków i współdziałania państw zgodnie z Kartą Narodów Zjednoczonych''] Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego 2625(XXV), 24 października 1970 .</ref> (art. 1 Protokołu). Ponadto:
* zabrania atakowania ludności cywilnej;
* zabrania atakowania szpitali i innych urządzeń służących opiece nad rannymi i chorymi;
Linia 73:
* stanowi podstawę prawną do powołania i działania organizacji i instytucji obrony cywilnej.
 
'''Protokół Dodatkowy II''': 
Dokument ten jest rozwinięciem postanowień artykułu 3, wspólnego dla czterech Konwencji Genewskich. Protokół obowiązuje strony konfliktu toczącego się wewnątrz jednego państwa i upoważnia do niesienia pomocy osobom poszkodowanym, zapewniając minimum praw humanitarnych.
Ma zastosowanie do wszystkich konfliktów zbrojnych, które nie są objęte artykułem 1 Protokołu Dodatkowego I i które toczą się na terytorium państwa - strony „''między jej siłami zbrojnymi a rozłamowymi siłami zbrojnymi lub innymi zorganizowanymi uzbrojonymi grupami, pozostającymi pod odpowiedzialnym dowództwem i sprawującymi taką kontrolę nad częścią jej terytorium, że mogą przeprowadzać ciągłe i spójne operacje wojskowe oraz stosować niniejszy protokół''”. Natomiast nie ma zastosowania do „''napięć i niepokojów, jak rozruchy, odosobnione i sporadyczne akty przemocy oraz inne działania podobnego rodzaju, które nie są uważane za konflikty zbrojne''”. (Art. 1 Protokołu)
 
Powtarza sformułowania wcześniejszych konwencji. Zabrania zwłaszcza tortur, odpowiedzialności zbiorowej, brania zakładników, handlu ludźmi. (Art. 4)
 
=== Protokół dodatkowy III z [[2005]] r. do Konwencji Genewskich z 12 sierpnia 1949 ===
Dokument nakazuje personelowi sanitarnemu, który nie używa znaków czerwonego krzyża lub czerwonego półksiężyca, używanie symbolu „czerwonego kryształu”<ref>[http://prawo.legeo.pl/prawo/oswiadczenie-rzadowe-z-dnia-13-stycznia-2010-r-w-sprawie-mocy-obowiazujacej-protokolu-dodatkowego-do-konwencji-genewskich-z-dnia-12-sierpnia-1949-roku-dotyczacego-przyjecia-dodatkowego-znaku/ Dz.U. z 2010 nr 70, poz. 448].</ref>.
 
== Zakaz naruszania Konwencji ==
Naruszenie Konwencji Genewskich zaliczane jest do zbrodni wojennych<ref>[http://libr.sejm.gov.pl/tek01/txt/onz/1968b.html ''Konwencja o niestosowaniu przedawnienia wobec zbrodni wojennych i zbrodni przeciw ludzkości z 26 listopada 1968 ''] Dz.U. 1970 nr 26, poz. 208.</ref>.
 
== Konwencja o uchodźcach ==
W Genewie podpisana została także ''Konwencja Dotycząca Statusu Uchodźców''. Nastąpiło to pod auspicjami [[Organizacja Narodów Zjednoczonych|ONZ]], innej niż Czerwony Krzyż organizacji międzynarodowej. Statusu [[uchodźcy]] odmawia się m.in. gdy petent jest poważne podejrzany „''o dopuszczenie się zbrodni przeciwko pokojowi, zbrodni wojennych lub zbrodni przeciwko ludzkości''”, lub że działalność jego jest sprzeczna „''z celami i zasadami Narodów Zjednoczonych''”.<ref>[http://www.hfhrpol.waw.pl/pliki/Konwencja_Dotyczaca_Uchodzcow.pdf ''Konwencja dotycząca statusu uchodźców z 28 lipca 1951''] [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19911190515 Dz.U. 1991 nr 119, poz. 515].</ref>.
 
== Konwencja w sprawie niewolnictwa ==
W Genewie w 1926 w ramach [[Liga Narodów|Ligi Narodów]] została podpisana [[Konwencja w sprawie niewolnictwa]], a w 1956 ''Konwencja w sprawie zniesienia niewolnictwa, handlu niewolnikami oraz instytucji i praktyk zbliżonych do niewolnictwa''.
 
{{Przypisy}}
 
== Zobacz też ==
* [[Protokół genewski (1925)]]
 
{{Przypisy}}
 
== Linki zewnętrzne ==