Tripoli (Grecja): Różnice pomiędzy wersjami

|herb =

|flaga =

|dewiza =

|przydomek =

|2. jednostka administracyjna =

|3. jednostka administracyjna =

|4. jednostka administracyjna =

|prawa miejskie =

|podział miasta =

|plan miasta =

|stopniN = 37 |minutN = 31 |sekundN =

|stopniE = 22 |minutE = 23 |sekundE =

|commons =

|wikinews =

|wikicytaty =

Zbudowane na miejscu średniowiecznej wsi, między ruinami trzech antycznych [[polis]]: [[Pallantron]], [[Tegea]] i [[Mantineja]], stanowiło ważny ośrodek administracyjny osmańskiej Grecji i symbol władzy Turków nad [[Peloponez]]em. Odzyskane przez Turków, w 1718 roku, pod ówczesną nazwą Tripolitsa, stało się siedzibą [[pasza (urząd)|paszy]] Peloponezu w 1718 roku{{Fakt|data=2009-12}}. Po szczególnie okrutnie zgaszonej próbie wywołania powstania w Grecji przez flotę rosyjską pod dowództwem [[Aleksiej GrigoriewiczGrigorjewicz Orłow|Aleksieja Grigorowicza Orłowa]] w 1770 roku (gr. Ορλωφικά), podczas [[V wojnaWojna rosyjsko-turecka (1768–1774)|piątej wojny rosyjsko-tureckiej]], miasto zostało ufortyfikowane i stało się główną bazą wojskową Turków na Peloponezie. Mury miejskie są obecnie jedną z największych atrakcji turystycznych miasta. Innymi, zbudowanymi już w niepodległej Grecji są pomnik generała Theodorosa Kolokotronisa i budynek sadu, zaprojektowany przez niemieckiego architekta [[Ernst Ziller|Ernsta Zillera]], który zaprojektował najbardziej znane greckie budynki z przełomu XIX i XX wieku{{Fakt|data=2009-12}}.

W [[1821]] miasto miało charakter bogatej, kolonialnej stolicy prowincji. Zamieszkiwało je 13 tysięcy Greków, 7 tys. Muzułmanów i 400 Żydów <ref>Dane z encyklopedii: Σύγχρονος Εγκυκλοπαίδεια Ελευθερουδάκη, τόμος 23ος, str. 282.</ref>. Klasę posiadającą stanowili głównie Muzułmanie i Żydzi, gdy Grecy, była to ludność głównie zależna lub niewolna. Wobec prób wywołania ogólnobałkańskiego powstania przez [[AleksanderAleksandros Ipsilanti (generał)Ipsilantis|Aleksandra Ipsilantiego]] (podjętych z obecnej Rumunii), Turcy prewencyjnie mordowali wielu spośród greckich mieszkańców całego imperium. Z rozkazu władz, rzezie przeprowadzano od [[Dunaj]]u, po [[Pont]] i [[Cypr]], nie wyłączając małych greckich enklaw, zagubionych pomiędzy miejscowościami innych ludów, ani stołecznego Konstantynopola. M.in. zamordowano, przez powieszenie na drzwiach katedry, patriarchę grecko-prawosławnego, mimo, że nawołującego Greków do posłuchu wobec "danej od Boga władzy Sułtana". W Grekach z Peloponezu wywołało to przekonanie, że nieodwołalnie nadeszła chwila, określana jako ''"Wolność, albo śmierć !"''. Pomiędzy 17 a 23 marca powstali, w wielu miejscach naraz mordując tureckie załogi i wszystkich muzułmańskich mieszkańców - swych sąsiadów. Oblegano i zdobywano, często głodem, kolejne twierdze, przepełnione muzułmańskimi uciekinierami. Ludność grecka zawczasu opuściła Tripolitsę <ref>Brewer David 2001, The Greek War of Independence. The Struggle for Freedom from Ottoman Oppression and the Birth of the Modern Greek Nation" str. 111-112. wyd. The Overlook Press, New York, ISBN 1-58567-395-1 </ref>, obleganą, głodzoną, następnie zdobytą przez niedozbrojone, nieregularne oddziały powstańcze, jednak liczne i dobrze dowodzone przez [[Theodoros Kolokotronis|Theodorosa Kolokotronisa]]. Dokonano zupełnej masakry muzułmanów i Żydów, nie wyłączając kobiet i dzieci, zbiorowo mordowanych także po zakończeniu walk. Zginęło ok. 30 tysięcy osób, w tym rzesze uchodźców z mniejszych ośrodków. Greccy dowódcy dokonali zupełnej grabieży, rozkopywano nawet groby, aż sytuacja ta doprowadziła do wybuchu epidemii. Historycy wskazują, że niewielka część muzułmanów, w tym kobiet, uszła jednak z Tripolitsy, wykorzystując, zapewne wykupując sobie możliwość dyskretnego opuszczenia obleganego miasta, z pomocą greckich znajomych. Znanym przykładem stała się skuteczna ochrona kobiet z haremu paszy, przez [[Laskarina Bubulina|Bubulinę Laskarinę]], greckiego dowódcę - kobietę. Także [[Półwysep Mani (półwysep)|Maniates]], choć inicjatorzy powstania, ratowali swych tureckich znajomych, podobnie jak oni pochodzących z okręgu Mani. Największe bogactwa wywiózł ze zdobytego miasta Kolokotronis. Przyszłość pokazała, że w przypadku niektórych dowódców, w tym Bubuliny i Kolokotronisa, zrabowane w Trypolitsy bogactwa obrócone zostały w źródła finansowania dalszej walki o niepodległość. Zdobycie głównego, tureckiego ośrodka w tej części Grecji, decydująco wzmocniło morale oddziałów powstańczych.

Masakra wywołała krytykę europejskiej opinii publicznej i także znacznej części Greków, przy czym w Grecji dyskusja ta żywa jest do dziś. Ponadto, w myśl wcześniejszych umów, część z łupów obrócona być miała na korzyść skarbu państwa nowo tworzonej Republiki Greckiej. Rabunek całości skarbów miasta przez osoby prywatne doprowadził do rozłamu, a później nawet wybuchu wojny domowej pomiędzy poszczególnymi grupami powstańców <ref>Przytoczone powyżej, wszystkie szczegółowe dane i oceny, dotyczące Tripoli, okresu powstania ''1821" pochodzą z wymienionych pozycji literatury, z serii "1821 - Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΕΝΟΣ ΕΘΝΟΥΣ-ΚΡΑΤΟΥΣ" i towarzyszących im, dokumentalnych materiałów TV, linkowanych poniżej. </ref>

W odbudowanym mieście urodziło się dwóch greckich premierów: [[Aleksandros Papanastasiu]] i [[Konstandinos Jeorgakopulos]] i jeden z najwybitniejszych poetów przedwojennej Grecji, [[Kostas Kariotakis]]{{Fakt|data=2009-12}}. Obecnie w Trypolisie znajduje się jeden z kampusów [[Uniwersytet Peloponeski|Uniwersytetu Peloponeskiego]] (Wydział Nauk Ścisłych i Wydział Ekonomii, jak również rektorat). Jest to jeden z najważniejszych ośrodków szkoleniowych lotnictwa i wojsk lądowych Greckich Sił Zbrojnych{{Fakt|data=2009-12}}. Zespół [[Asteras Tripolis]] występuje w [[Super LeagueSuperleague Ellada|greckiej pierwszej lidze]] piłki nożnej od 2007 roku{{Fakt|data=2009-12}}. Lokalne centrum przemysłu spożywczego <ref>z informacje na stronie internetowej miasta</ref>. Obok miasto przebiega autostrada, z Aten, rozwidlająca się tu i aktualnie przedłużana w stronę Sparty oraz w stronę Kalamaty (2011)<ref>według danych Ministerstwa Rozwoju (YΠΕΧΩΔΕ)</ref>

* [[Byblos]], [[Liban]]; [[Arcadia (Kalifornia)|Arcadia]], [[Kalifornia]]; [[East York]], [[Toronto]], [[Kanada]]; [[Osaka]], [[Japonia]]