Wikipedia

Order Chrystusa (Portugalia): Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
uzup., źródła, drobne meryt.
Linia 1:
{{Odznaczenie infobox
|nazwa = Królewski Order Rycerzy Pana Naszego JezusaWojskowy Chrystusa<br />''Real Ordem dos Cavaleiros de Nosso Senhor Jesus Cristo''
|awers = Ordem cristo.jpg
|awers opis = Orderuinsygniów II, III i GwiazdyV klasy
|awers 2 =
|awers 2 opis =
Linia 17:
|kruszec =
|wydano =
|powyżej = [[Krzyż Wojenny (Portugalia)|Krzyż Wojenny]]
|poniżej = [[Order Avis|Order Wojskowy Avis]]
|commons = Category:Order of Christ (Portugal)
}}
'''ZakonOrder RycerzyWojskowy Chrystusa''', później i do dziś '''Order Chrystusa''', ''Militia Domini Nostri Jesu Christi'', ''Ordem Militar de Cristo'' (pełna nazwa: Królewski Order Rycerzy Pana Naszego Jezusa Chrystusa, [[Język portugalski|port.]] ''Real Ordem dos CavaleirosMilitar de Nosso Senhor Jesus Cristo'') – założony jako [[zakon rycerski]] w 1318 w [[Portugalia|Portugalii]] przez króla [[Dionizy I|Dionizego I]], po kasacji [[templariusze|zakonu templariuszy]] w 1312, przekształcony w [[order]] królewski w 1789, a następnie w republikańskie [[odznaczenie państwowe]] od 1918.
 
== Historia zakonu i orderu ==
[[Plik:OrderOfCristCross.svg|thumb|left|150px|Godło Zakonu Rycerzy Chrystusa]]
Powstał jako '''Zakon Rycerzy Chrystusa''' ([[łacina|łac.]] ''Militia Domini Nostri Jesu Christi''). Na mocy bulli papieskiej z 1319, zakon przejął majątek [[templariusze|templariuszy]] w Portugalii. Główną siedzibę miał początkowo w [[Castro Marim]], a następnie w 1357 siedzibę przeniósł do dawnego głównego zamku portugalskich templariuszy w [[Tomar]]ze – do tamtejszego [[Klasztor Zakonu Chrystusa w Tomarze|Klasztoru Zakonu Chrystusa]]. Pierwszy mistrz zakonu wywodził się z [[Zakon Avis|zakonu Avis]], ale szeregowymi członkami w pierwszym pokoleniu byli dawni templariusze. Zakon przyjął regułę [[Order Kalatrawy|Kalatrawy]] i duchowe przewodnictwo opactwa [[cystersi|cysterskiego]] w [[Alcobaça]]. Strój zakonny był koloru białego.
 
Zakon odgrywał ważną rolę w Portugalii, jego majątek był wykorzystywany do finansowania wypraw zamorskich, a jego członkowie brali udział w [[Wielkie odkrycia geograficzne|wielkich odkryciach geograficznych]] oraz przyczynili się do budowy portugalskiego imperium kolonialnego. Do zakonu należeli m.in. książę [[Henryk Żeglarz]] oraz przyszły król Portugalii [[Jan II Doskonały|Jan II]]. Na początku [[XVI wiek|XVI w.]] zakon miał 454 [[Komturia|komandorii]] w Portugalii, Afryce i Indiach.
Linia 31 ⟶ 33:
W 1551 papież [[Juliusz III]] nadał dziedzicznie tytuł wielkiego mistrza królom Portugalii. Jednakże choć [[Stolica Apostolska]] scedowała zarząd zakonu na królów Portugalii, to nadal była (i jest) Suwerenem zakonu i po dziś dzień jest to także najwyższy w hierarchii pontyfikalny zakon rycerski i order papieski: ''Militia Domini Nostri Jesu Christi'' ([[Order Najwyższy Chrystusa|Najwyższy Order Chrystusa]]). W ten sposób powstały dwie niezależne od siebie obediencje Zakonu Chrystusa.
 
W 1789 królowa [[Maria I (królowa Portugalii)|Maria I]] dokonała sekularyzacji zakonu i przekształcenia go w [[odznaczenie]] nadawane za zasługi pod nazwą '''Order Królewski Rycerzy Pana Naszego Jezusa Chrystusa''' ([[Język portugalski|port.]] ''Real Ordem dos Cavaleiros de Nosso Senhor Jesus Cristo''). Odtąd nadawany był również jako część składowa najważniejszego portugalskiego odznaczenia – [[Wstęga Trzech Orderów|Wstęgi Trzech Orderów]], a także [[Wstęga Dwóch Orderów|Wstęgi Dwóch Orderów]].
Od 1989 był nadawany również jako część składowa najważniejszego portugalskiego odznaczenia – [[Wstęga Trzech Orderów|Wstęgi Trzech Orderów]]<ref name="his">{{Cytuj stronę | url = http://www.ordens.presidencia.pt/?idc=106 | tytuł = Banda das Três Ordens – História | praca = Ordens Honoríficas Portuguesas | opublikowany = presidencia.pt | język = pt | data dostępu = 2014-10-03}}</ref>.
 
Po obaleniu monarchii w Portugalii wszystkie [[order]]y o katolickim charakterze zostały zniesione 15 października 1910 (utrzymano jedynie [[Order Wieży i Miecza|Order Wojskowy Wieży i Miecza]]).
W 1918 portugalska część zakonu została przekształcona przez nowy republikański rząd w order świecki, który stał się wysokim odznaczeniem Republiki Portugalii.
 
W 1918 republikański rząd dokonał przywrócenia orderu, który stał się odtąd wysokim [[odznaczenie państwowe|odznaczeniem państwowym]] Republiki Portugalii.
== Stopnie orderu ==
 
Order Chrystusa dzieli się na pięć klas:
== Podział orderu ==
* Krzyż Wielki (''Grã-Cruzes'')
Dzieli się na pięć klas:
* Wielki Oficer (''Grande-Oficial'')
* I klasa – '''Krzyż Wielki''' (''Grã-Cruzes'')
* Komandor (''Comendador'')
* II klasa – '''Wielki Oficer''' (''Grande-Oficial'')
* III klasa – '''Komandor''' (''Comendador'')
* Kawaler (''Cavaleiro'')
* IV klasa – '''Oficer''' (''Oficial'')
* V klasa – '''Kawaler/Dama''' (''Cavaleiro/Dame'')
 
== Baretki ==
<center>
{|align=center class=wikitable width=60%
Linia 50 ⟶ 56:
|width=20% valign=center align=center|[[Plik:PRT Order of Christ - Commander BAR.png|100px]]<br />Komandor
|width=20% valign=center align=center|[[Plik:PRT Order of Christ - Officer BAR.png|100px]]<br />Oficer
|width=20% valign=center align=center|[[Plik:PRT Order of Christ - Knight BAR.png|100px]]<br />Kawaler/Dama
|-
|}
Linia 57 ⟶ 63:
== Odznaczeni ==
{{Kategoria główna|Odznaczeni Orderem Chrystusa (Portugalia)}}
; Znane osobistości odznaczone I klasą
Monarchowie:
{{Kolumna-podział|3|
* [[Jerzy IV Hanowerski|Jerzy IV]]
* [[Edward VII]]
* [[Jerzy V]]
* [[Edward VIII Windsor|Edward VIII]]
* [[Elżbieta II]]
* [[Albert I Koburg]]
* [[Baldwin I Koburg]]
* [[Leopold I Koburg]]
* [[Leopold II Koburg]]
* [[Leopold III Koburg]]
* [[Ferdynand II Koburg]]
* [[Ferdynand VII Hiszpański|Ferdynand VII Burbon]]
* [[Filip VI Burbon]]
* [[Karol IV Burbon]]
* [[Franciszek II Habsburg]]
* [[Fryderyk VI Oldenburg|Fryderyk VI]]
* [[Fryderyk VII]]
* [[Fryderyk VIII]]
* [[Gustaw V]]
* [[Haakon VII]]
* [[Fryderyk Wilhelm III Pruski|Fryderyk Wilhelm III]]
* [[Karol II Rumuński]]
* [[Wiktor Emanuel III]]
* [[Wilhelm I (król Niderlandów)|Wilhelm I Orański]]
* [[Wilhelm I Hohenzollern]]
* [[Maria Teresa (wielka księżna Luksemburga)|Maria Teresa Luksemburska]]
* [[Szarlotta (wielka księżna Luksemburga)|Szarlotta Luksemburska]]
* [[Paola (królowa Belgii)|Paola Belgijska]]
* [[Aleksander I Romanow]]
* [[Aleksander I Karadziordziewić]]
* [[Aleksander I Obrenowić]]
* [[Milan I Obrenowić]]
* [[Napoleon Bonaparte]]
* [[Napoleon III Bonaparte]]
* [[Ludwik XVIII]]
* [[Faruk I]]
* [[Guangxu]]
* [[Chulalongkorn]]
* [[Bhumibol Adulyadej]]
* [[Hajle Syllasje I]]
 
}}
{{Przypisy}}
Politycy:
{{Kolumna-podział|2|
* 1919 – [[Epitácio Lindolfo da Silva Pessoa|Epitácio Pessoa]] ([[Wstęga Trzech Orderów|BTO]])
* 1928 – [[Washington Luís]] (BTO)
* 1933 – [[Edvard Beneš]]
* 1934 – [[Valéry Giscard d’Estaing]]
* 1941 – [[Getúlio Vargas]] (BTO)
* 1954 – [[René Coty]] ([[Wstęga Dwóch Orderów|BDO]])
* 1955 – [[Marcos Pérez Jiménez]] (BDO)
* 1955 – [[João Café Filho]] (BTO)
* 1956 – [[Konrad Adenauer]]
* 1957 – [[Juscelino Kubitschek]]
* 1962 – [[Francisco Franco]]
* 1967 – [[Pieter Willem Botha]]
* 1975 – [[Jacques Chirac]]
* 1996 – [[José Manuel Durão Barroso]]
* 2005 – [[Jean-Claude Juncker]]
* 2006 – [[José Luis Rodríguez Zapatero]]
}}
 
=== Odznaczeni Polacy ===
{{Kategoria główna|Polacy odznaczeni Orderem Chrystusa (Portugalia)}}
{{Kolumna-podział|2|
* 1931 – [[Józef Beck]] (polityk)
* 1940 – [[Karol Dubicz-Penther]] (dyplomata)
* 1932 – [[Władysław Dziadosz]] (polityk)
* 1934 – [[Jan Fryling]] (dyplomata)
* 1931 – [[Władysław Günther-Schwarzburg]] (dyplomata)
* 1934 – [[Leon Kozłowski]] (polityk)
* 2010 – [[Konrad Krajewski]] (biskup)
* 1931 – [[Stanisław Małachowski (generał)]]
* 1931 – [[Ignacy Matuszewski]] (polityk)
* 1931 – [[Michał Mościcki]] (dyplomata)
* 1931 – [[Jan Perłowski]] (dyplomata)
* 1931 – [[Leon Janta Połczyński]] (polityk)
* 1944 – [[Józef Alfred Potocki]] (dyplomata)
* 1931 – [[Aleksander Prystor]] (polityk)
* 1931 – [[Mieczysław Sokołowski (polityk)]]
* 1932 – [[Stanisław Sośnicki]] (dyplomata)
* 1931 – [[Jan Starzewski]] (dyplomata)
* 1933 – [[Jan Szembek (dyplomata)]] (dyplomata)
* 1935 – [[Marian Szumlakowski]] (dyplomata)
* 1931 – [[Alfred Wysocki]] (dyplomata)
* 1931 – [[August Zaleski]] (polityk)
}}
 
== Bibliografia ==
* {{Cytuj stronę | url = http://dre.tretas.org/dre/159096/ | tytuł = ''Aprova o Regulamento da Medalha Militar e das Medalhas Comemorativas das Forças Armadas (Decreto Lei 316/2002, de 27 de Dezembro)'' | opublikowany = tretas.org | język = pt | data dostępu = 2015-08-21}}
* [http://www.ordens.presidencia.pt/ordem_militar_cristo.htm Antigas ordens militares – ''Ordem de Cristo''] {{lang|pt}} [dostęp 23 czerwca 2010]
* {{Cytuj książkę | tytuł = Encyklopedia wojskowa: dowódcy i ich armie, historia wojen i bitew, technika wojskowa. T. 2 | wydawca = PWN-Bellona | miejsce = Warszawa | data = 2007 | strony = 65}}
* {{Cytuj stronę | url = http://www.ordens.presidencia.pt/ordem_militar_cristo.htm | tytuł = Ordem Militar de Cristo | opublikowany = presidencia.pt | język = pt | data dostępu = 2015-08-31}}
* {{Cytuj stronę | url = http://www.ordens.presidencia.pt/?idc=180 | tytuł = Graus e Insígnias da Ordem Militar de Avis | opublikowany = presidencia.pt | język = pt | data dostępu = 2015-08-31}}
* {{Cytuj książkę | tytuł = Resenha histórico-militar das campanhas de Africa: 1961-1974, | wydawca = EME, CECA | data = 1990 | strony = 13, 58 | tom = 5 | rozdział = Decreto n.° 5.030, de 1 de Dezembro de 1918 Restabelece as Ordens de Cristo e de Santiago da Espada; e remodela as de Avis e da Torre e Espada}}
* {{Cytuj stronę | url = http://www.ordens.presidencia.pt/?idc=154&list=1 | tytuł = Estrangeiros com Ordens Portuguesas | opublikowany = presidencia.pt | język = pt | data dostępu = 2015-08-31}}
* {{Cytuj książkę | tytuł = Anuário: Ordens Honoríficas Portuguesas, Ciadadãos Estrangeiros 1910-2006 | wydawca = Presidencia da Republica, Chancelaria das Ordens Honoríficas Portuguesas | miejsce = Lizbona | data = 2006 | url = https://web.archive.org/web/20070710044343/http://www.ordens.presidencia.pt/pdf/EstrangeirosCondNacionais.pdf}}
* {{Cytuj stronę | url = https://archive.org/details/bookofordersofk00burk | tytuł = The book of orders of knighthood and decorations of honour of all nations | autor = Bernard Burke | data = 1858 | opublikowany = Londyn: Hurst and Blackett | strony = 185-186 | język = en | data dostępu = 2014-10-03}}
* {{Cytuj stronę | url = http://www.conteudos.easysite.com.pt/files/48/ficheiros/emblematica/The_Three_Portuguese_Orders_of_Knightwood_OSMA__Medal_Notes_01_OCR.pdf | tytuł = The Three Portugese Military Orders of Knighthood (1789-1910) | autor = António M. Trigueiros & Gustav A. Tammann | data = 1997 | opublikowany = Orders and Medals Society of America | język = en | data dostępu = 2014-10-03}}
* {{Cytuj książkę | autor = Artidoro Augusto Xavier Pinheiro | tytuł = Organisação das ordens honorificas do Imperio do Brazil | wydawca = J. Seckler | miejsce = São Paulo | data = 1884 | język = pt | url = http://www2.senado.leg.br/bdsf/item/id/182896}}
* {{Cytuj stronę | url = http://www.ordens.presidencia.pt/?idc=117 | tytuł = História da Ordem Militar da Torre e Espada, do Valor, Lealdade e Mérito | opublikowany = presidencia.pt | język = pt | data dostępu = 2014-10-06}}
* {{Cytuj stronę | url = http://www.ordens.presidencia.pt/?idc=106 | tytuł = História da Banda das Três Ordens | praca = Ordens Honoríficas Portuguesas | opublikowany = presidencia.pt | język = pt | data dostępu = 2014-10-03}}
* Wiesław Bończa-Tomaszewski: ''[http://kpbc.ukw.edu.pl/dlibra/plain-content?id=85516 Kodeks orderowy. Przepisy obowiązujące posiadaczy orderów, odznaczeń, medali i odznak]'', Warszawa 1939, s. 495
* [http://awards.netdialogue.com/Europe/Portugal/Christ/Christ.htm Португалия – ''Военный орден Христа''] {{lang|ru}} [dostęp 23 czerwca 2010]
 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Order_Chrystusa_(Portugalia)”