Jakub Mortkowicz: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m Wycofano edycje użytkownika Slav (dyskusja). Autor przywróconej wersji to Khan Tengri.
Slav (dyskusja | edycje)
m Wycofano edycje użytkownika Khan Tengri (dyskusja). Autor przywróconej wersji to Slav.
Linia 1:
{{Biogram infobox
|imię i nazwisko = JakubJakób Mortkowicz
|imię i nazwisko org =
|pseudonim =
Linia 23:
|www =
}}
[[Plik:Grob Jakuba i Janiny Mortkowiczow-Grave of Jakub and Janina Mortkowicz.JPG|thumb|250px|Grób JakubaJakóba Mortkowicza i jego żony Janiny na cmentarzu żydowskim w Warszawie]]
'''Jakób Mortkowicz''', także '''Jakub Mortkowicz''' (ur. [[25 marca]] [[1876]] w [[Opoczno|Opocznie]], zm. [[9 sierpnia]] [[1931]] w [[Warszawa|Warszawie]]) – polski księgarz i wydawca książek.
 
== Biografia ==
Pochodził z rodziny [[Żydzi|żydowskiej]], jego ojcem był Eliasz Mortkowicz. Ukończył gimnazjum w [[Radom]]iu. Studiował w [[Monachium]], [[Bruksela|Brukseli]] i [[Antwerpia|Antwerpii]]. W Antwerpii ukończył Akademię Handlową i działał w Stowarzyszeniu Studentów Polaków i Związku Młodzieży Socjalistycznej. Powróciwszy do kraju podjął pracę w banku [[Hipolit Wawelberg|Hipolita Wawelberga]]. Kontynuował działalność socjalistyczną i związał się z [[Polska Partia Socjalistyczna|PPS]]. Za działalność socjalistyczną polegającą m.in. na kolportażu nielegalnej prasy został aresztowany w 1899. Przebywał w X pawilonie Cytadeli Warszawskiej i został na kilka miesięcy zesłany na Kaukaz. Po powrocie z zesłania, w [[1903]] został z Henrykiem Lindenfeldem współwłaścicielem wydawnictwa ''G. Centnerszwer i Ska''. Wkrótce spłacił wspólnika i z [[Teodor Toeplitz (1875-1937)|Teodorem Toeplitzem]] założył przedsiębiorstwo wydawniczo-księgarskie ''Mortkowicz Towarzystwo Wydawnicze w Warszawie Sp. Akc.'', które w kolejnych latach kilkakrotnie zmieniało firmę (''Wydawnictwo JakubaJakóba Mortkowicza'', ''Księgarnia Mortkowicza'', ''Drukarnia Naukowa Towarzystwa Wydawniczego''). Spółka działała w Warszawie i [[Kraków|Krakowie]], zakończyła działalność w [[1950]]. Tylko pomiędzy rokiem 1903 a 1931 nakładem wydawnictwa ukazało się 705 pozycji. Był współzałożycielem przedsiębiorstwa ''[[Ruch (przedsiębiorstwo)|Ruch]]'', które w połowie lat 30. dysponowało jako jedyne w Polsce ogólnokrajową siecią kolportażu prasy. Popełnił samobójstwo, ponieważ jego przedsiębiorstwo zbankrutowało i był ścigany przez wierzycieli{{fakt|data=2010-12}}. W pozostawionym liście pożegnalnym napisał m.in.: "Nie byłem kupcem i nie umieram jako kupiec".
 
Położył doniosłe zasługi na rzecz kultury polskiej, poprzez organizację w latach 1904-1912 wydania prawie wszystkich dzieł [[Friedrich Nietzsche|Nietzschego]]. W pracach nad nim wzięli udział najznamienitsi ówcześni twórcy jak poeta [[Leopold Staff]], prozaik [[Wacław Berent]] oraz grafik [[Franciszek Siedlecki]]. Mortkowicz opublikował także 19 tomów pism [[Leopold Staff|Staffa]] i propagował twórczość [[Stefan Żeromski|Stefana Żeromskiego]] przez publikacje, wznowienia oraz przekłady na języki obce. Jako wydawca bądź mecenas wspierał wielu innych artystów (szczególnie twórców [[Młoda Polska|młodopolskich]]), promując światowy kanon literacki w Polsce, a sztukę polską na arenie międzynarodowej.
Linia 33:
Został odznaczony [[Order Odrodzenia Polski|Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski]].
 
Pochowany jest obok żony Janiny (1875-1960) na [[cmentarz żydowski w Warszawie (Wola)|cmentarzu żydowskim]] przy [[Ulica Okopowa w Warszawie|ulicy Okopowej]] w [[Warszawa|Warszawie]] (kwatera 31, uliczka 7)<ref>[http://cemetery.jewish.org.pl/id_79837/info/_Jakób_Mortkowicz.html Grób JakubaJakóba Mortkowicza] w bazie danych Cmentarza Żydowskiego przy ul. Okopowej w Warszawie</ref><ref>{{cytuj książkę |nazwisko = | imię = | autor link = | tytuł = Cmentarze m. st. Warszawy. Cmentarze żydowskie| wydawca = Rokart| miejsce = Warszawa| rok = 2003| strony = | isbn = 83-916419-3-7}}</ref>. Jego nagrobek jest dziełem [[Mieczysław Lubelski|Mieczysława Lubelskiego]].
 
Żoną JakubaJakóba Mortkowicza była pisarka i tłumaczka [[Janina Mortkowiczowa|Janina Horwitz]], córka Gustawa i Julii z domu Kleinmann oraz siostra [[Maksymilian Horwitz|Maksymiliana Horwitza]] (1877-1937) i [[Kamilla Kancewicz|Kamilli Kancewicz]] (1879-1952). Ich jedyna córka [[Hanna Mortkowicz-Olczakowa]] (1905-1968) była poetką i pisarką. Wnuczka [[Joanna Olczak-Ronikier]] (ur. 1934) jest pisarką i scenarzystką, a prawnuczka [[Katarzyna Zimmerer]] (ur. 1961) jest dziennikarką i pisarką.
 
== Dzieje przedsiębiorstwa i jego organizacja ==
Linia 54:
Po wojnie Janina i Hanna Mortkowiczowe chciały reaktywować działalność wydawniczą i w 1945 roku w Krakowie wznowiły działalność opartą na prawach autorskich sprzed wojny. Wydawnictwo J. Mortkowicza podejmowało jednak tylko wspólne wydawanie książek z innymi nakładcami, pobierając opłatę procentową za udostępnione prawa autorskie.
 
Lata 1948-1950 przyniosły ograniczenie działalności wydawców prywatnych, a produkcja wydawnicza całkowicie przeszła w ręce instytucji państwowych i spółdzielczych. W roku 1950 Wydawnictwo JakubaJakóba Mortkowicza zakończyło swą działalność.
=== Drukarnia ===
Mortkowicz od 1911 posiadał niewielką Drukarnię Naukową. W 1915 r. przeniósł ją do zakupionego przez siebie domu. Kierownikiem drukarni był jej pierwotny właściciel – Władysław Danielewicz, aż do swojej śmierci w 1924 roku. Praca została wtedy zawieszona na około dwa lata.
Linia 90:
*
 
=== Inne obszary działalności JakubaJakóba Mortkowicza ===
JakubJakób Mortkowicz nie ograniczał się tylko do drukowania i wydawania książek i czasopism. Popularyzował czytelnictwo, był aktywnym działaczem społecznym. Należał do Zarządu Związku Księgarzy Polskich, działał w Polskim Towarzystwie Wydawców Książek. W 1918 założył wraz z innymi księgarzami Polskie Towarzystwo Księgarni Kolejowych „Ruch”, które rozpowszechniało w całym kraju pisma i książki. Wielokrotnie był polskim delegatem na międzynarodowe kongresy wydawnicze i Targi Książki. Pełnił rolę stałego reprezentanta II RP we Florencji, Wiedniu, Lipsku i Paryżu. Organizował prezentacje rodzimej książki. Pierwsza z nich odbyła się w 1922 r. we florenckiej Fiera di Libro i zakończyła się sukcesem. Podobnie było w roku 1927 w Lipsku na Wystawie Zdobnictwa Książkowego, która zaowocowała zaproszeniem na członka-korespondenta elitarnej organizacji zrzeszającej tylko artystów, Związku Niemieckich Artystów Książki.
 
{{przypisy}}
Linia 107:
* [http://nietzsche.ph-f.org/pl/dziela#2 eMortkowicz] Digitalizacja edycji Mortkowicza dzieł [[Friedrich Nietzsche|Nietzschego]].
 
{{DEFAULTSORT:Mortkowicz, JakubJakób}}
[[Kategoria:Ludzie związani z Opocznem]]
[[Kategoria:Ludzie związani z Radomiem]]