Adam Rapacki (polityk): Różnice pomiędzy wersjami

 

== Życiorys ==

Był synem [[Marian Rapacki (spółdzielca)|Mariana]], działacza ruchu spółdzielczego, i Marii z Dobrzańskich.

 

Po wybuchu [[I wojna światowa|I wojny światowej]] Rapaccy przenieśli się do [[Piotrków Trybunalski|Piotrkowa]], a w 1919 do Warszawy. 1920-1929 Rapacki uczył się w Gimnazjum im. Adama Mickiewicza w Warszawie, a 1929-1932 studiował w Szkole Głównej Handlowej (SGH) w Warszawie. W czasie studiów działał w organizacjach młodzieżowych lewicy. W 1931 wstąpił do [[Związek Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej|ZNMS]], w którym sympatyzował z centrowym nurtem organizacji, kierującym się zasadami [[austromarksizm]]u. Pracował również w Organizacji Młodzieży [[Towarzystwo Uniwersytetu Robotniczego|TUR]]. Po ukończeniu Wyższej Szkoły Handlowej (obecnie [[Szkoła Główna Handlowa w Warszawie|SGH]]) w 1932 opublikował w „[[Spółdzielczy Przegląd Naukowy|Spółdzielczym Przeglądzie Naukowym]]” (1933 nr 9 i 10) pracę dyplomową pt. ''Podstawy spółdz. ruchu spożywców w Polsce i jej możliwości rozwojowe''. 1932-1934 pełnił służbę wojskową w kompanii podchorążych 15 p. piechoty w [[Dęblin]]ie i 36 p. piechoty w Warszawie. W 1934 rozpoczął pracę zawodową w [[Spółdzielczy Instytut Naukowy|Spółdzielczym Instytucie Naukowym (SIN)]] w Warszawie. Kontynuował przerwaną przez służbę wojskową działalność w ZNMS i został członkiem zarządu warszawskiego środowiska organizacji. Brał też udział w starciach z [[Obóz Narodowo-Radykalny|Obozem Narodowo-Radykalnym]] oraz w demonstracjach. Już jako senior utrzymywał kontakty z ZNMS i wygłaszał prelekcje na kursach partyjnych, w związku zawodowym robotników budowlanych i w Towarzystwie Kooperatystów. Poza tym w latach 1934-1938 opublikował na łamach „Spółdzielczego Przeglądu Naukowego” kilka obszerniejszych artykułów i studiów o spółdzielczości, poruszając w nich m.in. problemy roli ideologii w spółdzielczym ruchu spożywców, dynamiki działalności gospodarczej robotniczych spółdzielni spożywców w Warszawie, Łodzi i Zagłębiu Dąbrowskim w latach 1927-1929 oraz w dobie wielkiego kryzysu gospodarczego. Od października 1937 do czerwca 1938 przebywał na stypendium we [[Włochy|Włoszech]], gdzie zbierał materiały o ruchu spółdzielczym i nawiązywał kontakty z włoskimi spółdzielcami. W końcu 1938 roku uzyskał magisterium nauk ekonomicznych, a 1 marca 1939 podjął pracę w Instytucie Badania Koniunktur Gospodarczych i Cen w Warszawie, na stanowisku kierownika oddziału rolnictwa.

 

Zmobilizowany do armii 24 sierpnia 1939 brał udział w [[kampania wrześniowa|kampanii wrześniowej]] jako podporucznik rezerwy i dowódca plutonu 1. kompanii strzeleckiej 36 p. piechoty Legii Akademickiej. Do niewoli niemieckiej dostał się 22 września 1939 na przedpolach [[Modlin]]a i cały okres wojny spędził w oficerskich obozach jenieckich. Przebywał m.in. w obozie XVIII A w [[Lienz]]u, w obozie II C w [[Woldenberg]]u ([[Dobiegniew]]), w obozie [[Oflag II B Arnswalde|II B w Arnswalde]] ([[Choszczno]]), w obozie [[Oflag II D Gross-Born|II D w Gross-Born]] ([[Borne Sulinowo]]) i w [[Oflag VI B Dössel|obozie VI B w Doessel]]. W oflagach prowadził szeroką działalność oświatową, artystyczną, publicystyczną i polityczną o charakterze antyhitlerowskim i lewicowym. Organizował tzw. koła zagadnień społecznych i pisywał w legalnych i tajnych gazetkach obozowych. W Woldenbergu należał do grona założycieli koła ekonomistów, a w Arnswalde do założycieli grupującego komunistów, socjalistów i ludowców koła zagadnień wiejskich, które z czasem rozszerzyło działalność na ogół oficerów. Na podstawie prasy niemieckiej opracowywał tygodniowe przeglądy zdarzeń i przekazywał je współwięźniom. Był przewodniczącym koła literackiego. Pisywał recenzje teatralne do pisma obozowego „Za Drutami”, wygłaszał odczyty o literaturze włoskiej i uczył języka włoskiego, a sam pobierał lekcje rosyjskiego. Z inicjatywy Rapackiego zorganizowano w 1942 kurs urbanistyki i historii sztuki na poziomie średnim z udziałem ok. 280 osób. Po zlikwidowaniu legalnego pisma był redaktorem naczelnym tajnego tygodnika mówionego „Zadrucie”. W obozie w Doessel wygłaszał wykłady z prawa i ekonomii i redagował tygodnik „Siedem Kresek w Kalendarzu”.

 

Po uwolnieniu z obozu jenieckiego 1 kwietnia 1945 pełnił krótko służbę, sprawując pieczę nad obozem oficerów i żołnierzy włoskich, i na początku lipca 1945 powrócił do kraju. Przebywał początkowo w [[Poznań|Poznaniu]], a następnie w [[Łódź|Łodzi]], gdzie rozpoczął pracę w biurze Komisji Planowania i Spółdzielczości w Łodzi – miesiąc później został także kierownikiem Referatu Polityki Spółdzielczej w [[KZRSS Społem#Historia|„Społem” Związku Gospodarczym Spółdzielni RP]]. W grudniu 1945 stanął na czele Biura Prezydialnego „Społem”, które działając od stycznia 1946 w Warszawie (po przeniesieniu się centralnych agend „Społem” do stolicy), zajmowało się zagadnieniami planowania i polityki gospodarczej w spółdzielczym ruchu spożywców. Dzięki zabiegom Rapackiego 8 marca 1946 podpisana została umowa między „Społem” i [[Związek Samopomocy Chłopskiej|Związkiem Samopomocy Chłopskiej]] o połączeniu tych jednostek gospodarczych i utworzeniu komisji wiejskiej w ramach Związku „Społem”.

 

Był posłem [[Posłowie na Sejm Ustawodawczy (1947–1952)|na Sejm Ustawodawczy]] oraz na [[Sejm Rzeczypospolitej Polskiej|Sejm]] [[Polska Rzeczpospolita Ludowa|PRL]] [[Posłowie na Sejm PRL I kadencji|I]], [[Posłowie na Sejm PRL II kadencji|II]], [[Posłowie na Sejm PRL III kadencji|III]] i [[Posłowie na Sejm PRL IV kadencji|IV]] kadencji.

 

Dwukrotnie żonaty: z Alicją ze Stępnowskich i z Krystyną z Zańskich ''primo voto'' Rudzką. Z pierwszego małżeństwa miał córkę [[Joanna Rapacka|Joannę]], historyk literatury serbo-chorwackiej. Drugą córką (przybraną, de facto pasierbicą) jest [[Maria Wierzbicka]] historyk historiografii.