Tytan (księżyc): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
mapy
m drobne redakcyjne, poprawa linków
Linia 53:
Niektóre księżyce w Układzie Słonecznym, np. [[Galileuszowe księżyce Jowisza|księżyce galileuszowe]], posiadają nikłą otoczkę gazową. Jednak jedynie Tytan posiada gęstą atmosferę, gęstszą nawet od [[Atmosfera ziemska|atmosfery ziemskiej]]. Ma ona pomarańczowy kolor i jest nieprzejrzysta w szerokim zakresie fal elektromagnetycznych (w tym w zakresie widzialnym). Jej istnienie jako pierwszy zasugerował w 1907 roku [[Josep Comas Solá]], a potwierdził w 1944 roku [[Gerard Kuiper]].
 
Atmosfera składa się głównie z [[azot]]u z domieszką [[argon]]u, [[metan]]umetanu i innych związków organicznych, takich jak [[etan]] i [[etyn|acetylen]], które powstają w górnych warstwach atmosfery w wyniku oddziaływania na metan promieniowania [[ultrafiolet]]owego pochodzącego ze Słońca. Związki chemiczne w atmosferze Tytana przepuszczają jedynie około 10% promieni słonecznych, przy czym atmosfera jest niemal całkowicie przepuszczalna dla średniej (termalnej) podczerwieni, co prowadzi do obniżenia temperatury powierzchni; efekt ten jest jednak kompensowany z nawiązką przez [[efekt cieplarniany]], związany z wysoką zawartością metanu. Ciśnienie przy powierzchni wynosi 1,5 [[bar (jednostka)|bara]], czyli jest o 50% większe niż na [[Ziemia|Ziemi]]. Podczas lądowania próbnika [[Cassini-Huygens|Huygens]] zmierzono także prędkość wiatru, która wynosiła 60 km/h. Badania atmosfery tego ciała niebieskiego są szczególnie interesujące ze względu na jej podobieństwo do atmosfery, jaką posiadała [[Ziemia]] około 4 miliardów lat temu. Grubość atmosfery Tytana szacuje się na od 200 do 880 km. Tytan nie posiada własnego [[pole magnetyczne|pola magnetycznego]], a [[magnetosfera]] Saturna chroni go przed [[wiatr słoneczny|wiatrem słonecznym]] tylko częściowo.
 
Pomimo małej przepuszczalności promieni Słońca przez grubą atmosferę, na powierzchni Tytana panuje wyraźny cykl dobowy. W ciągu dnia Słońce nagrzewa powierzchnię księżyca, co ma znaczący wpływ na jego atmosferę. Sama atmosfera Tytana pod względem układu przypomina atmosferę Ziemi, podzielona jest na kilka wyraźnie oddzielonych warstw. Najniższa część atmosfery podzielona jest na dwie [[Planetarna warstwa graniczna|warstwy graniczne]]. Grubość niższej z nich zmienia się w cyklu dziennym co powodowane jest podgrzewaniem się powierzchni Tytana od promieni Słońca. Grubość wyższej warstwy granicznej zmienia w dłuższym cyklu i kontroluje ona klimat panujący na Tytanie{{r|cosmos}}.
Linia 59:
=== Budowa wewnętrzna ===
[[Plik:Layers of Titan - Unannotated.jpg|mały|lewo|220px|Przypuszczalna budowa wewnętrzna Tytana]]
Tytan zalicza się do [[księżyce lodowe|księżyców lodowych]], jako że zbudowany jest w dużej mierze z [[lód|lodu wodnego]]. Pod kilkukilometrowej grubości lodową skorupą prawdopodobnie znajduje się warstwa ciekłej wody, przypominająca podpowierzchniowe [[ocean]]y na [[Europa (księżyc)|Europie]] i [[Ganimedes (księżyc)|Ganimedesie]]. Jeszcze głębiej znajduje się warstwa wysokociśnieniowego [[Lód VI|lodu VI]] i jądro złożone ze skał z dużą zawartością wody, którego średnicę szacuje się na około 2000 km<ref name=layers>{{cytuj stronę|url=http://saturn.jpl.nasa.gov/photos/imagedetails/index.cfm?imageId=4468|tytuł=Layers of Titan -- Annotated|data=2012-02-23|praca=Cassini Solstice Mission|opublikowany=NASA|język=en|data dostępu=2012-04-27}}</ref>.
 
=== Powierzchnia ===
Linia 81:
[[Plik:Huygens surface color.jpg|mały|150px|Zdjęcie powierzchni Tytana wykonane przez sondę Huygens po wylądowaniu]]
* 12 listopada 1980 roku w pobliże Saturna dotarła sonda [[Voyager 1]]. Jej trajektorię zaplanowano tak, by przeleciała 4000 kilometrów od Tytana, co w konsekwencji spowodowało wyrzucenie sondy poza płaszczyznę [[ekliptyka|ekliptyki]]. Naukowcy sądzili, że uda im się znaleźć przerwy w chmurach i będą mogli dostrzec powierzchnię księżyca. Niestety pokrywa chmur okazała się całkowicie szczelna, a sonda nie posiadała urządzeń, które mogłyby ją przeniknąć. Dopiero po ponad 20 latach wykazano, że staranna obróbka zdjęć z Voyagera pozwala jednak dojrzeć niektóre wielkoskalowe struktury powierzchni{{r|Richardson}}.
* 1 lipca 2004 roku do Saturna doleciała [[Cassini-Huygens|sonda Cassini]], a wraz z nią lądownik Huygens. Wylądował on z powodzeniem na Tytanie 14 stycznia 2005 roku. Próbnik w trakcie opadania wykonywał zdjęcia, zbierał dane dotyczące atmosfery księżyca, jak również nagrywał dźwięki towarzyszące mu podczas lotu. Następnie poprzez sondę Cassini przesłał dane na Ziemię. Huygens z powodzeniem osiadł na powierzchni księżyca, gdzie po ponad godzinie (przewidywany czas pracy wynosił kilkanaście minut) zakończył pracę i zamarzł. W próbniku zainstalowano m.in. aparaturę pomiarową produkcji polskiej (termometr). Sonda Cassini kontynuuje badania Tytana podczas kolejnych przelotów.
 
=== Życie na Tytanie ===