Wybory parlamentarne w Polsce w 1947 roku: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Nie podano opisu zmian
AndrzeiBOT (dyskusja | edycje)
m →‎Geneza: Poprawiam linkowania po przenosinach artykułu przy użyciu AWB
Linia 2:
 
== Geneza ==
Zgodnie z postanowieniami [[Konferencja jałtańska|konferencji jałtańskiej]], [[legitymizacja władzy]] w Polsce miała się dokonać na drodze [[demokracja|demokratycznych]] wyborów w jak najkrótszym terminie<ref>„[[Wiaczesław Mołotow|M. Molotov]], [[William Averell Harriman|Mr. Harriman]] and [[Archibald Clark Kerr|Sir A. Clark Kerr]] are authorized as a commission to consult in the first instance in Moscow with members of the present Provisional Government and with other Polish democratic leaders from within Poland and from abroad, with a view to the reorganization of the present Government along the above lines. '''This Polish Provisional Government of National Unity shall be pledged to the holding of free and unfettered elections as soon as possible on the basis of universal suffrage and secret ballot.''' In these elections all democratic and anti-Nazi parties shall have the right to take part and to put forward candidates.” Protokół uzgodnień konferencji jałtańskiej w kwestii Polski w: ''Foreign Relation of the United States. Diplomatic papers. The Conferences at Malta and Yalta 1945'', Washington 1955, wyd. [[Departament Stanu USAStanów Zjednoczonych|Department of State USA]] s. 973 [http://digicoll.library.wisc.edu/cgi-bin/FRUS/FRUS-idx?type=article&did=FRUS.FRUS1945.i0012&id=FRUS.FRUS1945&isize=M wersja elektroniczna][http://www.taiwandocuments.org/yalta.htm Deklaracja po konferencji jaltańskiej wersja elektroniczna] Por. też [[Marek Łatyński]], ''Nie paść na kolana. Szkice o opozycji lat czterdziestych'' wyd. II rozszerzone, Wrocław 2002, Wyd. [[Zakład Narodowy im. Ossolińskich|Towarzystwo Przyjaciół Ossolineum]], s. 59–60.</ref>. Do tego czasu rządzić miał [[Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej]] powołany w trakcie [[Konferencja moskiewska (czerwiec 1945)|konferencji moskiewskiej]] w czerwcu 1945 pod nadzorem trzech mocarstw [[Alianci II wojny światowej|koalicji antyhitlerowskiej]] i uznany wówczas przez mocarstwa ze legalny rząd polski, przy jednoczesnym wycofaniu uznania przez [[Wielka Brytania|Wielką Brytanię]] i [[Stany Zjednoczone|USA]] [[Rząd RP na uchodźstwie|rządowi RP na uchodźstwie]]. Na [[konferencja poczdamska|konferencji poczdamskiej]] [[Bolesław Bierut]] zobowiązał się na piśmie do przeprowadzenia wolnych i nieskrępowanych wyborów na początku 1946 roku, co było warunkiem poparcia [[Wielka Brytania|Wielkiej Brytanii]] dla polskich roszczeń terytorialnych wobec Niemiec<ref>29 i 30 lipca 1945 nowy premier Wielkiej Brytanii [[Clement Richard Attlee|Clement Attlee]] i [[Ernest Bevin]], minister spraw zagranicznych spotkali się z delegatami polskimi, w tym Bierutem, Mikołajczykiem i Grabskim, przedstawiając im na piśmie listę pytań dotyczących wyborów. Ernest Bevin „powiedział, że jeśli rząd brytyjski nie otrzyma konkretnych odpowiedzi na kilka pytań, nie poprze polskich żądań terytorialnych. Przyparty do muru [[Bolesław Bierut|Bierut]] przyjął następujące zobowiązania: ''1/ Przeprowadzenie wolnych i nieskrępowanych wyborów na początku 1946 roku, na podstawie powszechnego i tajnego prawa wyborczego, przy zapewnieniu wszystkim partiom demokratycznym i antyhitlerowskim prawa do udziału i wystawiania kandydatów; 2/ Zagwarantowanie wolności prasy; 3/ Zagwarantowanie wolności religii; 4/ Zagwarantowanie bezpieczeństwa wszystkim Polakom, którzy zechcą wrócić z zagranicy do Polski.'' Zobowiązania te przekazano delegacji Wielkiej Brytanii na piśmie.” [[Marek Łatyński]], ''Nie paść na kolana. Szkice o opozycji lat czterdziestych'' wyd. II rozszerzone, Wrocław 2002, Wyd. [[Zakład Narodowy im. Ossolińskich|Towarzystwo Przyjaciół Ossolineum]], s. 381.</ref>. Wybory zostały przeprowadzone w rok później – 19 stycznia 1947.
 
W wyborach formalnie wielopartyjnych uczestniczyła [[lista wyborcza]] tzw. [[Blok Demokratyczny|Bloku Demokratycznego]], stworzonego przez [[Polska Partia Robotnicza|Polskią Partię Robotniczą]] oraz inne koncesjonowane bądź satelickie partie – [[Polska Partia Socjalistyczna (1944-1948)|Polską Partię Socjalistyczną]], [[Stronnictwo Demokratyczne]] i [[Stronnictwo Ludowe]]. Startujące osobno [[Stronnictwo Pracy]] i [[Polskie Stronnictwo Ludowe "Nowe Wyzwolenie"]] także były podporządkowane PPR. Opozycję wobec PPR i ugrupowań zależnych stanowiło [[Polskie Stronnictwo Ludowe (1945–1949)|Polskie Stronnictwo Ludowe]] – jedyna platforma opozycyjna społeczeństwa tolerowana w ograniczonym stopniu przez władze komunistyczne.