Wikipedia

Samodzielna Brygada Strzelców Karpackich: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
link
m drobne redakcyjne
Linia 1:
{{Jednostka wojskowa infobox
| nazwa = Samodzielna Brygada Strzelców Karpackich
| grafika = [[Plik:Memorial badge of the Polish Independent Carpathian Rifle Brigade.PNG|166px]]
| opis = <small>Odznaka pamiątkowa SBSK z białego metalu (orzeł w koronie z rozpostartymi skrzydłami, dwoma bagnetami skierowanymi ku górze i napisem ''Tobruk'')</small>
| panstwo = {{Państwo|POL}}
| sformowanie = [[12 kwietnia]] [[1940]]
| rozformowanie = [[3 maja]] [[1942]]
| wyrozniajaca =
| patron =
| swieto =
| sztandar =
| kontynuacja =
| kontynuacja tradycji = [[3 Dywizja Strzelców Karpackich]]
| pierwszy = gen. bryg. [[Stanisław Kopański]]
| obecny =
| ostatni =
| dzialania = [[II wojna światowa]] ([[Bitwa o Tobruk|obrona Tobruku]])
| rodzaj sił zbrojnych = [[Wojska lądowe]]
| rodzaj wojsk = [[Piechota]]
| numer =
| podporzadkowanie = [[Armia Lewantu]] (1940)<br />[[8 Armia (Wielka Brytania)|8 Armia]] (1940-1942)
| sklad = [[Samodzielna Brygada Strzelców Karpackich#Skład Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich|patrz niżej]]
| dyslokacja =
| kolor =
}}
'''Samodzielna Brygada Strzelców Karpackich''' (SBSK) – [[Związek taktyczny|wielka jednostka]] [[Piechota|piechoty]] [[Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie|Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie]].
Linia 29:
9 września 1939 w Paryżu premier [[Édouard Daladier|Edward Daladier]] i ambasador RP [[Juliusz Łukasiewicz]] podpisali umowę wojskową o utworzeniu polskiej dywizji piechoty we Francji. W połowie października nowy naczelny wódz, gen. [[Władysław Sikorski]], nakazał rozbudowę Armii Polskiej we Francji o dwie nowe wielkie jednostki.
 
Wkrótce po wybuchu drugiej wojny światowej Francja i Wielka Brytania przystąpiły do tworzenia jednostek na Środkowym Wschodzie. Ich głównym zadaniem miało być wsparcie Turcji, a w razie niemieckiego ataku zabezpieczenie Bliskiego Wschodu. Jesienią 1939 roku na terenie Syrii powstała francuska Armia Lewantu pod dowództwem gen. [[Maxime Weygand|Maxime'aMaxime’a Weyganda]].
 
W grudniu 1939 gen. [[Władysław Sikorski]] podjął działania w celu stworzenia polskiej jednostki wojskowej przy Francuskiej Armii Lewantu, która została zorganizowana na francuskim terytorium mandatowym w [[Syria|Syrii]] – według pierwotnych planów alianckich do uderzenia stamtąd na [[Europa|Europę]] przez [[Półwysep Bałkański|Bałkany]]. 19 grudnia 1939 roku gen. Sikorski wystosował pismo do gen. [[Maurice Gamelin|Maurice'aMaurice’a Gamelina]], w którym proponował utworzenie polskiej jednostki wojskowej. Jednostka ta miała powstać z żołnierzy oraz ochotników ewakuowanych z [[Rumunia|Rumunii]] i [[Węgry|Węgier]]. Już 30 grudnia 1939 roku Sztab Naczelnego Wodza w Paryżu został poinformowany, że francuskie dowództwo Armii Lewantu zgodziło się na sformowanie polskiej brygady piechoty na terenie Syrii. Starania te zakończyły się powodzeniem.
 
12 kwietnia 1940 gen. Sikorski wydał [[rozkaz]] o sformowaniu Brygady Strzelców Karpackich w Syrii z dniem 2 kwietnia tego roku, w składzie:
Linia 42:
Stan etatowy liczyć miał 208 [[oficer (wojsko)|oficerów]] i 6840 [[żołnierz]]y. Ponadto brygada dysponować miała 1444 zwierzętami pociągowymi i około 550 [[Pojazd mechaniczny|pojazdami mechanicznymi]]. Zakładano, że brygada będzie rozwinięta w dywizję piechoty górskiej. Stanu tego do momentu kapitulacji [[Francja|Francji]] w dniu 22 czerwca 1940, jednak nie osiągnęła pomimo, że cały czas napływali nowi ochotnicy.
[[Plik:Kopanski Stanislaw.jpg|thumb|[[Stanisław Kopański]]]]
[[Plik:Znaki BSKarp.png|thumb|150px|right|thumb|Przykładowe oznakowanie pojazdów Brygady]]
Na [[dowódca|dowódcę]] [[brygada|brygady]] wyznaczony został płk. dypl. [[Stanisław Kopański]], a na [[Szef sztabu|szefa sztabu]] mjr dypl. Jerzy Zaremba. Obaj natychmiast udali się do [[Syria|Syrii]]. Dowództwo Francuskiej Armii Lewantu wyznaczyło na bazę organizowania brygady obóz wojskowy w [[Hims|Homs]]<ref name=bieg>{{Cytuj książkę | nazwisko = Biegański| imię = Witold| tytuł = Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie|strony = 26-27}}</ref>. Dowódcami [[Oddział wojskowy|oddziałów]] i [[pododdział]]ów zostali:
* 1 Pułku Piechoty – ppłk [[Walenty Peszek]]
* 2 Pułku Piechoty – ppłk Antoni Cieszkowski
Linia 49:
* [[Dowódca]] dywizjonu artylerii – ppłk dypl. Stanisław Gliwicz
 
Brygada była [[Formowanie|formowana]] w bardzo trudnych warunkach klimatycznych. Do brygady przyjmowano ochotników, byli oni w większości młodzi w wieku od 18 do 30 lat, także dobrze wykształceni (aż 25% posiadało wykształcenie średnie i wyższe), co pozwoliło na szybkie wdrożenie ich do służby wojskowej.
 
Po kapitulacji [[Francja|Francji]] dowódca Francuskiej Armii Lewantu gen. Eugene Mittelhausser opowiedział się po stronie rządu utworzonego przez [[marszałek (stopień wojskowy)|marsz.]] [[Philippe Pétain|Pétaina]]. W tym czasie przechwycono w brygadzie radiowy rozkaz gen. Sikorskiego nakazujący brygadzie połączenie się z Brytyjczykami. Gen. Eugene Mittelhausser zagroził rozbrojeniem brygady, lecz stanowisko pułkownika Kopańskiego spowodowało, że zrezygnował i pozwolił brygadzie opuścić Syrię.
Linia 65:
W [[Palestyna|Palestynie]] została przemundurowana na wzór brytyjski<ref name=zyg130>{{cytuj książkę|nazwisko=Żygulski jun|imię=Zdzisław|tytuł=Polski mundur wojskowy|strony =130}}</ref>. Były to zestawy tropikalne typu battle dres, koszule tropikalne z podwijanymi rękawami i szorty barwy piaskowej, wełniane skarpety pod kolano, krótkie sukienne owijki zastąpione później brezentowymi spinaczami, dwurzędowy płaszcz sukienny, furażerki sukienne i bawełniane, hełmy stalowe z malowanymi godłami, kapelusze australijskie i hełmy korkowe. W skład ekwipunku wchodziły pasy i ładownice skórzane, zamienione później na parciane, plecak, chlebak i manierka w sukiennym pokrowcu<ref name=zyg131>{{cytuj książkę|nazwisko=Żygulski jun|imię=Zdzisław|tytuł=Polski mundur wojskowy|strony =131}}</ref>.
 
Mundur polowy oficerów był identyczny. Ubiór wyjściowy stanowiły kurtki z lekkiego materiału, bryczesy, buty czarne lub brązowe z długą cholewą lub sztylpy i skórzane pasy z koalicyjką<ref name=zyg131 />.
 
Mimo rozkazu Naczelnego Wodza z 27 października 1941 o oznaczeniu rękawów mundurów żołnierzy polskich na obczyźnie naszywką "Poland"„Poland”, oznaka ta nie była noszona w brygadzie<ref name=zyg131 />.
 
== Działania bojowe ==
Po rezygnacji z wysłania Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich do [[Grecja|Grecji]] i w związku z ofensywą oddziałów niemieckiego [[Afrika Korps]] gen. [[Erwin Rommel|Erwina Rommla]], [[brygada]] została skierowana do twierdzy [[Marsa Matruh]], a potem do ufortyfikowanego rejonu Sidi Baggush. Z tej pozycji została wycofana do obozu El Amiriya pod [[Aleksandria|Aleksandrią]]. Z portu w [[Aleksandria|Aleksandrii]] 18 sierpnia 1941 wypłynął pierwszy konwój z oddziałami brygady do oblężonej twierdzy w [[Tobruk]]u. Jej oddziały zostały przewiezione łącznie w siedmiu konwojach.
[[Plik:SBSKarpackich.png|300px|right|300px]]
W twierdzy Tobruk oddziały brygady zajęły 21–28 sierpnia 1941 zachodni odcinek obrony, gdzie walczyły do 9 grudnia 1941. W nocy z 9 na 10 grudnia 1941 oddziały brygady wykonały natarcie, zdobywając wzgórze Madauar, kluczową pozycję niemiecką, a jej oddział wydzielony – miejscowość Acroma, gdzie nastąpiło połączenie z oddziałami nacierającej brytyjskiej 8 Armii. W ten sposób twierdza Tobruk została odblokowana.
 
Po odblokowaniu Tobruku Brygada Strzelców Karpackich (bez Pułku Ułanów Karpackich, który 13 grudnia 1941 został wyłączony ze składu brygady) weszła w skład XIII Korpusu brytyjskiej 8 Armii i została przerzucona pod Gazalę (Ain-el-Ghazala). Tam wykonała natarcia, przełamując linię wroga i biorąc licznych jeńców. Przerwanie to umożliwia prowadzenie dalszych działań przez oddziały brytyjskiej 8 Armii i wyparcie [[Niemcy|Niemców]] z [[Cyrenajka|Cyrenajki]].
 
Później [[artyleria]] brygady wzięła udział w zdobyciu [[Bardija (miasto)Al-Bardijja|Bardii]]. W styczniu 1942 brygada obsadziła pustynny fort El Mekili, gdzie zorganizowała obronę. Następnie ponownie przeszła w rejon Gazali, gdzie broniła rejonu Carmuset er Regem.
 
17 marca 1942 Samodzielna Brygada Strzelców Karpackich została wycofana z linii frontu. Początkowo skierowano ją do obozu El Amiriya, a następnie odeszła do [[Palestyna|Palestyny]], gdzie 3 maja 1942 została rozformowana, a na bazie oddziałów brygady powstała [[3 Dywizja Strzelców Karpackich]].
Linia 83:
 
== Organizacja i obsada personalna SBSK w latach 1941–1942 ==
[[Plik:Karpac3.jpg|266px|thumb|right266px|Załadunek żołnierzy SBSK w Aleksandrii na rejs do Tobruku]]
[[Plik:Karpac.jpg|thumb|280px|Tobrukczycy odznaczeni przez gen. Sikorskiego]]
[[Plik:Uniform of soldier of Polish Independent Carpathian Rifle Brigade.PNG|175px|thumb|right175px|Mundur żołnierza SBSK]]
[[Kwatera (dowództwo)|Kwatera Główna]]
* [[dowódca]] – płk dypl. / gen. bryg. [[Stanisław Kopański]]
* [[adiutant]] -– ppor. Stanisław Orłowski
* [[szef sztabu]] – mjr / ppłk dypl. Jerzy Zaremba (później mjr dypl. [[Henryk Piątkowski (generał)|Henryk Piątkowski]])
* [[kwatermistrz]] -– kpt. dypl. Jan Kaliński (później mjr Wilhelm Rolland)
* Brytyjska Misja Wojskowa, przekształcona w 26 Oddział Łącznikowy (26 BLU) -– mjr Sholto-Douglas
* sąd polowy -– kpt. aud. mgr Leon Adamczyk
* oddział topograficzny
* poczta polowa -– ppor. Grzelachowski
* oficerowie łącznikowi i tłumacze
* lekki warsztat naprawczy -– ppor. Teodor Stachyra
* pluton żandarmerii i regulacji ruchu -– mjr Ignacy Skoczeń
 
Dowództwo Piechoty Brygady
* [[Dowódca piechoty dywizyjnej|dowódca piechoty brygady]] -– płk [[Walenty Peszek]]
 
[[1 Batalion Strzelców Karpackich]]
* dowódca – mjr / ppłk Stanisław Kopeć
* zastępca dowódcy -– mjr Karol Piłat
 
[[2 Batalion Strzelców Karpackich]]
* dowódca – mjr Antoni Michalik, a po nim mjr dypl. Jerzy Brzósko
* zastępca dowódcy -– mjr Ignacy Raczkowski
 
[[3 Batalion Strzelców Karpackich]]
* dowódca – ppłk Józef Sokol
* zastępca dowódcy -– mjr Karol Fanslau
 
Samodzielna Kompania Ciężkich Karabinów Maszynowych
* dowódca – kpt. Malik Somchjanc
* zastępca dowódcy -– ppor. Józef Wolański
 
Karpacki Pułk Artylerii
* dowódca -– ppłk Stanisław Gliwicz
* zastępca dowódcy -– ppłk Stanisław Domiczek
* I Dywizjon Artylerii Lekkiej -– mjr Juliusz Możdżeń
* II Dywizjon Artylerii Ciężkiej -– mjr Franciszek Kikal
* III Dywizjon Artylerii Konnej -– ppłk dypl. Emil Sikorski
 
Karpacki Dywizjon Artylerii Przeciwpancernej
* dowódca -– ppłk Antoni Cieszkowski
* zastępca dowódcy -– kpt. Emilian Jurczyński
 
[[Pułk Ułanów Karpackich]]
* dowódca mjr [[Władysław Bobiński]]
* zastępca dowódcy -– rtm. [[Stanisław Wyskota Zakrzewski|Stanisław Zakrzewski]]
 
[[Kompania Saperów SBSK|Oddział Saperów]]
* dowódca -– ppłk Władysław Rakowski
* zastępca dowódcy -– mjr Gracjan Dąbrowski
 
Oddział Łączności
* dowódca -– mjr Henryk Niedziałkowski
* zastępca dowódcy -– por. Stanisław Szymański
* dowódca kompanii łączności -– kpt. Włodziemierz Brągiel
 
Stan etatowy liczył 348 oficerów i 5326 żołnierzy. Stan ewidencyjny był mniejszy i wynosił 355 oficerów i 4601 szeregowców.
Każdy z trzech batalionów piechoty składał się z czterech kompanii strzeleckich po trzy plutony i kompanii dowodzenia (plutony: łączności, przeciwlotniczy, moździerzy, pionierów, rozpoznawczy).<br />
Pułk artylerii liczył trzy dywizjony uzbrojone początkowo w [[Armata 18-funtowa|18 funtowe armaty]]. Mimo jednakowej organizacji i uzbrojenia dywizjony otrzymały tradycyjne nazwy trzech rodzajów artylerii. W czerwcu 1941 pułk przezbrojony został w [[Haubicoarmata 25-funtowa|87,6 mm armatohaubice]]. Każdy dywizjon składał się z dwóch baterii po cztery działa.
Po przejściu na nową organizację brygada posiadała dwie kompanie przeciwpancerne. W czerwcu 1941 sformowany został dywizjon artylerii przeciwpancernej w składzie czterech baterii po cztery armaty.<br />
 
== Symbole brygady ==
'''Sztandar brygady'''<br />
[[Polskie sztandary wojskowe|Sztandar]], ufundowany przez uchodźców polskich w Palestynie, przekazali 29 czerwca 1941 delegacji brygady przedstawiciele kolonii polskiej z Latrun. 27 lipca 1941, pod Sidi Haneish, dowódca brygady wręczył sztandar pocztowi sztandarowemu.
 
Na stronie głównej sztandaru umieszczono wizerunek [[Obraz Matki Boskiej Częstochowskiej|Matki Boskiej Częstochowskiej]] i krzyża jerozolimskiego, na odwrotnej, w środku czerwonego wizerunku krzyża kawalerskiego -– godło państwowe, napis '''"Honor„Honor i Ojczyzna"Ojczyzna”''' daty '''"1940„1940-1941"1941”''', a w rogach skrót nazwy '''"SBSK"„SBSK”'''. Sztandar dość znacznie różnił się od przepisowego wzoru. Godło państwowe i nazwa brygady znalazły się na stronie odwrotnej zamiast na stronie głównej. Od 3 maja 1942 roku stanowił on znak bojowy 3 Dywizji Strzelców Karpackich powstałej z przeorganizowania Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko =Murgrabia | imię = Jerzy | tytuł = Symbole wojskowe Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie | strony = 43 - 44}} </ref>.
 
Obecnie sztandar brygady eksponowany jest w [[Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie|Instytucie Polskim i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie]]<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko =Murgrabia | imię = Jerzy | tytuł = Symbole wojskowe Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie | strony = 123}} </ref>.
 
'''Odznaka'''<br />
Zatwierdzona Dz. Rozk. NW i MSWojsk. Nr 5 z 1 października 1942 roku, poz. 43. L. dz. 1672/GM/42.
 
Wykonana z kolorowego metalu lub srebra, oksydowana, jednoczęściowa; wym. 49 x× 45
mm. Dominującym elementem odznaki jest stylizowany orzeł umieszczony na cokole. Pod cokołem półksiężyc, w nim umieszczone ukośnie dwa bagnety wspierające się na skrzydłach orła. Na cokole napis "Tobruk"„Tobruk” nawiązujący do pierwszej zwycięskiej walki, pod spodem inicjały "SBSK"„SBSK”<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko =Partyka| imię =Jan| tytuł = Odznaki i oznaki PSZ na Zachodzie | strony =14}}</ref>.
 
== "Karpacka„Karpacka brygada"brygada” ==
''muzyka i słowa Marian Hemar''
{{cytat|
: Myśmy tutaj szli z Narwiku
: Wy przez Węgry, a my z Czech
: Nas tu z Syrii jest bez liku,
: A was z Niemiec zwiało trzech!
: My przez morza, a wy z Flandrii,
: My górami, wy przez las!
: Teraz wszyscy do Aleksandrii,
: Teraz my już wszyscy wraz.
 
:: Karpacka Brygada! Daleki jest świat!
:: Daleki żołnierza tułaczy ślad.
:: Daleka jest droga w zawiejach i mgłach,
:: Od śniegów Narwiku w libijski piach.
: Maszeruje Brygada, maszeruje,
: Maszeruje co tchu, co tchu!
: Bo z daleka jej Polska wypatruje,
: Wyczekuje dzień po dniu.
: I wzrok na nią zwraca zza gór i zza mórz,
: Czy widać brygadę, że idzie już?
: Co noc słuch wytęża, przez dal i przez mrok
: Czy słychać Karpackiej Brygady krok
:: Karpacka Brygada! Daleki jest świat...
|}}
{{Przypisy}}
 
== Bibliografia ==
* {{Cytuj książkę | nazwisko = Biegański| imię = Witold|autor link=Witold Biegański| tytuł = Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie| wydawca = Krajowa Agencja Wydawnicza| data=1990 | miejsce = Warszawa | isbn = 83-03-02923-1 | strony =26}}
* Stanisław Kopański, ''Wspomnienie wojenne 1939-1945'', Londyn 1961
* Kazimierz Koszyca, ''Tułaczy ślad'', Nowy Targ 2001, ISBN 83-9120-892-3.
* Maciej Szczurowski, ''Artyleria Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie w II wojnie światowej'', Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2001, ISBN 83-7174-918-X.
* Witold Biegański, ''Szczurami Tobruku ich zwali. Z dziejów walk polskich formacji wojskowych w Afryce Północnej w latach 1941-1943'', Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1988, ISBN 83-2053-955-2.
* Stanisław Gliwicz, ''Końcowe działania Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich w Cyrenajce'', Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 1 (27), Warszawa 1963
* {{Cytuj książkę | nazwisko = Adrjański | imię = Zbigniew | tytuł = Złota księga pieśni polskich. : pieśniPieśni, gawędy, opowieści | data = 2005 | wydawca = Bellona | miejsce = Warszawa | isbn = 83-11-09573-6 | strony = }}
* {{Cytuj książkę | nazwisko =Murgrabia | imię = Jerzy | tytuł = Symbole wojskowe Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie | data = 1990 | wydawca = Wydawnictwo Bellona | miejsce = | isbn = 83-11-07825-4 | strony = }}
* {{Cytuj książkę | nazwisko =Partyka| imię =Jan| tytuł = Odznaki i oznaki PSZ na Zachodzie 1939-1945. Wojska Lądowe| data = 1997 | wydawca = Wydawnictwo Libri Ressovienses | miejsce = Rezeszów | isbn = 83-902021-9-0 | strony =}}
* {{cytuj książkę|nazwisko=Żygulski jun|imię=Zdzisław|autor link= Zdzisław Żygulski (junior)|tytuł=Polski mundur wojskowy|miejsce=Kraków|data=1988|isbn=83-03-01483-8|nazwisko2=Wielecki|imię2=Henryk| wydawca = Krajowa Agencja Wydawnicza| strony =}}
{{Piechota PSZ}}
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Samodzielna_Brygada_Strzelców_Karpackich”