Kopalnia Węgla Kamiennego Janina: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
→‎Historia: drobne techniczne
→‎Historia: drobne techniczne
Linia 45:
Kopalnia powstała na terenach wykupywanych od roku 1899 przez francuskich przedsiębiorców w ówczesnych wsiach Libiąż Mały i Wielki oraz Moczydło i [[Żarki (województwo małopolskie)|Żarki]]. Zarejestrowali oni w 1901 swoją firmę najpierw w [[Szczakowa|Szczakowej]], a w 1906 utworzyli w [[Paryż]]u spółkę z kapitałem akcyjnym 5,5 miliona ówczesnych [[frank francuski|franków francuskich]]. Do wybuchu I wojny światowej kopalnia wciąż pozostawała w fazie rozruchu, statystyki dotyczące wielkości wydobycia rozpoczynają się od roku 1910, w którym wydobyto w niej 19 tysięcy ton węgla; w latach 1914-1918 wydobycie wzrosło z 95 do 149 tys. ton<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Leś-Runicka | imię = Maria | tytuł = Historia kopalni węgla kamiennego Janina w Libiążu | wydawca = Południowy Koncern Węglowy | miejsce = Libiąż | data = 2008 | strony = 24-25 | isbn = [brak]}}</ref>.
 
Po zakończeniu wojny francuscy właściciele odzyskali kontrolę nad swoją kopalnią i zdecydowali się zatrudnić w niej polskiego dyrektora. Przez cały okres międzywojenny począwszy od roku 1920 do 1939, jako pełnomocnik współwłaściciela [[Alexis Bartet|Alexisa Barteta]], kopalnią kierował inż. [[Zygmunt Szczotkowski]], a jego zastępcą do spraw technicznych – tzw. "kierownikiem kopalni" – był inż. [[Józef Litwiniszyn]]<ref>W opracowaniu M. Leś-Runickiej nt. historii kopalni Litwiniszyn wymieniony jest od r. 1935 jako dyrektor po Szczotkowskim, tymczasem do II wojny światowej pełnił tę funkcję stale Szczotkowski, zob. ''Wspomnienie o Zygmuncie Franciszku Szczotkowskim (1877-1943)'' w [[Kwartalnik Historii Nauki i Techniki|Kwartalniku Historii Nauki i Techniki]] nr 3/2013</ref>, ojciec prof. [[Jerzy Litwiniszyn|Jerzego Litwiniszyna]]. Po wybuchu [[II wojna światowa|II wojny światowej]] władze okupacyjne jeszcze do połowy roku 1940 nakazały Szczotkowskiemu zarząd komisaryczny; później kopalnią kierował [[Austriacy|Austriak]] z [[Graz]]u Ladislaus Franz Trenczak, po wojnie był twórcą patentów w przemyśle górniczym<ref>[http://www.patentmaps.com/assignee/Ladislaus_Franz_Trenczak_1.html patentmaps.com]</ref>; później trafił do [[Pakistan]]u jako ekspert górniczy [[ONZ]]<ref>[http://untreaty.un.org/unat/UNAT_Judgements/Judgements_E/UNAT_00218_E.pdf untraty.un.org]</ref>, który podjął niezwłocznie starania zatrudnienia w kopalni [[Jeniec wojenny|jeńców wojennych]] i zorganizowania w niej obozu pracy<ref>[http://www.libiaz.pl/components/download/send.php?pos_id=126 Obozy w Libiążu w latach II wojny światowej]</ref>. W styczniu 1943 nowym zarządcą kopalni został inż. Günther Falkenhahn, a wkrótce przywieziono tam pierwszych jeńców brytyjskich, w oparciu o których powstało ''Kriegsgefangenen-Arbeitskommando E-562 Janinagrube'' ("komando pracy jeńców wojennych E-562 kopalnia Janina") podlegające ekspozyturze [[Stalag]]u VIII B w [[Zabrze|Zabrzu]]. Jeńcy ci jednak w skuteczny sposób uchylali się od pracy w kopalni, w wyniku czego jesienią 1943 Niemcy zdecydowali się przekształcić obóz pracy jeńców wojennych w obóz pracy przymusowej ''Arbeitslager Janinagrube'' ("obóz pracy kopalnia Janina") podlegający obozowi koncentracyjnemu [[Auschwitz-Birkenau|Auschwitz]]. W obozie tym pracowało od 800 do ponad 900 więźniów pochodzących z różnych części Europy; wydobycie wynosiło wówczas ok. 300 tys. [[tona|ton]] rocznie. W przeddzień likwidacji obozu w styczniu 1945 przebywało tam 853 więźniów.
 
Po przejściu frontu w 1945 kopalnia "Janina" została upaństwowiona i w lutym podjęła wydobycie. Drążenie nowego szybu Janina III rozpoczęto w 1961, dwa lata później szybu Południowego, a w 1964 – szybu Zachodniego. Na początku lat 70. XX wieku wydobycie wynosiło w "Janinie" ok. 1,8 mln ton rocznie, a zatrudnienie około 4 tysięcy osób. W 1972 wydobycie w "Janinie" przekroczyło 2 miliony ton, a w 1978 – trzy miliony, po czym w latach 80. XX wieku utrzymywało się na poziomie 3,5 mln. ton<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Leś-Runicka | imię = Maria | tytuł = (ibidem) | strony = 58-79}}</ref>.