Beskid Śląski: Różnice pomiędzy wersjami

| nazwa = Beskid Śląski

| obrazek =

| opis_obrazka =

| mapa = 513.45 Beskid Śląski.png

| opis mapy = ''Zasięg regionu w obrębie Polski''

| megaregion = [[Region karpacki|Region Karpacki]]

| prowincja = [[Karpaty Zachodnie]]

| podprowincja = [[Zewnętrzne Karpaty Zachodnie]]

| makroregion = [[Beskidy Zachodnie]]

| mezoregion = Beskid Śląski

| jednostki = [[Polska]]:<br />– [[województwo śląskie]]<br />[[Czechy]]:<br />– [[kraj morawsko-śląski]]

[[Plik:Chata na Skrzycznem.jpg|thumb|250px|Beskid Śląski – na stoku [[Skrzyczne]]go]]

[[Plik:Ustron 081.jpg|thumb|250px|[[Ustroń]]]]

[[Plik:Szczyrk.1.jpg|thumb|250px|[[Szczyrk]]]]

[[Plik:View over Brenna 2001-05.jpg|thumb|250px|[[Brenna]]]]

Do [[1968]] roku góry leżące na zachód od rzeki [[Olza (rzeka)|Olzy]] zaliczano do Beskidu Śląskiego, potem zaś wyodrębiono je jako [[Beskid Śląsko-Morawski]]. Granicą pomiędzy Beskidem Śląskim a Śląsko-Morawskim jest [[Przełęcz Jabłonkowska]] oraz doliny spływającego spod przełęczy na północ potoku Osetnica (czes. ''Osetnice'') i rzeki Olzy.

Beskid Śląski, podobnie jak całe [[Beskidy Zachodnie]] charakteryzuje się opadami wynoszącymi od 800 do 1200&nbsp;mm rocznie i dużym zaśnieżeniem w miesiącach zimowych. Największy wpływ na kształtowanie się pogody wywierają masy powietrza polarno-morskiego z przeważającym wiatrem zachodnim.

Temperatura powietrza obniża się wraz ze wzrostem wysokości [[n.p.m.]] stopniowo ku południowemu wschodowi. Średnia roczna temperatura waha się od 5,4 [[skala Celsjusza|C]] w partiach grzbietowych do 8,5 C w dolinie rzeki [[Olza (rzeka)|Olzy]]. Najchłodniejszym miesiącem jest styczeń, natomiast najcieplejszym jest lipiec. Istotnym czynnikiem klimatycznym jest silny wiatr, który jest łagodzony przez otaczające góry. W porze wiosny i jesieni wieje tu [[wiatr halny]]. W partiach szczytowych [[Barania Góra|Baraniej Góry]], [[Równica|Równicy]] i [[Pasmo Czantorii|Czantorii]] przeważają wiatry zachodnie i północno-zachodnie.

Charakterystyczne dla Beskidu Śląskiego jest występowanie stosunkowo licznych i miejscami dość rozbudowanych [[Wychodnia|wychodni skalnych]], a także największa na terenie polskich [[Beskidy|Beskidów]] koncentracja [[Jaskinia|jaskiń]], wśród których znajdują się m.in. dwie największe jaskinie polskiego [[Flisz karpacki|fliszu karpackiego]] ([[Jaskinia Wiślańska]] -– długość korytarzy 2073 m oraz [[Jaskinia Miecharska]] – długość korytarzy 1808 m). Według stanu na 31 sierpnia [[2006]] r. w Beskidzie Śląskim było 220 jaskiń i schronisk skalnych o łącznej długości korytarzy 6483,5 m.

[[Plik:Czantoria Wielka, Beskid Śląski, Polska, Poland.jpg|thumb|250px|Widok na [[Wielka Czantoria|Czantorię Wielką]] z Kotarza.]]

[[Plik:Czantoria, Nydek.jpg|thumb|250px|Widok na pasmo Czantorii z okolic wsi Nydek.]]

Z ważniejszych bocznych ramion tego pasma po polskiej stronie granicy wyróżnia się ramię, odgałęziające się od szczytu Kiczor na południowy wschód, ku dolinie Olzy w [[Istebna|Istebnej]] i kończące się [[Młoda Góra|Młodą Górą]] (838 m n.p.m.). W stronę doliny [[Wisła|Wisły]], generalnie w kierunku północno-zachodnim, opadają boczne, mniej lub bardziej rozbudowane grzbiety, rozdzielające malownicze doliny w których rozłożyły się "dzielnice"„dzielnice” Wisły i Ustronia. Są to kolejno: [[Kobyla (Beskid Śląski)|Kobyla]] między doliną [[Łabajów (potok)|Łabajowa]] na południu a doliną [[Dziechcinka (potok)|Dziechcinki]] na północy, [[Wierch Skalnity]] między doliną [[Dziechcinka (potok)|Dziechcinki]] na południu a doliną [[Jawornik (dopływ Wisły)|Jawornika]] na północy, [[Krzywy (wzgórze)|Krzywy]] między doliną [[Jawornik (dopływ Wisły)|Jawornika]] na południu a doliną [[Gahura|Gahury]] na północy, ramię Wielkiej Czantorii z polaną [[Stokłosica|Stokłosicą]] między doliną [[Gahura|Gahury]] na południu a dolinką potoku [[Suchy (potok)|Suchego]] na północy oraz północne ramię Wielkiej Czantorii między doliną potoku Suchego na południu a doliną [[Poniwiec (potok)|Poniwca]] na północy.

[[Plik:Kblnk brngr wgrskgrk 18jun06 017.jpg|thumb|250px|Beskid Śląski – widok z Baraniej Góry]]

[[Plik:Wapienica (rzeka)-zbiornik Wielka Laka2.jpg|thumb|250px|Widok na [[Błatnia|Błatnią]] z [[Dolina Wapienicy|Doliny Wapienicy]]]]

[[Plik:Barania Gora 15.jpg|thumb|250px|[[Barania Góra]]]]

[[Plik:Beskiden - chmury.jpg|thumb|250px|Jesienne chmury (okolice Malinowskiej Skały)]]

!Miejscowość || [[liczba ludności|Ludność]] || [[Powierzchnia]] || Nad rzeką

|[[Bielsko-Biała]] || 176 453 || 124,51&nbsp;km² || [[Biała (dopływ Wisły)|Biała]]

|[[Ustroń]] || 15 415 || 58,92&nbsp;km² || [[Wisła]]

|[[Wisła (miasto)|Wisła]] || 11 810 || 110,26&nbsp;km² || [[Wisła]]

|[[Istebna (gmina)|Istebna]] || 11 279 || 84,25&nbsp;km² || [[Olza (rzeka)|Olza]]

|[[Brenna (gmina)|Brenna]] || 10 164 || 95,54&nbsp;km² || [[Brennica]]

|[[Szczyrk]] || 5810 || 39,07&nbsp;km² || [[Żylica (rzeka)|Żylica]]

== KomunikacjaTransport ==

[[Plik:DK 1 Grodziec.jpg|thumb|300px|mostMost na DK 1 w okolicy Grodźca]]

=== KomunikacjaTransport kolejowakolejowy ===

[[Plik:Bielsko - Dworzec PKP.jpg|thumb|300px|[[Bielsko-Biała Główna|Dworzec główny]] w Bielsku-Białej]]

* [[Przejście graniczne Cieszyn (most Wolności, most Przyjaźni)-Český Těšín (most Svobody, most Družby)|Cieszyn (most Wolności, most Przyjaźni) -– Český Těšín (most Svobody, most Družby)]]

* [[Przejście graniczne Cieszyn-Chotěbuz|Cieszyn —– Chotěbuz]]

* [[Przejście graniczne Cieszyn-Český Těšín (kolejowe)|Cieszyn -– Český Těšín]]

[[Plik:Beskid Śląski - Widok w kierunku Ciśca.jpg|thumb|320px|Panorama Beskidu Śląskiego na wysokości Ciśca.]]

* {{szlak|czerwony}} – [[Trzyniec]] -– stok [[Wielka Czantoria|Wielkiej Czantorii]] – [[Nydek|Nýdek]] – [[Filipka]] -– [[Bukowiec (kraj morawsko-śląski)|Bukowiec]] – [[Girowa]] -– [[Mosty koło Jabłonkowa]]

|[[Schronisko turystyczne]] || Wysokość [m n.p.m.] || zdjęcie

|[[Schronisko PTTK na Błatniej]] || 891 m n.p.m. || [[Plik:Blatnia35.jpg|130px|center|130px]]

|[[Schronisko PTTK na Klimczoku]] || 1034 m n.p.m. || [[Plik:Schronisko Klimczok.jpg|130px|center|130px]]

|[[Schronisko PTTK na Przysłopie pod Baranią Górą]] || 900 m n.p.m. || [[Plik:PTTK na Przysłopie pod Baranią Górą-bok.jpg|130px|center|130px]]

|[[Schronisko PTTK na Równicy]] || 785 m n.p.m. || [[Plik:Poland Równica hostel.jpg|130px|center|130px]]

|[[Schronisko PTTK na Skrzycznem]] || 1250 m n.p.m. || [[Plik:Schronisko Skrzyczne.jpg|130px|center|130px]]

|[[Schronisko PTTK na Stożku]] || 979 m n.p.m. || [[Plik:Schronisko na stozku sierpien2005.jpg|130px|center|130px]]

|[[Schronisko PTTK na Szyndzielni]] || 1001 m n.p.m. || [[Plik:Poland Szyndzielnia - hostel.jpg|130px|center|130px]]

|[[Schronisko na Koziej Górze]] || 686 m n.p.m. || [[Plik:Schronisko Stefanka na Koziej Gorze w Bielsku-Bialej.jpg|130px|center|130px]]

|[[Schronisko na Dębowcu]] || 686 m n.p.m. || [[Plik:Schronisko pod Debowcem.jpg|130px|center|130px]]

|[[Schronisko na Soszowie Wielkim]] || 792 m n.p.m. || [[Plik:Soszów schronisko.JPG|130px|center|130px]]

|Schronisko na [[Stecówka|Stecówce]] || 760 m n.p.m. || [[Plik:Stecowka.JPG|130px|center|130px]]

|[[Chata Wuja Toma (obiekt noclegowy)|Schronisko "Chata wuja Toma"]] na [[Przełęcz Karkoszczonka|przełęczy Karkoszczonka]] || 736 m n.p.m. || [[Plik:Schronisko Chata Wuja Toma.JPG|130px|center|130px]]

|[[Schronisko "Telesforówka"|Schronisko młodzieżowe "Telesforówka"]] na [[Trzy Kopce Wiślańskie|Trzech Kopcach Wiślańskich]] || 810 m n.p.m. || [[Plik:Telesforówka.jpg|130px|center|130px]]

|[[Chatka AKT na Pietraszonce]] || ok. 600 m n.p.m. || [[Plik:Pietraszonka1.jpg|100px|center|100px]]

Wśród ludów żyjących w Beskidzie Śląskim zaszły w początkach młodszej [[Epoka kamienia|epoki kamienia]] (między 2500 a 1700 lat [[Przed naszą erą|p.n.e.]]) poważne zmiany i przeobrażenia na tle przechodzenia ze [[zbieractwo|zbieractwa]] i [[łowiectwo|łowiectwa]] w [[uprawa roli|uprawę roli]] i [[hodowla|hodowli]] zwierząt. Były one następstwem przypływu nowych fal ludności znad [[Dunaj]]u poprzez [[Brama Morawska|Bramę Morawską]] i [[Przełęcz Jabłonkowska|Przełęcz Jabłonkowską]]. Przybywały tędy karawany kupieckie z [[Cesarstwo Rzymskie|imperium rzymskiego]], czego świadectwem są różne znaleziska monet rzymskich, z których część znajduje się w [[Muzeum Śląska Cieszyńskiego|Muzeum Cieszyńskim]]. W [[IX wiek]]uwieku obszar Beskidu Śląskiego stał się częścią [[Państwo wielkomorawskie|państwa wielkomorawskiego]], następnie w [[X wiek]]uwieku został przyłączony do nowo utworzonej [[Polska|Polski]]. W [[1290]] r. powstało [[Księstwo Cieszyńskie]], którego teren obejmował większą część Beskidu Śląskiego. W [[1526]] r. obszar ten -– z wyjątkiem wschodnich stoków Pasma Wiślańskiego, należących do Królestwa Polskiego -– znalazł się pod panowaniem [[Habsburgowie|Habsburgów]]. W [[Średniowiecze|średniowieczu]] grody powstawały głównie na [[pogórze|pogórzu]] i nizinach wokół Beskidu Śląskiego, później osadnictwo zaczęło się posuwać na południe, w głąb dolin [[Olza (rzeka)|Olzy]] i [[Wisła|Wisły]]. Kolonizacji tych terenów dokonywali [[Piastowie śląscy|książęta cieszyńscy]] lub szlachta za ich przyzwoleniem. Osadnictwo było popierane przez panujących, bo zwiększało dochody pana ziemi. W [[1763]] r. po [[Wojny śląskie|wojnach śląskich]] powstał tzw. [[Śląsk Austriacki]] – część Śląska, która pozostała w rękach Habsburgów. Po roku [[1867]], kiedy powstały [[Austro-Węgry]], austriacki Śląsk jako jeden z krajów koronnych uzyskał [[autonomia|autonomię]] z własnym sejmem krajowym w [[Opawa|Opawie]].

Na przełomie XIX i XX wieku powstały pierwsze miejscowe organizacje turystyczne, mające na celu zagospodarowanie turystyczne tego terenu: w [[1893]] r. niemieckie [[Beskidenverein]], a w [[1909]] r. polskie [[Polskie Towarzystwo Turystyczne "Beskid" w Cieszynie|Towarzystwo Turystyczne "Beskid"„Beskid”]] w Cieszynie.