Teodor Parnicki: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Shalom (dyskusja | edycje)
dr. red. - nie ma "polskiej" narodowości! , dr. meryt.- pełny tytuł utworu
Linia 7:
| Data i miejsce urodzenia = [[5 marca]] [[1908]]<br />[[Charlottenburg (dzielnica Berlina)|Charlottenburg]]
| Data i miejsce śmierci = [[5 grudnia]] [[1988]]<br />[[Warszawa]]
| Narodowość = [[Polacy|polskaPolak]]
| Dziedzina sztuki = [[literatura]]
| Styl =
Linia 23:
 
== Życiorys ==
Był synem Bronisława i Augustyny z Piekarskich. Jego ojciec studiował na [[Uniwersytet Techniczny w Berlinie|politechnice w Berlinie]], zaś po zdobyciu tytułu inżyniera wyjechał z rodziną do [[Moskwa|Moskwy]], gdzie pracował aż do wybuchu [[I wojna światowa|I wojny światowej]]. Jako obywatel niemiecki zmuszony był do opuszczenia Moskwy – udał się do [[Ufa|Ufy]]. Gdy w 1918 zmarła matka Teodora, jego ojciec ożenił się ponownie z młodą Rosjanką, która spowodowała umieszczenie pasierba w korpusie kadetów w [[Omsk]]u, przeniesionego następnie do [[Władywostok]]u. W wieku 12 lat Teodor Parnicki, posługujący się na co dzień językiem rosyjskim albo niemieckim, uciekł do [[Harbin]]u w [[Mandżuria|Mandżurii]]. Pomogła mu Polonia harbińska, umieszczając chłopca w polskim [[Gimnazjum im. Henryka Sienkiewicza w Harbinie]]. Z trudem opanowując język polski, w wieku 15 lat postanowił wrócić do Polski i zostać polskim pisarzem.

Po maturze i śmierci ojca w 1928 przyjechał do [[Lwów|Lwowa]] i rozpoczął studia na [[Wydział Humanistyczny Uniwersytetu Lwowskiego|Wydziale Humanistycznym]] [[Lwowski Uniwersytet Narodowy im. Iwana Franki|Uniwersytetu Jana Kazimierza]] pod kierunkiem filologa, badacza twórczości [[Juliusz Słowacki|Juliusza Słowackiego]], prof. [[Juliusz Kleiner|Juliusza Kleinera]]. Poświęcił się jednocześnie [[Polonistyka|filologii polskiej]], [[Filologia angielska|anglistyce]] i [[Orientalistyka|orientalistyce]]. Jako znawca wygłaszał na Uniwersytecie Lwowskim cykle wykładów o [[Literatura rosyjska|literaturze rosyjskiej]]. W roku 1928 zaczął publikować swoje prace – od powieści sensacyjnych do historycznych. Powieść ''[[Aecjusz, ostatni Rzymianin]]'' przyniosła mu w nagrodę stypendium, dzięki któremu zwiedził [[Bułgaria|Bułgarię]], [[Grecja|Grecję]] i [[Turcja|Turcję]]. Wrócił do Lwowa tuż przed wybuchem [[II wojna światowa|II wojny światowej]]. Po zajęciu Lwowamiasta przez [[Armia Czerwona|Armię Czerwoną]] został aresztowany przez [[NKWD]] 24 stycznia 1940 roku i skazany na osiem lat więzienia. Odzyskał wolność w sierpniu 1941 i uzyskał stanowisko [[attaché]] kulturalnego przy ambasadzie polskiej w [[Kujbyszew (obwód nowosybirski)|Kujbyszewie]]. Opuścił [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]] z [[Polskie Siły Zbrojne w ZSRR (1941-1942)|Armią Andersa]], ewakuując się najpierw do [[Teheran]]u, następnie do [[Jerozolima|Jerozolimy]], gdzie przebywał do roku 1944. Przez następny rok, do 1945 przebywał w [[Meksyk]]u, gdzie był attaché kulturalnym w ambasadzie RP. Po wycofaniu przez Meksyk uznania [[Rząd RP na uchodźstwie|Rządu RP na Uchodźstwie]] i zamknięciu ambasady utrzymywał się z renty ufundowanej przez Polonię.

Do Polski przyjeżdżał na krótko w latach 1963 i 1965, zaś w 1967 wrócił do kraju na stałe, zajmując się twórczością i nie dając się wciągnąćzaangażować w działalność polityczną. W 1972 otrzymał nagrodę państwową I stopnia<ref>Dziennik Polski, rok XXVIII, nr 172 (8835), s. 3.</ref>, a w 1986 uhonorowany został tytułem „Zasłużony dla Kultury Narodowej”.
 
Zmarł w Warszawie w trakcie pracy nad 4-tomową kolejną powieścią historyczną.
Linia 31 ⟶ 35:
 
== Twórczość ==
Oficjalnym debiutem Parnickiego była powieść historyczno-biograficzna ''Aecjusz, ostatni Rzymianin'' (1936), w napisaniu kontynuacji przeszkodził mu wybuch wojny. Kilka lat później, przebywając w Jerozolimie, napisał i wydał ''[[Srebrne Orły]]'' (1943). Oba te utwory należą do najpopularniejszych, a zarazem stosunkowo najłatwiejszych w dorobku pisarza. W latach 50. i 60., (tzw. „okres meksykański”,) powstały jego najważniejsze powieści historyczne Parnickiego, m.in. ''[[Koniec Zgody Narodów]]'', ''[[Słowo i ciało]]'' oraz trylogia ''[[Twarz Księżyca]]''. Kolejne powieściutwory Parnickiegopisarza cechuje ewolucja w kierunku autotematyzmu, autobiografizmu i [[Fantastyka naukowa|fantastyki naukowej]].
 
Pisarstwo Parnickiego, erudycyjne i wymagające wytrwałego odbiorcy, choć tematyką obejmuje dwa tysiąclecia, wszelkie niemal nacje i zakątki świata, zdominowane zostało przez dwa zasadnicze momenty dziejowe: późne [[Cesarstwo Rzymskie|cesarstwo rzymskie]] i narodziny w jego łonie chrześcijaństwa oraz początki państwa polskiego i jego miejsce w ówczesnej Europie. Całą twórczość Teodora Parnickiegopisarza cechuje [[kosmopolityzm]] i brak jakiejkolwiek stronniczości narodowościowej czy światopoglądowej. Jego utwory dążą nie tyle do odtworzenia zewnętrznego kolorytu, aleco głębiej rozumianej atmosfery kulturowo-intelektualnej danej epoki, a także do ukazania procesu przenikania się różnych kultur i ich wpływów.
 
Teodor Parnicki był także najważniejszym krytykiem i teoretykiem powieści historycznej od czasów [[Józef Ignacy Kraszewski|Józefa Ignacego Kraszewskiego]]. Począwszy od lat 30. XX wieku, w swoich licznych szkicach i wykładach postulował odnowę gatunku, której sam się zresztą podjął, ale – jak sam przyznawał – nie podołał. Wierzył, że o historii można pisać w sposób inny, niż robił to [[Henryk Sienkiewicz]] i polemice z powieścią sienkiewiczowską poświęcił wiele uwagi. Był znawcą literatury rosyjskiej i radzieckiej.
 
Wśród autorów i myślicieli, którzy wywarli wpływ na twórczość Parnickiegopisarza, byli m.in. [[Juliusz Słowacki]], [[Henryk Sienkiewicz]], a także: [[Dante Alighieri]], [[Aleksander Dumas (ojciec)]], [[Dmitrij Mereżkowski]], [[Mark Ałdanow]], [[Nikołaj Bierdiajew]] i [[Arnold Joseph Toynbee]].
 
[[Plik:Tablica Teodor Parnicki.jpg|thumb|240px|Tablica pamiątkowa na domu przy ul. Szymona Zimorowicza 2 w Warszawie]]
Linia 43 ⟶ 47:
Ważniejsze utwory:
* ''Trzy minuty po trzeciej'' (debiut 1931, Lwów)
* ''Hrabia Julian i król Roderyk'' (1934, Lwów)
* ''Opowiadania'' (1934-1939, Lwów)
* ''Aecjusz, ostatni Rzymianin'' (1936, Lwów)
Linia 50 ⟶ 54:
* ''Koniec Zgody Narodów'' (1955, Meksyk)
* ''Słowo i ciało'' (1958, Meksyk)
* ''Twarz Księżyca'' - Tom 1 (1960, Meksyk)
* ''Nowa Baśń 1 – Robotnicy wezwani o jedenastej'' (1961, Meksyk)
* ''Twarz Księżyca'' Tom 2 (1961, Meksyk)