Patriarcha Konstantynopola: Różnice pomiędzy wersjami

[[Plik:Ayasofya-Innenansicht.jpg|thumb|300px|right|<center>[[Hagia Sofia]] -– była katedrą patriarchy Konstantynopola od 537 r. do 1453 r., kiedy to po zdobyciu miasta przez Turków została zamieniona na meczet. Do dnia dzisiejszego widoczne są mozaiki z postaciami [[święty|świętych]].</center>]]

Konstantynopol stał się siedzibą patriarchy w [[381]], gdy do czterech dotychczasowych stolic [[patriarcha|patriarszych]] – [[Rzym]]u, [[Aleksandria|Aleksandrii]], [[Antiochia Syryjska|Antiochii]] i [[Jerozolima|Jerozolimy]] – [[Sobór konstantynopolitański I]] dodał piątą: Nowy Rzym ([[język grecki|gr.]] ''Νέα Ῥώμη''), czyli [[Konstantynopol]], sytuując ją jako drugą w hierarchii patriarchatów. Ustanowienie stolicy patriarszej w Konstantynopolu było wynikiem zabiegów [[biskup]]ów tego miasta, dotychczas skromnych [[biskup sufragan|sufraganów]] [[Heraklea Pontyjska|Heraklei]]. Wśród hierarchii, wiernych i cesarzy przeważył pogląd, że skoro dotychczasowe [[cesarstwo Bizantyńskie|Bizancjum]], którego znaczenie wynikało "tylko"„tylko” z ruchu handlowego przez [[Bosfor]], stało się stolicą wschodniej części Cesarstwa, to powinno zostać wyniesione do rangi równej Rzymowi – starej stolicy. Mimo przeciwdziałania [[papież]]y kolejne [[sobór powszechny|sobory powszechne]] przyznały biskupom Konstantynopola godność patriarszą i wydzieliły im kanoniczne terytorium, składające się ostatecznie z całej europejskiej części [[Cesarstwo Bizantyńskie|Cesarstwa Wschodniorzymskiego]], diecezji [[Iliria|Ilirii]] (należącej do [[cesarstwo zachodniorzymskie|cesarstwa zachodniorzymskiego]]) i całej [[Anatolia|Azji Mniejszej]].

Patriarchowie Konstantynopola objęli przewodnią rolę w kościele wschodniej części [[Cesarstwo Rzymskie|cesarstwa rzymskiego]], który później stał się [[Cerkiew prawosławna|Kościołem Prawosławnym]]. Na osiągnięcie tej pozycji złożyło się kilka czynników. Pierwszym (chronologicznie) było to, że cesarze bizantyjscy faworyzowali patriarchów rezydujących w ich stolicy, którzy też naturalną koleją rzeczy mieli największe możliwości działania u tronu. Dalej: pozostałe patriarsze stolice Wschodu, Aleksandria, Antiochia i Jerozolima, wcześnie znalazły się pod władzą [[islam|muzułmanów]], co automatycznie odebrało im wiele z ich pierwotnego znaczenia – przestały być jakakolwiek konkurencją dla Konstantynopola. Po upadku Konstantynopola znaczenie jego patriarchów, paradoksalnie, jeszcze wzrosło, ponieważ w systemie ''[[millet]]'', zgodnie z którym [[Imperium osmańskie|Turcy osmańscy]] urządzili swoje państwo, patriarcha konstantynopolitański został uznany za głowę całego ''[[rum millet]]'' ("narodu„narodu rzymskiego"rzymskiego” – wiernych Kościoła Prawosławnego), z czym wiązała się pewna władza świecka, a przede wszystkim fiskalna i finansowa. Uzależnienie patriarchów Antiochii, Aleksandrii i Jerozolimy od patriarchy Konstantynopola doszło do tego stopnia, że niektórzy z nich rezydowali w Konstantynopolu, a nie w swoich stolicach.

Wszystko to działo się w warunkach nieustannego konfliktu z Rzymem, który tlił się od początku istnienia patriarchatu, niekiedy otwarcie, innym razem tylko w formie nieprzychylnej postawy wobec "łacinników"„łacinników”. Przejawami tego konfliktu były zwłaszcza [[schizma|schizmy]]: [[schizma Akacjusza|akacjańska]] ([[484]]-–[[519]]), [[schizma Focjusza|focjańska]] ([[867]]-–[[893]]) i ostatnia, nie zakończona jak dotąd, wielka [[Wielka schizma wschodnia|schizma wschodnia]] ([[1054]]). Patriarchowie Konstantynopola konsekwentnie odmawiają papieżom w Kościele prymatu innego, niż honorowy, uważając siebie, patriarchów ekumenicznych, za równych "papieżom„papieżom rzymskim"rzymskim”.

Poza patriarchą prawosławnym, od [[1461]] w Konstantynopolu rezyduje jeszcze [[ormiański patriarcha Konstantynopola]], jeden ze zwierzchników [[Apostolski Kościół Ormiański|Ormiańskiego Kościoła Apostolskiego]]. Nie ma natomiast w Konstantynopolu patriarchy łacińskiego (katolickiego). Jedynym okresem w dziejach, gdy w Konstantynopolu rezydowali patriarchowie łacińscy, pozostaje okres [[Cesarstwo Łacińskie|Cesarstwa Łacińskiego]] (1204-12611204–1261) (prawosławni patriarchowie konstantynopolitańscy rezydowali wtedy, wraz z dworem cesarskim, w [[İznik|Nicei]]). Później był to urząd tytularny, sprawowany przez jednego z urzędników [[Kuria Rzymska|Kurii Rzymskiej]], zniesiony w [[1964]].