Pałac Tyszkiewiczów w Warszawie: Różnice pomiędzy wersjami

|zabytek =

|opis zdjęcia =

|typ budynku =

|architekt = [[Jan ChristianChrystian Kamsetzer]]

|inwestor =

|wysokość całkowita =

|wysokość do dachu =

|kondygnacje =

|powierzchnia użytkowa =

|ukończenie budowy =

|zniszczono =

|odbudowano =

|kolejni właściciele = 1840-1923 Rodzina [[Potoccy herbu Pilawa|Potockich]]<br />1933-1945 [[Polska Akademia Literatury]]<br /> Centrum Języka i Kultury Polskiej dla Cudzoziemców przy Uniwersytecie Warszawskim

|właściciel =

|opis miejsca =

|znak na mapie =

|www =

Został zbudowany w XVIII wieku dla [[Ludwik Tyszkiewicz|Ludwika Tyszkiewicza]], hetmana polnego litewskiego ożenionego z [[Konstancja Poniatowska|Konstancją Poniatowską]], bratanicą króla [[Stanisław August Poniatowski|Stanisława Augusta]]. Należał do najpiękniejszych klasycystycznych pałaców Warszawy. Budowę pałacu rozpoczął w 1785 [[Stanisław Zawadzki (1743-1806)|Stanisław Zawadzki]], polski architekt, autor projektu m.in: [[Pałac w Śmiełowie|Pałacu w Śmiełowie]] i [[Pałac w Lubostroniu|Pałacu w Lubostroniu]]. Prace kontynuował w latach 1786-92 [[Jan Chrystian Kamsetzer]], który uczestniłuczestniczył przy przebudowie [[Pałac Na Wyspie|Pałacu w Łazienkach]]. Architektami byli również: [[Henryk Marconi]] i [[Fryderyk Albert Lessel|Fryderyk A. Lessel]]. Na przełomie XVIII i XIX w. pałac był w zarządzaniu [[Tyszkiewiczowie herbu Leliwa|Tyszkiewiczów]], którzy przebywając poza granicami wynajmowali go dygnitarzom i wojskowym. W 1820 pałac stał się siedzibą i wyłączną własnością [[Anna Potocka (1779-1867)|Anny z Tyszkiewiczów]] po jej rozwodzie z [[Aleksander Stanisław Potocki|Aleksandrem Potockim]]. W 1840 pałac zakupił od matki syn z pierwszego małżeństwa, [[August Potocki (1806-1867)|August Potocki]], i odtąd w ręku Potockich pozostawał on do 1923. W 1923 pałac zakupił [[Bank Gospodarstwa Krajowego]], a ulokowano tu [[Polska Akademia Literatury|Polską Akademię Literatury]] oraz zbiory starodruków [[Biblioteka Narodowa (Warszawa)|Biblioteki Narodowej]]. Pałac z powyrywanymi oknami przetrwał okres oblężenia warszawy w 1939 roku. W czasie Powstania Warszawskiego został on celowo zbombardowany przez wojska niemieckie pociskami zapalającymi. Zniszczeniu uległa cała stolarka z XVIII i XIX wieku (drzwi, mozaiki podłogowe, stropy, panele ścienne, schody), a także bezcenne XVIII-wieczne stiuki w stylu pompejańskim, będące jednymi z najcenniejszych zabytków warszawskiego klasycyzmu pałacowego. Po zniszczeniach wojennych pałac odbudowano w latach 1949-1956 według projektu [[Jan Dąbrowski (architekt)|Jana Dąbrowskiego]], jedynie częściowo przywracając wnętrzom ich dawny wygląd. Jedynym z najlepiej zachowanych pomieszczeń jest dawna łazienka, znajdująca się na I piętrze w północnym skrzydle pałacu. Podczas odbudowy po II wojnie światowej została ona przebudowana na korytarz wiodący od rozbudowanej klatki schodowej do sal korpusu głównego pałacu. Na jej ścianach i sklepieniu wciąż podziwiać można różowe stiuki i resztki malowideł rodzajowych w stylu rzymskim.

Pałac jest klasycystyczną budowlą z dwiema elewacjami od strony Krakowskiego Przedmieścia i placyku przy [[Kościół Wizytek w Warszawie|kościele Wizytek]]. Pałac należy do typu pierzejowego, co stanowi rozwiązanie unikatowe dla XVIII-wiecznej Warszawy, w której dominował typ pałacu dziedzińcowego. Skrzydła pałacu okalają dziedziniec wewnętrzny, mający charakter małego ogrodu. Jaroszewski tak opisuje wygląd Pałacu: "Architekt„Architekt opracował starannie tylko elewacje od strony Krakowskiego Przedmieścia i od placu przed kościołem Wizytek, natomiast elewacjami od strony podwórza nie interesował się wcalewcale”." Kamienny balkon od strony ulicy podtrzymywany jest przez cztery figury [[Atlas (mitologia)|Atlasów]] wykutych w 1787 przez [[Andrzej Le Brun|Andrzeja Le Bruna]]. W czasie budowy wzniesiono również oficynę równoległą do korpusu głównego pałacu, mieszczącą stajnie i wozownie oraz oranżerię (spalone w czasie Powstania Warszawskiego, rozebrane po II wojnie światowej). Do dziś zachowała się oryginalna fasada ozdobiona piaskowcowym kartuszem herbowym Potockich z figurami atlantów. Projekt pałacu nie przewidywał budowy sali balowej, co związane było z osobą fundatora, Ludwika Tyszkiewicza, który nie przepadał za hucznymi i głośnymi rozrywkami. W miejscu sali balowej zaprojektowana została obszerna bawialnia (dziś błędnie nazywana "salą„salą balową"balową”), nieposiadająca typowej dla sal balowych niszy, lub balkonu dla orkiestry.

Wnętrza pałacu otrzymały bogatą dekorację w modnym w II połowie XVIII wieku stylu pompejańskim, zaprojektowaną również przez Kamsetzera, a wykonaną przez włoskich sztukatorów: [[Giuseppe Amadio]] i [[Paolo Casasopra]]. Dziś oglądać można odtworzone i częściowo zachowane wnętrza na I piętrze: Salę Bilardową, Łazienkę pompejańską (przebudowaną po II wojnie na korytarz I piętra w skrzydle północnym), Salę Stołową i Salę Gościnną. Na uwagę zasługuje także zachowany częściowo w stanie oryginalnym, klasycystyczny hol wejściowy ozdobiony piaskowcem. Na parterze skrzydła północnego zachowały się XVIII i XIX-wieczne dekoracje sztukatorskie. Narożniki w znajdującej się tam sali owalnej (de facto ośmiokątnej, zwanej też "kolumnową"„kolumnową”, obecnie sekretariat Instytutu Muzykologii) ozdobione są płaskorzeźbami przedstawiającymi polskich wieszczów narodowych (J. Słowackiego, A. Mickiewicza, J. Kochanowskiego i I. Krasickiego). W sali tej znajduje się także unikatowy marmurowy kominek z czerwonego marmuru, wykonany w stylu wczesnego warszawskiego rokoka. Według badaczy{{doprecyzuj|jakich?}} pochodzi on z dawnego XVIII-wiecznego pałacu kasztelana krakowskiego Stanisława Poniatowskiego, dziadka Konstancji Poniatowskiej, ojca króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Pałac ów znajdował się niegdyś na posesji sąsiadującej z pałacem Tyszkiewiczów-Potockich od strony południowej, gdzie dziś stoi [[Pałac Uruskich]] ([[Ulica Krakowskie Przedmieście w Warszawie|Krakowskie Przedmieście]] 30). Kominek ze względu na swoją wartość i piękno, został przeniesiony najprawdopodobniej w 1843 roku, w momencie rozbiórki starego pałacu Poniatowskich.

W budynku znajdują się [[Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego|Wydział Polonistyki]] - Instytut Kultury i Języka Polskiego dla Cudzoziemców "Polonicum"„Polonicum”, [[Wydział Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego|Wydział Historyczny]] ([[Instytut Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego|Instytut Muzykologii]]), [[Ośrodek Badań nad Antykiem Europy Południowo-Wschodniej]], [[Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego|Studium Europy Wschodniej]] oraz Muzeum Uniwersytetu Warszawskiego.