Heliodor Cepa: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m lit.
Komestor (dyskusja | edycje)
→‎Życiorys: Życiorys przygotowany przez córkę Generała, Panią Zofię Potkowską, oraz jej męża, profesora Edwarda Potkowskiego
Linia 26:
 
== Życiorys ==
Urodził się w Mieszkowie pod [[Jarocin|Jarocinem]]. Był synem Piotra i Marianny (nazwisko panieńskie – Owczarska). W latach 1907-1914 uczył się w gimnazjum w Jarocinie, a następnie w Krotoszynie. Tu należał do tajnego [[Towarzystwo Tomasza Zana|Towarzystwa Tomasza Zana]], patriotycznej organizacji polskiej młodzieży gimnazjalnej w Wielkopolsce.
Urodził się w Mieszkowie pod [[Jarocin]]em i był synem Piotra (piekarz) oraz Marianny z domu Owczarska<ref name="WSB">{{cytuj książkę | autor = | tytuł = Wielkopolski Słownik Biograficzny| strony=97}}</ref>. W latach 1907–1914 uczęszczał do gimnazjum w Jarocinie, gdzie ukończył siedem klas, a następnie przeniesiony do gimnazjum w Krotoszynie, tam wstąpił do tajnej organizacji uczniowskiej [[Towarzystwo Tomasza Zana|Towarzystwa Tomasza Zana]]<ref>{{cytuj stronę | url=http://www.cslii.wp.mil.pl/pl/22.html | tytuł=Patron | opublikowany =Centrum szkolenia Łączności i Informatyki}}</ref> i rozpoczął studia prawno-ekonomiczne w niemieckiej akademii w Poznaniu{{r|WSB}}. 24 września 1914, po wybuchu [[I wojna światowa|I wojny światowej]], wcielony został do [[Armia Cesarstwa Niemieckiego|Armii Cesarstwa Niemieckiego]]. Początkowo w oddziale telegrafistów w Poznaniu i Korpusie Poznańskim, gdzie ukończył kurs aspirantów oficerskich. W maju 1915 został skierowany do Oddziału Telegraficznego Nr 83 wchodzącego w skład niemieckiej 83 Dywizji Piechoty. W składzie tej dywizji wziął udział w walkach na froncie wschodnim i zachodnim. W grudniu 1918 został zdemobilizowany i w dniu 15 grudnia 1918 powrócił do Polski.
 
Krótko po wybuchu [[I wojna światowa|I wojny światowej]], 24 września 1914, mając 19 lat, wcielony został przymusowo do [[Armia Cesarstwa Niemieckiego|armii niemieckiej]] jako mieszkaniec Wielkopolski, która po rozbiorach należała do [[Cesarstwo Niemieckie|Cesarstwa Niemieckiego]]. Służbę wojskową odbywał przez całą wojnę w pododdziałach łączności – początkowo na froncie wschodnim (1915-1916), potem zachodnim (1916-1918). Brał udział w walkach we Flandrii, nad Sommą i w Szampanii.
Po wybuchu [[Powstanie wielkopolskie|powstania wielkopolskiego]] w dniu 1 stycznia 1919 zgłosił się na ochotnika do organizującego się w Jarocinie oddziału piechoty [[17 Wielkopolska Dywizja Piechoty|3 Dywizji Strzelców Wielkopolskich]]. Następnie brał udział w walkach tej dywizji w trakcie powstania, a ze względu na swoje wojskowe przeszkolenie był organizatorem łączności w oddziałach powstańczych Jarocina, Ostrowa Wlkp., Krotoszyna i Miejskiej Górki{{r|WSB}} na froncie południowym. W dniu 25 marca 1919 roku otrzymał awans na stopień podporucznika wojsk powstańczych, a w dniu 25 czerwca 1919 roku został przeniesiony do Wydziału Łączności Głównego Dowództwa Sił Zbrojnych Wielkopolski z zadaniem doprowadzenia do sprawnego działania fortecznej sieci łączności{{r|WSB}}.
 
Po zakończeniu wojny, gdy jego dywizję skierowano transportem kolejowym do Gdańska, opuścił samowolnie transport i wrócił do Wielkopolski (grudzień 1918). Wkrótce zgłosił się ochotniczo do batalionu powstańczego w Jarocinie. Jako łącznościowiec od 1 stycznia 1919 pełnił funkcję zastępcy szefa łączności [[17 Wielkopolska Dywizja Piechoty|3 Dywizji Strzelców Wielkopolskich]]. Organizował łączność na południowym odcinku frontu powstańczego w rejonie Jarocina, Pleszewa, Krotoszyna i Ostrowa Wielkopolskiego. Następnie służył w sztabie dywizji jako podoficer techniczny i dowódca kompanii. 25 czerwca 1919 otrzymał stopień podporucznika i przeniesiono go do dowództwa wojsk powstańczych w Wielkopolsce. Zajmował się w tym czasie organizowaniem i rozbudową telefonicznej sieci fortecznej w Poznaniu. Po zakończeniu [[Powstanie Wielkopolskie|Powstania Wielkopolskiego]], od 8 listopada 1919 był dowódcą kompanii telegraficznej w [[Dowództwo Okręgu Korpusu Nr VII|Dowództwie Okręgu Generalnego w Poznaniu]].
Po połączeniu wojsk powstańczych z Wojskiem Polskim został dowódcą kompanii łączności a następnie szefem łączności [[Brygada Syberyjska|Syberyjskiej Brygady Piechoty]]. Funkcję tę pełnił do 1921. W tym czasie wraz z dywizją wziął udział w [[Wojna polsko-bolszewicka|wojnie polsko-bolszewickiej]].
 
27 lipca 1920 zgłosił się ochotniczo na front polsko-rosyjski. Brał udział w [[Wojna polsko-bolszewicka|wojnie polsko-bolszewickiej]] jako dowódca kompanii łączności i szef łączności [[Brygada Syberyjska|Syberyjskiej Brygady Piechoty]], walczącej na Mazowszu. Za wybitne zasługi wojenne otrzymał w grudniu 1921 Krzyż Walecznych. W czasie [[III Powstanie Śląskie|III Powstania Śląskiego]] (2 maja – 5 lipca 1921) brał udział w organizowaniu łączności oddziałów powstańczych i zaopatrywaniu ich w sprzęt techniczny.
12 lutego 1921 został kierownikiem referatu w Wydziale Łączności Departamentu VI [[Ministerstwo Spraw Wojskowych|Ministerstwa Spraw Wojskowych]], gdzie służył do 1926. W tym czasie ukończył szereg kursów dla oficerów łączności w tym w Szkole Łączności w [[Paryż]]u (1923), następnie przeszedł kurs unifikacyjny w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie{{r|WSB}}. Następnie w latach 1926–1927 był dowódcą batalionu w [[1 Pułk Łączności (II RP)|1 Pułku Łączności]]. Z tego stanowiska skierowany został na studia w [[Wyższa Szkoła Wojenna|Wyższej Szkole Wojennej]], gdzie studiował w latach 1927–1929. Po ukończeniu studiów został mianowany dyrektorem nauk [[Centrum Wyszkolenia Łączności|Obozu Szkolnego Wojsk Łączności]] w [[Zegrze|Zegrzu]], a później także pełnił w zastępstwie obowiązki komendanta obozu. W 1930 wyjechał na staż we Francji. 1 lipca 1930, po powrocie ze stażu, został wykładowcą i kierownikiem katedry łączności w Wyższej Szkole Wojennej, którą to funkcję pełnił do 1932. Z dniem 8 czerwca 1932 został mianowany komendantem Centrum Wyszkolenia Łączności w Zegrzu i pełnił ją do 10 stycznia 1934.
 
W początkach 1921 został kierownikiem referatu wyszkolenia łączności w [[Ministerstwo Spraw Wojskowych|Ministerstwie Spraw Wojskowych]]. Doskonalił swoje umiejętności fachowe w zakresie łączności wojskowej i dowodzenia. W 1921 był słuchaczem wojskowej Wyższej Szkoły Łączności w Wersalu pod Paryżem. W 1926 otrzymał awans do stopnia majora i został dowódcą [[1 Pułk Łączności (II RP)|1 Pułku Łączności]], a w latach 1927-1929 studiował w [[Wyższa Szkoła Wojenna|Wyższej Szkole Wojennej]]. Po ukończeniu tych studiów, jako major dyplomowany, pełnił kolejno funkcje dyrektora nauk w [[Centrum Wyszkolenia Łączności|Centrum Wyszkolenia Łączności]] w podwarszawskim [[Zegrze|Zegrzu]] (1929-1930), kierownika Taktyki Łączności w [[Wyższa Szkoła Wojenna|Wyższej Szkole Wojennej]] (1931-1932), komendanta [[Centrum Wyszkolenia Łączności|Centrum Wyszkolenia Łączności]] w Zegrzu (1932-1934).
1 grudnia 1934{{r|WSB}} został mianowany dowódcą wojsk łączności Ministerstwa Spraw Wojskowych i funkcję tę pełnił do wybuchu [[II wojna światowa|II wojny światowej]]. W momencie powstania [[Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego (1939)|Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego]] został w nim naczelnym dowódcą łączności i funkcję tę sprawował do momentu przekroczenia granicy rumuńskiej przez Naczelne Dowództwo w dniu 18 września 1939 roku. Z Rumunii przedostał się do [[Francja|Francji]] i w dniu 10 listopada 1939 został dowódcą wojsk łączności w dowództwie [[Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie|Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie]]. Funkcję tę sprawował do 26 sierpnia 1945{{r|WSB}}, a od 28 sierpnia 1945 do maja 1946 pracował w ambasadzie polskiej w Londynie (zajmował się rewindykacją sprzętu łączności dla kraju, głównie rozgłośni radiowych)<ref name="WSB0">{{cytuj książkę | autor = | tytuł = Wielkopolski Słownik Biograficzny| strony=98}}</ref>.
 
W końcu 1934, po rozmowie w gabinecie marszałka Józefa Piłsudskiego, został szefem nowo utworzonego Dowództwa Wojsk Łączności w [[Ministerstwo Spraw Wojskowych|Ministerstwie Spraw Wojskowych]]. Na tym stanowisku rozpoczął wprowadzanie szeroko zakrojonych zmian organizacyjnych wojsk łączności i ich modernizację techniczną – w dziedzinie sprzętu łączności i motoryzacji wojsk łączności. Do wybuchu wojny 1939 roku nie udało się tych planów w pełni zrealizować.
Po powrocie do Polski 22 maja 1946 został zmobilizowany do [[Wojsko Polskie|Wojska Polskiego]] i mianowany szefem Oddziału VI (Planowania Materiałowego) Sztabu Generalnego WP, którą to funkcje pełni do 1948. Następnie objął stanowisko szefa Oddziału VIII (Łączności) Sztabu Generalnego WP, a potem szefa Katedry Łączności [[Akademia Sztabu Generalnego|Akademii Sztabu Generalnego]]. Zwolniony z pełnionych funkcji w lutym 1949.
 
W wojnie obronnej 1939 roku był Naczelnym Dowódcą Łączności przy [[Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego (1939)|Naczelnym Dowództwie Wojska Polskiego]]. Po przekroczeniu granicy rumuńskiej z kolumną [[Edward Śmigły-Rydz|Naczelnego Wodza]] dostał się do obozu internowanych oficerów polskich w Rumunii. Uciekł stamtąd wkrótce i przedostał się do Francji, do armii polskiej tworzonej przez generała [[Władysław Sikorski|Władysława Sikorskiego]]. Po upadku Francji razem z polskimi żołnierzami przedostał się do Anglii. Tam objął stanowisko dowódcy łączności [[Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie|Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie]]. Funkcję tę pełnił aż do końca wojny.
16 lipca 1950 aresztowany pod zarzutem udziału w konspiracji mającej na celu obalenie władz państwowych. W areszcie przebywał do 8 lutego 1955, a dochodzenie w jego sprawie umorzono z braku jakichkolwiek dowodów winy. Po zwolnieniu został w 1958 przeniesiony do rezerwy.
 
Po zadeklarowaniu chęci powrotu do Polski, by włączyć się czynnie do odbudowy zniszczonego wojną kraju, został zwolniony z tego stanowiska w sierpniu 1945. W maju 1946 powrócił do kraju i został powołany do [[Wojsko Polskie|Wojska Polskiego]]. Początkowo zajmował się dokończeniem sprawy rewindykacji sprzętu łączności pozostałego w Londynie. Następnie, w latach 1946-1951, pełnił kolejno funkcje szefa dwóch Oddziałów w Sztabie Generalnym WP oraz kierownika katedry łączności w [[Akademia Sztabu Generalnego|Akademii Sztabu Generalnego]].
W 1956 podjął pracę jako naczelny inżynier w [[Instytut Łączności|Instytucie Łączności]] a następnie na takim samym stanowisku w [[Polska Agencja Prasowa|Polskiej Agencji Prasowej]]. W 1966 przechodzi na emeryturę.
 
W lipcu 1951 został aresztowany przez funkcjonariuszy [[Główny Zarząd Informacji|Głównego Zarządu Informacji Wojskowej MON]] pod zarzutem tworzenia w wojsku organizacji spiskowej, mającej na celu obalenie władz państwowych. W areszcie przebywał do lutego 1955 roku. Mimo zastosowania w śledztwie różnego rodzaju szykan nie załamał się i nie przyznał się do zarzucanych mu działań. W areszcie przebywał do 8 lutego 1955, a dochodzenie w jego sprawie umorzono z braku jakichkolwiek dowodów winy. Został zwolniony z więzienia i nie powrócił już do służby wojskowej.
Po przejściu na emeryturę włączył się w działalność społeczną, był członkiem Rady Naczelnej [[Związek Bojowników o Wolność i Demokrację|Związku Bojowników o Wolność i Demokrację]] i Głównej Komisji [[Liga Obrony Kraju|Ligi Obrony Kraju]]. W 1967 był założycielem Klubu Kombatantów Wojsk Łączności, który skupiał byłych żołnierzy wojsk łączności z okresu II Rzeczypospolitej i żołnierzy z Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, którzy powrócili do Polski.
 
Pracował początkowo w [[Instytut Łączności|Instytucie Łączności]], a następnie w latach 1958-1966 w [[Polska Agencja Prasowa|Polskiej Agencji Prasowej]], w obu instytucjach na stanowisku głównego inżyniera. Dzięki jego staraniom w Zegrzu powstało jedno z najbardziej nowoczesnych w krajach „bloku wschodniego” centrów nadawczo-odbiorczych PAP.
Zmarł w dniu 16 kwietnia 1974 w Warszawie. Pochowany na [[Cmentarz Wojskowy na Powązkach|Cmentarzu Wojskowym na Powązkach]] w kwaterze powstańców wielkopolskich.
Po przejściu na emeryturę włączył się w działalność społeczną, był członkiem Rady Naczelnej [[Związek Bojowników o Wolność i Demokrację|Związku Bojowników o Wolność i Demokrację]] i Głównej Komisji [[Liga Obrony Kraju|Ligi Obrony Kraju]]. W 1967 byłBył założycielem Klubu Kombatantów Wojsk Łączności (1967), który skupiał byłych żołnierzy wojsk łączności z okresu II RzeczypospolitejRzeczpospolitej i żołnierzy z Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, którzy powrócili do Polski.
 
Był wiceprzewodniczącym Krajowej Komisji Weteranów Powstania Wielkopolskiego. Zorganizował grupę warszawskiego środowiska powstańców wielkopolskich i został jej szefem. W ostatnich latach życia skutecznie zabiegał o utworzenie kwatery powstańców wielkopolskich na warszawskich Powązkach. Projekt ten został zrealizowany. Obok znajduje się kwatera powstańców śląskich, zaś w centrum obu kwater znajduje się pomnik Powstańca Wielkopolskiego i Śląskiego.
 
Zmarł w dniu 16 kwietnia 1974 w Warszawie. Pochowany na [[Cmentarz Wojskowy na Powązkach|Cmentarzu Wojskowym na Powązkach]] w kwaterze powstańców wielkopolskich.
 
== Awanse ==