Salvador Allende: Różnice pomiędzy wersjami

'''Salvador Allende Gossens''' (ur. [[26 czerwca]] [[1908]] w [[Valparaíso]], zm. [[11 września]] [[1973]] w [[Santiago (Chile)|Santiago]]) – polityk [[Chile|chilijski]], w latach [[1970]]-[[1973]] [[Prezydenci Chile|prezydent Chile]] z ramienia lewicowej koalicji „Front Jedności Ludowej” (''Unidad Popular''), który został obalony przez [[Pucz w Chile 1973|wojskowy zamach stanu]] 11 września 1973, w trakcie którego prawdopodobnie popełnił samobójstwo.

Jako prezydent, Allende przyjął lewicowy program gospodarczy obejmujący m.in. nacjonalizację. 11 września 1973 roku doszło do zamachu stanu zorganizowanego przez wojsko przy wsparciu [[Central Intelligence Agency|CIA]]<ref>Perkins J. (2006), ''Economic Hit Man. Wyznania Ekonomisty od Brudnej Roboty, ''Studio Emka, Warszawa.</ref>, w rezultacie którego Allende został obalony, a w Chile powstała junta wojskowa<ref>Pipes, Richard (2003). Communism: A History. The Modern Library. s. 138. ISBN 0-8129-6864-6.</ref><ref>[http://content.time.com/time/magazine/article/0,9171,907929,00.html „Chile: The Bloody End of a Marxist Dream... Allende’s downfall had implications that reached far beyond the borders of Chile. His had been the first democratically elected Marxist government in Latin America...”. Time Magazine].</ref>. Gdy żołnierze otoczyli pałac La Moneda, Allende wygłosił swoje ostatnie przemówienie, w którym zapowiedział, że nie ugnie się przed puczystami. Zginął w trakcie walk o pałac prezydencki.

Allende wystartował w wyborach w 1970 roku. Nie było mu jednak dane łatwo uzyskać nominacji koalicji Jedności Ludowej (socjalistów, liberałów, komunistów i ludowców). Duża część działaczy Partii Socjalistycznej nie akceptowała ''chilijskiej drogi do socjalizmu'' Allende jednak przyszły prezydent uzyskał poparcie w mniejszych partiach koalicji. Sondaże wyborcze wskazywały na wygraną [[Jorge Alessandri]]ego, kandydata prawicy. Kandydat Partii Chrześcijańsko-Demokratycznej Radomiro Tomic, był bardziej lewicowi niż jego chadeccy poprzednicy. W tym czasie Stany Zjednoczone nie udzieliły wsparcia konkurentom Allende, własne sondaże rządu USA ukazywały jako zwycięzcę kandydata prawicy Alessandriego, kandydat prawicy od rządu amerykańskiego otrzymał jedynie około 350000350 000 dolarów za pośrednictwem firmy ITT (International Telephone & Telegraph)<ref>Uribe y Opaso. s. 250.</ref>. W okresie kampanii do prawicy poprzez grupy takie jak Yarur, Hirmas i Edward należało 70% środków przekazu w tym 95% radiostacji i 38 z 42 dzienników. Duża część pism czy rozgłośni była podporządkowana oficjalnie bądź półoficjalnie zagranicznym koncernom skonfliktowanym z socjalistami (Esso, Anaconda i Kennecott). Sytuacja ta mocno utrudniała Allende prowadzenie własnej kampanii<ref name="marzec69">Zdzisław Marzec ''Umierać za Chile'' s.69-71, KRAJOWA AGENCJA WYDAWNICZA RSW „PRASA-KSIĄŻKA-RUCH” WARSZAWAWarszawa 1980.</ref>.

Według [[archiwum Mitrochina]], Allende był zarejestrowany przez [[KGB]] jako agent (kryptonim „LEADER”), którego głównym zadaniem była „reorganizacja chilijskiej armii i wywiadu, oraz ustanowienie relacji między służbami Chile i ZSRR”. KGB wyasygnowało znaczące kwoty zarówno na wynagrodzenie Allende, jak i na konkretne zadania operacyjne. Początkowo miał on otrzymać 30 tys. dolarów wynagrodzenia prywatnego oraz 400 tys. dolarów na kampanię wyborczą. Następnie miał otrzymać 50 tys. dolarów na cele prywatne oraz dalsze 100 tys. dolarów przekazane na potrzeby [[Komunistyczna Partia Chile|Komunistycznej Partii Chile]]. Kontaktem operacyjnym Allende miał być według tych źródeł Światosław Kuźniecow (kryptonim „LEONID”)<ref>Christopher Andrew, Wasilij Mitrochin ''Archiwum Mitrochina'', t.II ''KGB i świat'' Poznań 2006, Wyd. Rebis, ISBN 83-7301-867-0.</ref><ref>{{Cytuj stronę |url=http://www.wprost.pl/ar/129003/Salvador-Allende-agentem-KGB/ |tytuł=Salvador Allende agentem KGB |data=2008-05-03 |opublikowane=Wprost.pl}}</ref>.

Duża część znacjonalizowanych przedsiębiorstw została znacjonalizowanych dlatego, gdyż jej właściciele nie mogli zapewnić normalnego funkcjonowania firm. Jedną z takich firm była duża fabryka Pedro Torrens, której produkcja spadła o 90% i rząd Allende znacjonalizował ją na podstawie dekretu z 1932 roku. Fabrykę Sigdo Koppers znacjonalizowano ze względu na długotrwały konflikt pracodawcy z pracownikami który zaowocował strajkiem – nacjonalizacja odbyła się zgodnie z obowiązującym prawem<ref>Zdzisław Marzec ''Umierać za Chile'' s.39-40, KRAJOWA AGENCJA WYDAWNICZA RSW „PRASA-KSIĄŻKA-RUCH” WARSZAWAWarszawa 1980.</ref>. Nie był to w historii Chile odosobniony przypadek, w 1982 roku następca Allende, Pinochet znacjonalizował w ten sposób najbardziej zadłużone przedsiębiorstwa prywatne<ref>Pamela Constable, Arthuro Velenzuela, ''A Nation Enemies'', s. 197-198.</ref>.

Po wyborze Allende na prezydenta, CIA opracowała plan ''szkodzenia'' rządowi nowego prezydenta. Jeszcze przed zaprzysiężeniem Allende rząd amerykański zaangażował akcję porwania głównodowodzącego armii generała Scheidera, który w trakcie próby porwania został zastrzelony (22 października 1970)<ref>Rodney Castleden „Morderstwa polityczne, spiski, tajne zmowy”, strs. 264.</ref>. Grupa odpowiedzialna za ten atak była w kontakcie z CIA. Agencja miała dostarczyć na realizacje tego zabójstwa 35 000 dolarów<ref>[http://foia.state.gov/Reports/HincheyReport.asp Hinchey Report].</ref>. Zaraz po wyborach powszechnych [[Central Intelligence Agency|CIA]] zaangażowała się w tajną operację dyplomatyczno-wywiadowczą, która miała na celu przekonanie odchodzącego prezydenta [[Eduardo Frei (starszy)|Eduardo Freia]] i jego partię (PDC), aby ta zagłosowała w parlamencie, wbrew tradycji, na drugiego w kolejności kandydata, Jorge Alessandri, który przyrzekł podanie się do dymisji zaraz po nominacji i rozpisanie nowych wyborów prezydenckich. Dzięki temu Eduardo Frei mógłby ponownie startować w wyborach i prawdopodobnie pokonać Allende. Konstytucja chilijska obowiązująca w tym czasie zabraniała bowiem urzędującemu prezydentowi startowania w wyborach. Plan ten jednak się nie powiódł i ostatecznie parlament wybrał na prezydenta Salvadora Allende, po podpisaniu przez niego „Aktu Gwarancji Konstytucyjnych”, w którym zobowiązywał się on, że wprowadzane przez niego reformy socjalistyczne nie naruszą żadnego z punktów aktualnie obowiązującej Konstytucji Chile.

Stany Zjednoczone były szczególnie zaniepokojone planami nacjonalizacji przemysłu w Chile, ze względu na poważne zaangażowanie kapitałowe w ten kraj kilku wielkich amerykańskich korporacji – szczególnie w przemysł wydobywczy rud [[miedź|miedzi]]. Szczególnie wrogo nastawiony był do niego prezydent [[Richard Nixon]], który krytykował Allende w oficjalnych przemówieniach i wspierał otwarcie finansowo i moralnie jego oponentów w drodze do prezydentury. Z drugiej jednak strony Allende wspierany był środkami finansowymi gromadzonymi przez partie marksistowskie, socjaldemokratyczne i komunistyczne z całego świata. Stany Zjednoczone reprezentowane były w Chile przez korporacje, takie jak Anacoda, ITT i Kennecott, zdaniem rządu amerykańskiego reformy miały uderzyć w korporacje. Sytuacja ta pogorszyła jedynie stosunki chilijsko-amerykańskie. Odszkodowania dla korporacji Anaconda Copper Mining Company, należącej do rodzin Rockefeller i Rothschild w wysokości 250 milionów dolarów zostałzostały wypłacone dwa lata po zamachu wojskowym w którym obalono rząd Allende. Rząd Chile kontynuował rozpoczętą przez prawicowego prezydenta Eduardo Freię reformę rolną. Dużym sukcesem okazałokazało się też zdobyciazdobycie przez popierającego Front Ludowy poetę [[Pablo Neruda]], literackiej Nagrody Nobla. Dzięki wdrażanym reformom i sprzyjającej polityce międzynarodowej Front Ludowy w najbliższych wyborach uzyskał 49,731% głosów (lub według innych źródeł 50,86%)<ref>Informacja znajduje się na oficjalnej stronie http://www.salvador-allende.cl. Według innych źródeł Front Ludowy uzyskał 50,86%.</ref>.

Spór rządu z opozycją i USA został dodatkowo zaogniony w roku 1971, kiedy Allende zdecydował się nawiązać stosunki dyplomatyczne z [[Kuba|Kubą]], mimo że Chile podpisało wcześniej traktat o przystąpieniu do [[Organizacja Państw Amerykańskich|Organizacji Państw Amerykańskich]], który zabraniał członkom tej organizacji nawiązywania tego rodzaju stosunków z Kubą. Co więcej, Allende zaprosił [[Fidel Castro|Fidela Castro]], z którym już wcześniej utrzymywał przyjazne kontakty, do złożenia oficjalnej wizyty w Chile. Castro spędził w Chile trzy tygodnie, prywatnie wyrażał jednak niezadowolenie i sceptycyzm wobec pokojowych rządów Allende. W trakcie swego pobytu podczas przemówień i pochodów kubański przywódca wielokrotnie wyrażał poparcie dla reform rządu Jedności Ludowej. Od tego momentu Allende podjął (a według przeciwników ujawnił) szeroką współpracę z Ruchem Państw Niezaangażowanych, Kubą a później z ZSRR. Jako prezydent kraju, Chile jako pierwsze państwo w regionie (na obu kontynentach Ameryki) uznało niepodległość Chińskiej Republiki Ludowej, która w tym czasie uważała się za głównego przeciwnika ZSRR na arenie światowej<ref>Rodney Castleden „Morderstwa polityczne, spiski, tajne zmowy”, s. 263.</ref>.

11 lipca 1971 roku, parlament Chile wprowadził poprawkę do konstytucji, która umożliwiła nacjonalizację amerykańskich przedsiębiorstw miedziowych. Dzięki nacjonalizacji Chile walczyło o 7% dewiz, które zyskałoby po znacjonalizowaniu przemysłu miedziowego. Problemem stały się odszkodowania za nacjonalizacje miedzi. Koncerny zażądały horrendalnie wysokiego odszkodowania w wysokości 800 milionów dolarów (dla porównania w okresie 1965-1970 zyski koncernów osiągnęły 552 miliony dolarów<ref>Zdzisław Marzec ''Umierać za Chile'', s. 16, KRAJOWA AGENCJA WYDAWNICZA RSW „PRASA-KSIĄŻKA-RUCH” WARSZAWAWarszawa 1980.</ref>). We wrześniu 1971 roku prezydent Allende sformułował doktrynę zakładającą, że Chile ma prawo potrącić sobie sumy za nacjonalizację z tytułu tego co stanowić miało ponadnormatywne zyski koncernów. Allende za racjonalny uznał zysk wahający się w granicach do 10% rocznie, a więc taki jaki osiągały koncerny amerykańskie w krajach, tj. Kanada<ref>Zdzisław Marzec ''Umierać za Chile'' s.13-14, KRAJOWA AGENCJA WYDAWNICZA RSW „PRASA-KSIĄŻKA-RUCH” WARSZAWAWarszawa 1980.</ref>. W październiku 1971 roku profesor Hector Humeres pełniący urząd kontrolera generalnego rozpatrzył kwestię wysokości odszkodowań dla koncernów, według jego raportów w ciągu blisko 55 lat działalności koncerny uzyskiwały zawyżone zyski. Jako przykład podał koncern Anaconda, który w latach 1955-1970 uzyskiwał 20% rocznie, a w przypadku koncernu Kennecott zyski sięgnęły 50% rocznie. Raport wykazał też, że koncerny nie wywiązały się ze swoich obowiązków podatkowych względem Chile. Zdaniem Humeresa gdyby miały one wypłacić utracone przez Chile pieniądze, musiały by one przed nacjonalizacją wpłacić aż 400 milionów dolarów. Ostatecznie rząd Allende postanowił, że odszkodowanie wypłacone zostanie koncernowi Cerro Corporation, który według raportu najlepiej wywiązywał się ze swoich obowiązków<ref name="marzec14">Zdzisław Marzec ''Umierać za Chile'', s. 14-15, KRAJOWA AGENCJA WYDAWNICZA RSW „PRASA-KSIĄŻKA-RUCH” WARSZAWA 1980.</ref>.

W składzie rządu znalazło się czterech reprezentantów socjalistów (ministrowie spraw zagranicznych, rolnictwa, obrony i sekretariatu rządu), trzech komunistów (skarbu, pracy i sprawiedliwości), dwóch działaczy wywodzących się z chadeckiej MAPU (ekonomii i zdrowia), dwóch liberałów (ministerstwo oświaty oraz ziemi i kolonizacji), a także jeden minister niezależny, który został ministrem budownictwa<ref>Zdzisław Marzec ''Umierać za Chile'' s.28-30, KRAJOWA AGENCJA WYDAWNICZA RSW „PRASA-KSIĄŻKA-RUCH” WARSZAWAWarszawa 1980.</ref>.

Front Ludowy w Chile, w którym obok reprezentantów lewicy zasiedli wojskowi, był jedynym takim przypadkiem w historii frontów ludowych oraz pierwszym takim przypadkiem w Ameryce Łacińskiej<ref name="marzec39" />. Pod koniec listopada Allende na stanowisku szefa państwa zastąpiony został przez Carlosa Pratsa. Prats zastąpił Allende na dwa tygodnie, związane to było z międzynarodowym wyjazdem Allende. Allende wystąpił na sesji ONZ oraz odwiedził Meksyk, Kubę i ZSRR<ref>Zdzisław Marzec ''Umierać za Chile'' s.43-50, KRAJOWA AGENCJA WYDAWNICZA RSW „PRASA-KSIĄŻKA-RUCH” WARSZAWAWarszawa 1980.</ref>. 15 listopada swoje expose o gospodarce wygłosił minister skarbu, Orlando Millas. Millas przedstawił dane, według których rząd rozdysponował 5374 tysięcy hektarów, a Chile w latach 1971-1972 odnotowało 7% wzrost gospodarczy (najwyższa pozycja od 15 lat), wzrost produkcji przemysłowej wyniósł 10% w ciągu roku, w 1971 o 10,4% wzrosła konsumpcja na głowę mieszkańca (do 1970 roku 31% rodzin nie uczestniczyło w konsumpcji). W stolicy zmniejszono bezrobocie z 8,3% do 3%, a podobne zmiany zaszły w pozostałych regionach Chile. Rząd zmniejszył liczbę analfabetów z 12% do 10,8% a nauczaniem szkolnym objęto 99% dzieci w wieku od 6 do 14 lat<ref>Zdzisław Marzec ''Umierać za Chile'' s.49-52, KRAJOWA AGENCJA WYDAWNICZA RSW „PRASA-KSIĄŻKA-RUCH” WARSZAWAWarszawa 1980.</ref>.

Prawica przegrała wybory w Stowarzyszeniu Profesorów i Pracowników Uniwersytetów Chilijskich, w którym przewodniczącym został komunista Humberto Palma, a wiceprzewodniczącym socjalista Feliz Mallea. Lewica w wyborach uzyskała 4341 głosów, natomiast prawica 2993. W rezultacie prawicowcy objęli w APEUCH zaledwie 14 miejsc (na 50). Lewica odniosła też zwycięstwo w wyborach do Zjednoczonego Stowarzyszenia Pracowników Huty i Rafinerii w Ventanas – największego zakładu przemysłu miedziowego w Chile, lewica uzyskała 52% poparcia i 4 miejsca w zarządzie (na 7). Dużą uwagę mediów zwróciły listopadowe wybory do Federacji Licealistów Santiago, które zakończyły się zwycięstwem lewicy. Także wcześniej Federacja zdominowana była przez chadeków. Jak się okazało, Federacja wydrukowała o 70 tysięcy kart do głosowania więcej niż było głosujących, a lewicowców nie dopuszczono do Centralnej Komisji Skrutacyjnej. Lewica została osłabiona na skutek działania prawicowych bojówek, które zastraszały lewicowych licealistów. Pospieszenie Federacja ogłosiła zwycięstwo kandydata prawicy, Miguela Salazara. Lewica po uzyskaniu danych z komisji ze wszystkich szkół ogłosiła, że lewica uzyskała 38%, a chadecy 33%, natomiast Federacja przedstawiła sfałszowane dane<ref>Zdzisław Marzec ''Umierać za Chile'' s.52-54, KRAJOWA AGENCJA WYDAWNICZA RSW „PRASA-KSIĄŻKA-RUCH” WARSZAWAWarszawa 1980.</ref>.

Wybory parlamentarne wyznaczono na marzec 1973 roku. Kampania wyborcza rozpoczęła się de facto na cztery miesiące przed wyborami. Udział w wyborach wzięły dwa wrogie sobie bloki, lewica skupiła się w Federacyjnej Partii Jedności Ludowej a prawica w Zjednoczonej Konfederacji Demokratycznej. Po raz pierwszy w wyborach – na skutek reformy Allende – wzięli udział 18-latkowie, wcześniej bowiem brać udział w wyborach mogły jedynie osoby, które ukończyły 21 rok życia. Po raz pierwszy do wyborów dopuszczono również analfabetów<ref>Zdzisław Marzec ''Umierać za Chile'' s.61-64, KRAJOWA AGENCJA WYDAWNICZA RSW „PRASA-KSIĄŻKA-RUCH” WARSZAWAWarszawa 1980.</ref>. 28 listopada w Santiago odbyła się duża manifestacja poparcia dla Allende. W marszu udział wzięli zwolennicy partii socjalistycznej, komunistycznej, liberałów, API i katolickiej partii Izquierda Cristiana. Manifestacja odbyła się spokojnie, a w czasie jej trwania nie doszło do żadnych starć, lecz doszło do drobnych incydentów – w czasie przemarszu demonstracji przez bogatą dzielnicę Bandera doszło do małej kontrdemonstracji zwolenników prawicy, a prawicowy postrzelili 18-letniego licealistę maszerującego w pochodzie lewicy<ref>Zdzisław Marzec ''Umierać za Chile'' s.65-68, KRAJOWA AGENCJA WYDAWNICZA RSW „PRASA-KSIĄŻKA-RUCH” WARSZAWAWarszawa 1980.</ref>.

Na początku grudnia odbyły się ogólnokrajowe wybory do Narodowej Rady Dziennikarzy Chilijskiej. Wybory po raz kolejny legitymizowały władzę lewicy i okazały się jej sukcesem – lewica zyskała 2633 głosów, podczas gdy prawica zdobyła 2337 głosów. Najwięcej głosów zyskał lewicowiec Alfredo Olivares, wiceprzewodniczący Międzynarodowej Organizacji Dziennikarzy. Dużą sensacją okazały się wybory do władz zdominowanego przez prawicowych chadeków związku prasowego „El Mercurio” z ubiegłego miesiąca, w których niespodziewane zwycięstwo odniósł kandydat Frontu Ludowego, Andres Guzman. Rozgrywka w walce o media była o tyle ważna, że do tej pory prawica kontrolowała aż 64% środków przekazu, podczas gdy lewica jedynie 23%, lewica liczyć mogła na 36 stacji radiowych (na ogółem 134) i 10 dzienników (prawica natomiast liczyć mogła na 45)<ref name="marzec69" />. Przeciwny współpracy chadeków z Frontem był jej lider, Freia, którego ambicją było wygranie wyborów prezydenckich z 1976 roku, przeciwne stanowisko zajmował bardziej centrystyczny lider partii, Rodomiro Tomic (pokonany przez kandydata Frontu Ludowego w wyborach prezydenckich) był zwolennikiem wystawienia w 1976 roku wspólnego, kompromisowego kandydata reprezentującego chadecję i Front<ref>Zdzisław Marzec ''Umierać za Chile'' s.73-74, KRAJOWA AGENCJA WYDAWNICZA RSW „PRASA-KSIĄŻKA-RUCH” WARSZAWAWarszawa 1980.</ref>.

Po dłuższej wizycie zagranicznej i powrocie do kraju przywitał witających go gości, w tym przedstawicieli prawicy – przewodniczącego Senatu, Izby Deputowanych i prezesa Sądu Najwyższego, co zostało wygwizdane przez część zwolenników lewicy. Przemowa Allende, w której zwrócił się on do prawicy, została odebrana jako przyjazny gest względem chadeków, tym bardziej, że w październiku udzielił on wywiadu włoskiej centrolewicowej gazecie „[[Corriere della Sera]]”, w której mówił o szukaniu porozumienia z chociaż częścią chadeków, rozmowy z prawicą w imieniu Frontu Ludowego prowadzić miał Luis Corvalan<ref name="marzec71">Zdzisław Marzec ''Umierać za Chile'' s.71-73, KRAJOWA AGENCJA WYDAWNICZA RSW „PRASA-KSIĄŻKA-RUCH” WARSZAWAWarszawa 1980.</ref>. Przy tym pod kierownictwem Freia, chadecja skręciła mocno w prawo, jeszcze parę lat wcześniej Freia zajmował stanowisko centrolewicowe i promował hasło ''rewolucji w ramach wolności'' i uważał że ''komunizm to zła rzecz, ale jeszcze gorszy jest [[antykomunizm]]''<ref name="marzec117">Zdzisław Marzec ''Umierać za Chile'' s.117-120, KRAJOWA AGENCJA WYDAWNICZA RSW „PRASA-KSIĄŻKA-RUCH” WARSZAWAWarszawa 1980.</ref>.

Propozycje porozumienia już dzień po przemówieniu prezydenta odrzucili chadecy, którzy zawarli w parlamencie wspólny front ze skrajną prawicą. Głosami prawicy odrzucono opracowany przez rząd preliminarz budżetu na 1973 rok. Komisja parlamentarna zdominowana przez chadecję obcięła budżet CORFO oraz na rozwój i mechanizację produkcji rolnej. Cięcia wyniosły prawie połowę budżetu. Cięcia uderzyły głównie w sektor rolnictwa powstały z rozdzielenia latyfundiów. Po raz pierwszy w historii komisja zakwestionowała pełnomocnictwo rządu do zaciągnięcia zagranicznej pożyczki<ref name="marzec71" />. Jorge Donoso z PCh-D stwierdził, że koalicja (miała miejsce poprzez tzw. Konferencję Demokratyczną) chadeków z Partią Narodową, zajmującą wtedy pozycje skrajnie prawicowe, ma charakter tymczasowy. Donoso mówił też o różnicach między nacjonalistami a chadekami – ''Zasadniczą różnicą jest to, że my dążymy do zastąpienia systemu kapitalistycznego przez inny, odmienny – podczas gdy Partia Narodowa jest za jego utrzymaniem'' – chadecy mieli za złe nacjonalistom, że ci torpedowali ich reformy socjalne z okresu rządów Frei<ref>Zdzisław Marzec ''Umierać za Chile.'' s. 73-75, KRAJOWA AGENCJA WYDAWNICZA RSW „PRASA-KSIĄŻKA-RUCH” WARSZAWAWarszawa 1980.</ref>.

20 grudnia rozpoczęły się negocjacje finansowo-gospodarcze między Chile a USA prowadzone w stolicy drugiego z państw. Rozmowy w głównej mierze dotyczyły spłaty zadłużenia Chile wobec innych państw. O zadłużenie kraju prawica obwiniała Allende, choć w rzeczywistości winny zadłużenia był chadecki prezydent Freia, w czasie rządów którego zadłużenie wzrosło z miliarda 896 milionów do 3 miliardów 310 milionów dolarów amerykańskich, przy czym wzrost zadłużenia nastąpił, gdy eksportowana przez Chile miedź na rynku globalnym zajmowała cenę o jedną trzecią wyższą niż za rządów Allende. W efekcie rząd Frontu Ludowego na spłatę pożyczek rocznie musiałby przeznaczać na spłatę długów aż jedną czwartą wszystkich dochodów dewizowych z eksportu<ref>Zdzisław Marzec ''Umierać za Chile'' s. 74-77, KRAJOWA AGENCJA WYDAWNICZA RSW „PRASA-KSIĄŻKA-RUCH” WARSZAWAWarszawa 1980.</ref>. 28 grudnia głosami partii prawicowych, Izba Deputowanych zaakceptowała ''oskarżenie konstytucyjne'' skierowane przeciwko Orlandowi Millasowi, ministrowi skarbu tym samym Millas został zmuszony do rezygnacji ze swojego stanowiska. Był to już trzeci lewicowy minister, który ustąpił na skutek oskarżenia, wcześniej byli to Jose Toha i Hernana del Canto (obydwaj dostali inne posady ministerialne), a także intendenci trzech prowincji – Bio Bio, Santiago oraz Concepción. Na następny dzień Allende przyznał Millasowi stanowisko ministra gospodarki, a dotychczasowy minister gospodarki objął stanowisko ministra finansów<ref>Zdzisław Marzec ''Umierać za Chile'' s.77-80, KRAJOWA AGENCJA WYDAWNICZA RSW „PRASA-KSIĄŻKA-RUCH” WARSZAWAWarszawa 1980.</ref>.

W obronie ministra finansów wystąpił generał Carlos Pratsa, doszło do ostrej wymiany zdań między prawicowymi senatorami a oficerem, a w czasie głosowania generał demonstracyjnie usiadł na ławie rządowej obok ministra finansów. Wobec generała posypały się pogróżki, a wydawanie dziennika Partii Narodowej „Tribuna” za wulgarny atak na generała zostało decyzją sądu zawieszone na trzy dni<ref>Zdzisław Marzec ''Umierać za Chile'' s.80-81, KRAJOWA AGENCJA WYDAWNICZA RSW „PRASA-KSIĄŻKA-RUCH”, WARSZAWAWarszawa 1980.</ref>. Pod koniec grudnia Kongres zajął się projektem ustawy o przestępstwach gospodarczych mającym zapobiec sabotażowi gospodarczemu, projekt zaproponowany przez Front Ludowy przewidywał wysokie kary (nawet do 20 lat więzienia) za takie przestępstwa. Projekt został odrzucony przez Kongres, w którym prawica miała większość<ref>Zdzisław Marzec ''Umierać za Chile'' s.81-82, KRAJOWA AGENCJA WYDAWNICZA RSW „PRASA-KSIĄŻKA-RUCH” WARSZAWAWarszawa 1980.</ref>.

Reformy socjalne w powiązaniu z publicznie prezentowaną przyjaźnią z Kubą spowodowało to wzrost zaniepokojenia administracji Nixona, która zaczęła intensywnie dążyć do obalenia Allende poprzez tworzenie silnej presji ekonomicznej połączonej z oficjalnymi działaniami dyplomatycznymi przez Organizację Państw Amerykańskich i sekretnym destabilizowaniem Chile od wewnątrz poprzez wspieranie opozycji i akcje dywersyjne organizowane przez CIA. W ramach walki propagandowej [[Central Intelligence Agency|CIA]] razem z prawicową i chadecką opozycją rozgłaszały informacje o tym, że służby specjalne Kuby i ZSRR dążą do zradykalizowania rządu Allende i zaprowadzenia w Chile dyktatury proletariatu oraz marionetkowego reżimu „wykorzystując do tych celów świeżo sprowadzonych obcokrajowców, tj. różnej maści komunistów i bolszewików w sile dywizji”. Rozdawano ulotki i wieszano plakaty na których radzieckie czołgi z kubańskimi emblematami jechały przez centrum Santiago. Straszono ludzi inwazją kubańskich wojsk i terrorem uzbrojonych skrajnie lewicowych bojówek. Sytuacje w kraju pogorszyło też powstanie skrajnie prawicowej organizacji terrorystycznej [[Front Narodowy Ojczyzna i Wolność]] która rozpoczęła zamachy i morderstwa ludzi związanych z lewicą lub rządem<ref>Moulian, Tomás, Fracturas: de Pedro Aguirre Cerda a Salvador Allende (1938-1973), Santiago, LOM, 2006, s. 238.</ref>. Według niektórych źródeł reformy agrarne Allende doprowadziły do niedoborów podstawowych produktów spożywczych. Wielkie latyfundia zostały podzielone na małe skrawki ziemi, które przydzielano chłopom nie posiadającym doświadczenia w samodzielnym prowadzeniu gospodarstw rolnych ani pieniędzy na ich urządzenie, co spowodowało zmniejszenie produkcji rolnej. Krytyczni autorzy wykazują jednak olbrzymi stopień manipulacji danymi statystycznymi przez reżim Pinocheta<ref>„Chillean Agriculture under military rule: from reform to reaction, 1973-80”, Lovell Jarvis.</ref>. Dzielenie latyfundiów zaczął chadecki rząd Frei’aFreia w 1965. Podobny proces nastąpił w znacjonalizowanych przedsiębiorstwach, których zarządzanie powierzono samorządom pracowniczym.

Duże perturbację powodował spadek ceny miedzi na rynkach globalnych (miedź stanowiła ponad 50% chilijskiego eksprotu). W porównaniu z 1969 roku spadła też sprzedaż zagraniczna produktów takich jak masło czy kawa. Informacje na temat sytuacji gospodarczej podano na początku stycznia poprzez organizację rządową Corporación del Cobre (CODELCO) która wskazała że winne tej sytuacji są też poprzednie rządy prawicowe – informacja ta spowodowała pominięcie tej informacji w prasie prawicowej<ref>Zdzisław Marzec ''Umierać za Chile.'' s. 87-91, KRAJOWA AGENCJA WYDAWNICZA RSW „PRASA-KSIĄŻKA-RUCH”, WARSZAWAWarszawa 1980.</ref>. 10 stycznia 1973 roku, minister skarbu, Fernando Flores wygłosił swoje expose w którym zapowiedział utworzenie nowego systemu dystrybucji artykułów pierwszej potrzeby, w którym to państwo i organizacje społeczne miało przejąć funkcję decydującą. Sytuacja najlepiej wyglądała w dzielnicach robotniczych najgorzej natomiast w bogatszych dzielnicach. Flores zapowiedział walkę z czarnym rynkiem. Zapowiedział utworzenie narodowego sekretariatu ds. dystrybucji mający podlegać ministrowi gospodarki. Sekretariat miał pełnić rolę koordynatora w dziedzinie zaopatrzenia i kontrolować pracę np. prywatnych hurtowni produkujących produkty pierwszej potrzeby. Cała produkcja przedsiębiorstw produkujących produkty pierwszej potrzeby należąca do sektora uspołecznionego miała być dystrybuowana przez hurtownie należące do państwa. Na drodze ustaleń, ile podstawowych produktów (takich jak cukier, ryż, mięso czy kawa) potrzebuje przeciętna rodzina, utworzono plan zaopatrzenia poszczególnych sklepów. Rząd poparł tworzenie tzw. spółdzielni konsumentów, które miały zajmować się właściwym zaopatrzeniem lokalnych społeczności<ref>Zdzisław Marzec ''Umierać za Chile.'' s. 90-93, KRAJOWA AGENCJA WYDAWNICZA RSW „PRASA-KSIĄŻKA-RUCH”, WARSZAWAWarszawa 1980.</ref>.

W następnych dniach w prasie zaczęły ukazywać się informacje o tajnym magazynowaniu produktów i przeznaczaniu ich na sprzedaż czarnorynkową po spekulacyjnych cenach. Już 13 stycznia w Buin doszło do pierwszego incydentu, otóż dzień wcześniej inspektorzy Państwowej Dyrekcji Przemysłu i Handlu odkryły zakonspirowany, czarnorynkowy magazyn artykułów których brakuje na rynku. Właścicielowi magazynu pod groźbą grzywny inspektorzy nakazali przeznaczenie produktów do sprzedaży już następnego dnia. Na wieść o ukrywaniu przez właściciela przedsiębiorstwa dużej liczby produktów, 13 stycznia przed sklepem zebrał się duży tłum a żona przedsiębiorcy zamiast rozpocząć sprzedaż produktów wylała na zebranych ukrop, a następnie ostrzelała ich z rewolweru – postrzeliła ona cztery osoby w tym dziecko, a do akcji wkroczyli karabinierzy. W innej miejscowości, [[Valparaiso]], inspektorzy zarekwirowali 10 pojemników oliwy (w każdym z nich znajdowało się po 200 litrów)<ref>Zdzisław Marzec ''Umierać za Chile.'' s. 93-494, KRAJOWA AGENCJA WYDAWNICZA RSW „PRASA-KSIĄŻKA-RUCH”, WARSZAWAWarszawa 1980.</ref>.

Według pisma „El Siglo” problem z czarnym rynkiem zaczął się właściwie od grudnia 1972 roku. Co ciekawe 28 grudnia senator Valente Rossi ujawnił fakt prowadzenia działalności czarnorynkowej przez niektórych prawicowych senatorów i posłów, którzy mieli uprawiać ten proceder nawet w samym parlamencie – jednemu z senatorów Partii Narodowej, Marquezowi Bulnesowi zarekwirować miano trzy tysiące worków z cementem przeznaczonych do nielegalnej sprzedaży, worki ukryte zostały przez syna senatora. Innym z przytoczonych przez pismo sztandarowych przykładów zaangażowania opozycji prawicowej w czarny rynek miało być zajęcie przez inspektorów dużego magazynu w Nubie, należącego do Germana Melo Hidalgo, ojca lidera strajku prawicowej opozycji z października<ref>Zdzisław Marzec ''Umierać za Chile.'' s. 93-95, KRAJOWA AGENCJA WYDAWNICZA RSW „PRASA-KSIĄŻKA-RUCH”, WARSZAWAWarszawa 1980.</ref>.

Na początku stycznia lider skrajnie prawicowej Partii Narodowej, Jarpa, wezwał do „starcia” z rządem Allende i zorganizowania akcji cywilnego oporu<ref>Zdzisław Marzec ''Umierać za Chile.'' s. 94-95, KRAJOWA AGENCJA WYDAWNICZA RSW „PRASA-KSIĄŻKA-RUCH”, WARSZAWAWarszawa 1980.</ref>. W styczniu rozpoczęty został strajk w drugiej największej w kraju kopalni miedzi [[Chuquicamata]]. Strajk zakończył się w połowie miesiąca. Pretekstem do zorganizowania strajku miały być problemy z zaopatrzeniem, choć w rzeczywistości zaopatrzenie kopalni było bardzo dobre i nieporównywalne do sytuacji w pozostałych częściach kraju. Braki mogły mieć charakter wyłącznie krótkoterminowy – statystyczny pracownik kopalni zakupił aż 84 kilogramów mięsa. Ponadto pracownicy zatrudnieni w kopalni otrzymywali wynagrodzenie w dolarach, co przy występującej inflacji skutkowało tym, że zarabiali trzy razy więcej od fachowców pracujących w innych miejscach (taktykę tą wykorzystywali też spekulanci, którzy w okresie wzrostu inflacji wykupywali dolary<ref name="marzec105">Zdzisław Marzec ''Umierać za Chile.'' s. 105-106, KRAJOWA AGENCJA WYDAWNICZA RSW „PRASA-KSIĄŻKA-RUCH”, WARSZAWAWarszawa 1980.</ref>), dziesięciokrotnie więcej od pracownika otrzymującego średnią krajową i siedemnastokrotnie więcej od przeciętnego rolnika. W związku z tym pojawiły się tezy o tym że strajk stanowi prowokację polityczną tym bardziej że kopalnia była jednym z newralgicznych punktów krajowej gospodarki a dwudniowa przerwa w wydobyciu kosztowała kraj aż dwa i pół miliona dolarów a kandydat opozycji, Frei przebywał w prowincji Antofagasta w której znajduje się kopalnia<ref>Zdzisław Marzec ''Umierać za Chile.'' s. 95-96, KRAJOWA AGENCJA WYDAWNICZA RSW „PRASA-KSIĄŻKA-RUCH”, WARSZAWAWarszawa 1980.</ref>.

Sukcesy odniosło rolnictwo, w latach 1971-1972 roku produkcja zbóż wzrosła o 32,4%, mleka o 42,2%, drobiu o 74,6%, cukru o 17% natomiast kukurydzy o 65%. Sytuację gospodarczą utrudniało wywożenie przez obszarników sprzętu rolniczego i maszyn a około dwieście tysięcy sztuk bydła przepędzili do Argentyny. Na prędkości spadł proces wywłaszczania latyfundiów który zakładał wywłaszczenie przy dużych opłatach względem właścicieli (10% wartości latyfundium w gotówce). Za rządu centroprawicy wywłaszczono 1403 latyfundiów natomiast w ciągu dwulecia rządów Frontu wywłaszczono 3479<ref name="marzec105" />. W okresie pobytu w opozycji, chadecy zarzucili dawniejsze, radykalniejsze hasła reformy rolnej i zaproponowali dzielnie ziemi bezpośrednio między robotników rolnych i rolników co miało doprowadzić w efekcie do likwidacji gospodarstw zespołowych<ref>Zdzisław Marzec ''Umierać za Chile'' s.107-10, KRAJOWA AGENCJA WYDAWNICZA RSW „PRASA-KSIĄŻKA-RUCH” WARSZAWA 1980.</ref>. Wzrost produkcji przemysłowej wyniósł w okresie 1971-72 stopę 10% rocznie, w tym czasie wzrost konsumpcji wzrósł o 10,4% a np. wzrost produkcji miedzi o półtora procent. W styczniu 1973 roku państwo kontrolowało jedną czwartą produkcji przemysłowej, 65% handlu zagranicznego a ziemie objęte reformą rolną stanowiły połowę gruntów uprawnych<ref>Zdzisław Marzec ''Umierać za Chile.'' s. 110-111, KRAJOWA AGENCJA WYDAWNICZA RSW „PRASA-KSIĄŻKA-RUCH”, WARSZAWAWarszawa 1980.</ref>.

Pod koniec stycznia rząd zwiększył uprawnienia wojskowych w rządzie; generał Alberto Bachelot został prezesem Narodowego Sekretariatu Dystrybucji i Handlu, a w skład sekretariatu tejże organizacji weszło trzech innych oficerów reprezentujących marynarkę, siły lądowe i lotnictwo. Tak więc wojskowi objęli funkcje w organizacji najbardziej atakowanej przez prawicową opozycjąopozycję. Wojskowi coraz częściej mianowani byli kierownikami komisarycznymi przedsiębiorstw prywatnych nad którymi często przejmowali kontrolę bezpośrednią<ref>Zdzisław Marzec ''Umierać za Chile.'' s. 98-99, KRAJOWA AGENCJA WYDAWNICZA RSW „PRASA-KSIĄŻKA-RUCH”, Warszawa 1980.</ref>.

23 stycznia w Santiago odbyło się spotkanie skrajnie lewicowej opozycji, Ruchu Lewicy Rewolucyjnej (MIR). MIR oskarżył Allende o zbytnie konszachty z wojskiem i oskarżył rządzącą lewicę o [[reformizm]] (reformizm przez ugrupowania rewolucyjne, tj. MIR odbierany jest jako argument przeciwko danemu ugrupowaniu określającemu się jako lewicę). Oprócz tego MIR przedstawiło swoją deklarację przedwyborcza w którym przedstawiono postulaty – przekształcenia parlamentu w „Zgromadzeniu Ludu” i znacjonalizowanie fabryk i ziem nie objętych reformami. [[konserwatyzm|Konserwatywne]] pismo „El Mercurio” wykorzystało mityng MIR do ataku na rząd na spotkaniu bowiem pojawił się polityk Partii Socjalistycznej – Carlos Altamirano i sprzymierzonej z nią Lewicy Chrześcijańskiej – Basco Parra<ref>Zdzisław Marzec ''Umierać za Chile.'' s. 98-100, KRAJOWA AGENCJA WYDAWNICZA RSW „PRASA-KSIĄŻKA-RUCH”, Warszawa 1980.</ref>.

W tym okresie pojawiły się różnice zdań w samym Froncie Ludowym. W wyborach do Narodowej Federacji Pracowników Służby Zdrowia, lewicowcy wystawili dwie konkurujące ze sobą listy, jedna reprezentowała socjalistów i większość umiarkowanych partii Frontu druga natomiast komunistów i MAPU (rozłamowcy z chadecji). Co prawda wybory okazały się zwycięstwem obu list, pokazały one jednak zachodzące rozbicie Frontu na skutek czego prezesem federacji został przedstawiciel chadecji. Do podobnych sytuacji dochodziło już wcześniej gdy np. w listopadzie 1972 roku w proteście przeciwko włączeniu do rządu wojskowych, udziału w rządzie odmówiła Lewica Chrześcijańska. 26 stycznia Partia Socjalistyczna odrzuciła projekt ustawy ws. sektora uspołecznionego złożony przez pozostałe partie rządu, w proteście przeciwko tejże ustawie z rządu demonstracyjnie odszedł członek Partii Socjalistycznej, Armando Aranciba pełniący funkcję wiceministra gospodarki. Kontrowersyjna ustawa zakładała włączenie do sektora uspołecznionego tych przedsiębiorstw nad którymi już wcześniej państwo objęło formalną kontrolę (takich przedsiębiorstw było 145), Partia Socjalistyczna uznała proponowane zmiany za połowiczne<ref>Zdzisław Marzec ''Umierać za Chile.'' s. 99-101, KRAJOWA AGENCJA WYDAWNICZA RSW „PRASA-KSIĄŻKA-RUCH”, Warszawa 1980.</ref>.

Wewnątrz Frontu pojawiły się tendencje do zawarcia koalicji ze skrzydłem Partii Chrześcijańsko-Demokratycznej na czele z bardziej umiarkowanym Tomicem. Nastąpiła też stosunkowa zmiana polityki chadeków, w kampanii nie atakowali oni pryncypiów politycznych Frontu – jedynie zarzucali oni rządowi nieudolność która doprowadziła do utworzenia czarnego rynku i poszerzenia grona spekulantów. Z kolei według skrajnej prawicy wybory miały być plebiscytem w którym przegrani powinni odejść. Na ulicach miast pojawiły się prowokacyjne napisy „Djakarta” pisane przez aktywistów prawicowych, były to aluzje do masakry lewicowców w [[Indonezja|Indonezji]] w latach 60. Bardziej umiarkowana prawica postawiła na „cywilny opór”, tj. organizowanie następujących po sobie strajków. Kampania przebiegała w tonie populistycznym; lider prawicy partyjnej opozycyjnej PCh-D, Freia zaatakował rząd Allende za to że nie buduje on dostatecznej liczby mieszkań (wybudowano ich 40 tysięcy a liczba małżeństw wzrosła o 81 tysięcy) – atak nastąpił w tym samym momencie gdy inni przedstawiciele centroprawicy odrzucili projekt budżetu który zakładał m.in. zwiększenie wydatków na budownictwo mieszkalne. Chadecy na krótko przed wyborami rozdawali Chilijczykom tzw. paczuszki Fei – zawierające proszek do prania, ryż, kakao, zapałki, sos pomidorowy i mleko skondensowane<ref>Zdzisław Marzec ''Umierać za Chile'' s.119-122, KRAJOWA AGENCJA WYDAWNICZA RSW „PRASA-KSIĄŻKA-RUCH” WARSZAWA 1980.</ref>. Na krótko przed wyborami, 20 stycznia prezydent w czasie spotkania z pracownikami Urzędu Prezydenta złożył pierwsze w swojej karierze publiczne oświadczenie w którym rozważał on ustąpienie ze swojego stanowiska (wcześniej nosił się z takim zamiarem dwukrotnie). Sondaże przedwyborcze utrzymywały ze najprawdopodobniej zarówno prawica, jak i lewica utrzymają dotychczasową liczbę mandatów<ref>Zdzisław Marzec ''Umierać za Chile.'' s. 110-115, KRAJOWA AGENCJA WYDAWNICZA RSW „PRASA-KSIĄŻKA-RUCH”, WARSZAWAWarszawa 1980.</ref>.

Na początku lutego kandydat lewicy na senatora, Ernesto Araneda Briones przedstawił ministrowi spraw wewnętrznych memorandum w którym donosił o atakach bojówek na przedstawicieli lewicy na południu kraju. Sprawcami ataków według raportu mieli być głównie neofaszyści z Patria y Libertad i bojówek Partii Narodowej. Według Brionesa najsilniejszą bojówką była organizacja założona przez braci Casanova którzy już w październiku 1972 roku wysadzili linie wysokiego napięcia w Pailahueque a policja znalazła przy nich pokaźny magazyn broni wybuchowej a odpowiedzialności karnej udawało im się unikać ze względu na znajomości w policji śledczej gdzie pracował ich ojciec. 26 stycznia banda rodziny Casanova ostrzelała w mieście Victoria członków młodzieżówki liberalnej Partii Radykalnej które to stało się miejscem wzmożonej aktywności organizacji paramilitarnych – wcześniej w regionie neofaszyści zabili członka Partii Socjalistycznej i zabili wielu [[Indian]] z plemienia Mapuches którzy uczestniczyli w parcelacji latyfundiów<ref>Zdzisław Marzec ''Umierać za Chile.'' s. 115-116, KRAJOWA AGENCJA WYDAWNICZA RSW „PRASA-KSIĄŻKA-RUCH”, WARSZAWAWarszawa 1980.</ref>.

MSW na początku lutego wydało pierwszy pełny wykaz aktów przemocy politycznej która miała miejsce w styczniu. W tym czasie doszło do dwunastu ataków prawicy na lokale partii rządzącej koalicji i doszło do trzech morderstw o podłożu politycznym oraz pięćdziesięciu zranień. Organizowana była samoobrona, w ataku bojówki Partii Narodowej na biuro jednej z lewicowych partii, zginął jeden z napastników a dwóch innych bojówkarzy zostało rannych. Wykaz został uzupełniony 1 lutego gdy grupa członków lewicowej młodzieżówki została zaatakowana przez liczącą 100 osób grupę prawicowców, w ataku rannych zostało pięciu nastolatków. 6 lutego pobito czterech innych działaczy młodzieżowych, w drugim ataku uczestniczyli członkowie Partii Chrześcijańsko-Demokratycznej a bojówką kierował były chadecki deputowany, Carlos Demarchi<ref>Zdzisław Marzec ''Umierać za Chile.'' s. 116-118, KRAJOWA AGENCJA WYDAWNICZA RSW „PRASA-KSIĄŻKA-RUCH”, Warszawa 1980.</ref>.

Pod koniec lutego rząd podwyższył płace tzw. reajustes które zrekompensowały pracującym 40% wzrostów kosztów utrzymania związanych z narastającą od października 1972 roku inflacją. Podwyżki objęły 86% pracowników i sięgają do wysokości trzech pensji podstawowych, czyli 6240 escudos. Koszty reformy pokryli najbogatsi którzy najbardziej wzbogacili się na inflacji, przed reformą zaproponowaną aby jedną trzecią reajustes opłacili właściciele budynków mieszkalnych (24 406 kamieniczników i właścicieli pałaców) oraz posiadacze akcji (np. posiadacz akcji szacowanych 10% pensji podstawowych zapłaci podatek wynoszący 10% podczas gdy ten który posiada akcje w wysokości 80 pensji podstawowych, a więc 160 tysięcy escudos zapłaci 30% z tej sumy)<ref name="marzec117">Zdzisław Marzec ''Umierać za Chile.'' s. 117-120-125, KRAJOWA AGENCJA WYDAWNICZA RSW „PRASA-KSIĄŻKA-RUCH”, Warszawa 1980.</ref>. Oprócz tego wprowadzono też podatki od transakcji noszących znamiona spekulacji – kupna/sprzedaży domów i samochodów; o 100% zwiększono podatek opłacany przez biznes hazardowy oraz w niektórych przypadkach o połowę podatku obrotowego handel artykułami luksusowymi, tj. złoto i biżuteria. Dzięki tym zmianom 75% środków do pokrycia reajustes opłacać miało 3% najbogatszych obywateli<ref name="marzec117" />. Prawica starała się odroczyć debatę nad projektem antyinflacyjnym na okres powyborczy i tak też się stało. W reakcji na to chilijska lewica i związki zawodowe rozpoczęły kampanię propagandową w celu natychmiastowego wprowadzenia zaproponowanego prawa, kulminacją kampanii była manifestacja w stolicy kraju z 2 marca<ref name="marzec117" />. Działania antyinflacyjne wpłynęły pozytywnie na notowania rządu, poparcie dla lewicy, ale wzrosło też na skutek efektów programu budownictwa mieszkaniowego. W ciągu dwóch lat rządów Allende rozpoczęto budowę 120 tysięcy mieszkań, a do lutego do dyspozycji obywateli oddano już około 40 tysięcy mieszkań. Tempo budownictwa mieszkaniowego okazało się więc czterokrotnie większe od dekady lat 60., a więc rządów chadecji<ref>Zdzisław Marzec ''Umierać za Chile.'' s. 120-125, KRAJOWA AGENCJA WYDAWNICZA RSW „PRASA-KSIĄŻKA-RUCH”, Warszawa 1980.</ref>.

Sytuacja przed samymi wyborami okazała się stabilna. Generał Carlos Prats zaproponował aby w dniu wyborów zaniechano organizowania manifestacji ulicznych co jednak zostało odrzucone przez socjalistów. Przyjęto wariant kompromisowy według których dopiero w nocy z niedzieli na poniedziałek zarówno Unidad Popular i prawicowa Konfederacja Demokratyczna będą mogły organizować swoje manifestacje jedynym warunkiem było organizowanie ich w odległych od siebie punktach stolicy<ref>Zdzisław Marzec ''Umierać za Chile.'' s. 125-126, KRAJOWA AGENCJA WYDAWNICZA RSW „PRASA-KSIĄŻKA-RUCH”, Warszawa 1980.</ref>. Przed wyborami lewica obliczała swoje możliwości wyborcze na około 40% natomiast prawica liczyła na zdobycie 70% głosów co dałoby jej szansę na konstytucyjne obalenie Allende (prawica musiała zyskać więc co najmniej 67% głosów i dwie trzecie miejsc w parlamencie). Przed wyborami skrajna prawica zapowiedziała zorganizowanie bezterminowego strajku generalnego do czego jednak sceptycznie odniosła się umiarkowana Partia Chrześcijańsko-Demokratyczna<ref>Zdzisław Marzec ''Umierać za Chile.'' s. 126-128, KRAJOWA AGENCJA WYDAWNICZA RSW „PRASA-KSIĄŻKA-RUCH”, Warszawa 1980.</ref>.

Największym zwycięzcom wyborów okazała się Partia Socjalistyczna Allende która zyskała trzech senatorów i czternastu posłów<ref>Zdzisław Marzec ''Umierać za Chile.'' s. 133-133, KRAJOWA AGENCJA WYDAWNICZA RSW „PRASA-KSIĄŻKA-RUCH”, Warszawa 1980.</ref>. Prawica utraciła kilku czołowych działaczy, z parlamentu odpadł m.in. Julio Durano który w parlamencie zasiadał od 30 lat, Alberto Baltra i faszysta Labbe. Chadecy zyskali 69 miejsc (tyle co partie socjalistyczna i komunistyczna razem), skrajnie prawicowa Partia Narodowa 42 miejsca. Partia Narodowa zwiększyła poparciem kosztem koalicjantów w tym chadeków. Opozycyjni radykałowie (chilijscy liberałowie), czyli radykalnie prawicowa partia Radykalna Demokracja zyskała dwa miejsca a będąca w sojuszu z prawicą, Partia Lewicy Radykalnej uzyskała 4 miejsca tak więc w dalszym czasie największym reprezentantem radykałów była Partia Radykalna wchodząca w skład Jedności Ludowej (co ciekawe mimo deklarowanego liberalizmu chilijski reprezentant [[Międzynarodówka Socjalistyczna|Międzynarodówki Socjalistycznej]] – nawet Partia Socjalistyczna nie należała wówczas do tejże grupy)<ref>Zdzisław Marzec ''Umierać za Chile.'' s. 132-136, KRAJOWA AGENCJA WYDAWNICZA RSW „PRASA-KSIĄŻKA-RUCH”, Warszawa 1980.</ref>.

Po wyborczym zwycięstwie rząd Jedności Ludowej zajął się ogólnokrajową kampanią zmierzającą do zaakceptowania przez prawicę projektu tzw. reajuste, czyli projektu pokrycia kosztów inflacji przez najbogatszych, oprócz tego rozpoczęto kampanię medialną mającą wymusić na prawicy poparcie ustawy o ściganiu przestępstw o charakterze gospodarczym. Rząd kontynuował swoją dotychczasową kampanię przeciwko czarnemu rynkowi i spekulantom<ref>Zdzisław Marzec ''Umierać za Chile'' s.128-137, KRAJOWA AGENCJA WYDAWNICZA RSW „PRASA-KSIĄŻKA-RUCH”, Warszawa 1980.</ref>. Na ten okres chadecja przyjęła program zakładający niedwuznaczne kontynuowanie wcześniejszej kampanii bojkotu inicjatyw rządowych, sprzeciwianiu się koncepcji ewentualnego puczu wojskowego i poparcie do pewnego stopnia przemian społecznych Chile. Był to kurs radykalnie odmienny przez ten przyjęty przez Partię Narodową czy faszyzującą grupę Patria y Libertad. Taka polaryzacja stanowisk między chadecją a radykalną prawicą odczytywana była jako widmo rozwiązania prawicowej koalicji Konfederacja Demokratyczna. Koalicja ostatecznie rozpadła się 20 maja Przegrana prawicy w wyborach poskutkowała kolejną falą wyjazdów z Chile najbogatszych (podobne zjawisko miało miejsce po pierwszym zwycięstwie Allende w roku 1970). Zauważalne to było na skutek wykupowania dolarów i odsprzedaży escudos co miało ułatwić lokację kapitału w dolary. Ceny dolarów na czarnym rynku wzrosły o 50% z okresem przed wyborami i wyniósł 600 escudos za dolara<ref>Zdzisław Marzec ''Umierać za Chile.'' s. 135-138, KRAJOWA AGENCJA WYDAWNICZA RSW „PRASA-KSIĄŻKA-RUCH”, Warszawa 1980.</ref>.

Po tym gdy strajk właścicieli ciężarówek niemal się zakończył, a trzynaście z czternastu postulatów strajkujących zostało spełnionych, prawica rozpoczęła kolejny, 48-godzinny strajk solidarnościowy rozpoczęty 21 sierpnia. Udział wzięli w nim niemal wyłącznie przedsiębiorcy, natomiast robotnicy nie poparli strajku (w Chilectra z 200 robotników zastrajkowało tylko sześciu, a w fabryce Gildmeister tylko trzech na 260 pracowników). Do nieudanego strajku dołączył też przewodniczący opanowanej w dużej mierze przez chadeków CUT prowincji Santiago, Manuel Rodriguez, inaczej wyglądało poparcie wśród kierownictwa CUT, 27 działaczy potępiło udział w strajku, natomiast 16 poparło go. Komisja ds. związków zawodowych przy chadekach nie poparła natomiast strajku solidarnościowego mimo wcześniejszego poparcia strajku właścicieli ciężarówek. Sytuacja doprowadziła do rozłamu w związkach, np. w Santiago kierownictwo CUT posiadało dwa kierownictwa z czego jedno należało do Rodrigueza i skrzydła prawicy związkowej<ref>Zdzisław Marzec ''Umierać za Chile.'' s. 148-154, KRAJOWA AGENCJA WYDAWNICZA RSW „PRASA-KSIĄŻKA-RUCH”, Warszawa 1980.</ref>. Po zakończeniu strajku solidarnościowego nie obeszło się bez kolejnych prowokacji, 23 sierpnia jedna z organizacji dzielnicowych Partii Narodowej wydrukowała ulotki wzywające do ''ostatecznej walki z marksizmem''. Z inicjatywy chadeków parlament uchwalił apel do sił zbrojnych i korpusu karabinierów aby ci zapewnili to aby rząd „poszanował prawo”, przez lewice zostało to odczytane jako tzw. zielone światło do organizacji zamachu stanu. Lewica ogłosiła mobilizację przeciwko zamachowi stanu. 23 sierpnia CUT wydał apel do wszystkich pracowników, w którym zaapelował o sprzeciwienie się próbom puczu. CUT powołała się na mającą miejsce w tym samym czasie demonstrację zwolenników prawicy pod mieszkaniem dowódcy naczelnego sił lądowych, Carlosa Pratsa. CUT wezwała do pełnej mobilizacji i utrzymania stałej łączności między instancjami związkowymi. Do apelu CUT przyłączyli się nawet związkowcy chadeccy.

==== Działalność „Partia y Libertd”Libertad” ====

26 sierpnia policja wkroczyła do restauracji Innsbruck i aresztowała Roberto Thieme, przywódcę [[neofaszyzm|neofaszystowskiej]] grupy „Partia y Libertad”. Thieme przepadł już w lutym, gdy rzekomo jego awionetka miała runąć do morza, a jego zwolennicy oskarżyli lewicę o ''zamach'', już dwa miesiące później okazało się, że Thieme przebywa w Argentynie. W wywiadzie dla argentyńskiej prasy Thieme otwarcie przyznał, że jego ''wypadek'' był prowokacją wymierzoną w rząd Jedności Ludowej, przy czym wezwał on do rozpoczęcia zbrojnej walki przeciwko rządowi i próby wywołania wojny domowej, porównując Chile do [[hiszpańska wojna domowa|Hiszpanii z 1936 roku]]. Thieme stwierdził, iż celem jego grupy jest utworzenie „rządu wojskowego[...], jaki istnieje w Brazylii”. Oficjalnie grupa przeszła do podziemia po puczu z 29 czerwca, który poparła, a jej przywódcy schronili się przed aresztowaniem w ambasadzie ekwadorskiej. W czasie pobytu za granicą członkowie grupy nawiązali kontakt z boliwijskimi, paragwajskimi, brazylijskimi i argentyńskimi grupami skrajnej prawicy, dzięki którym zdobyli fundusze i zapasy broni co przyczyniło się do zwiększenia przez nich intensyfikacji działań terrorystycznych, prawdopodobnie to właśnie ta grupa odpowiadała za morderstwo Artura Araya, adiutanta Allende. Partia y Libertad wsparła i nawiązała ścisłe kontakty z organizatorami strajku właścicieli ciężarówek, który według ekspertów przyczyniał się do strat sięgających każdego dnia 200 milionów escudos. W ostatnich dniach sierpnia prawicowi radykałowie ostrzelali z karabinów maszynowych prywatną rezydencję kardynała Raula Silvy Henriqueza będącego zwolennikiem pojednania lewicy i chadeków<ref>Zdzisław Marzec ''Umierać za Chile.'' s. 154-163, KRAJOWA AGENCJA WYDAWNICZA RSW „PRASA-KSIĄŻKA-RUCH”, Warszawa 1980.</ref>.

Istnieje kilka wersji śmierci Allende. Pewne jest jedynie to że Allende zginął z bronią w ręku<ref name="marzec180" />. Osamotniony Allende prawdopodobnie popełnił samobójstwo, używając do tego celu karabinu [[Karabinek AK|AK]]. Zwolennicy Allende uważają że został on zastrzelony przez wkraczających do pałacu żołnierzy, jednak ekshumacja zwłok dokonana w latach dziewięćdziesiątych XX wieku potwierdziła tezę o samobójstwie. Potwierdziła ją również relacja ochroniarza Allende, Pablo Zepedy<ref>Opis wydarzeń pojawił się w dokumentalnym filmie ''Verrat in Santiago'' produkcji niemieckiej z 2003 roku, w reżyserii Wilfrieda Huismanna.</ref>, jak też orzeczenie chilijskiego sądu wydane 11 września 2012 roku<ref>[http://edition.cnn.com/2012/09/11/world/americas/chile-allende-suicide/index.html Chilean court confirms Allende suicide].</ref>. Według innej wersji prezydent zginął w bezpośredniej wymianie ognia z puczystami. Według Gabriela Garcii Marqueza, pisarza który dotarł do relacji obrońców pałacu, którym udało się przeżyć, puczyści zbezcześcili zwłoki prezydenta – zmiażdżyli kolbą karabinu jego twarz, a następnie ostrzelali jego zwłoki. Według S. LandauLandaua, dyrektora Transnational Institute w Waszyngtonie, ciężko rannego Allende dobić mieli Mosquero i Riveros. Według jeszcze innych źródeł, Allende miał zostać ranny w brzuch, po czym miał spaść na fotel i kontynuować ostrzał do czasu, gdy jeden z pocisków nie trafił go w okolice serca<ref>Zdzisław Marzec, ''Umierać za Chile'', s. 180-198, KRAJOWA AGENCJA WYDAWNICZA RSW „PRASA-KSIĄŻKA-RUCH”, WARSZAWAWarszawa 1980.</ref>.

Szacuje się, że 11 września zamordowanych zostało co najmniej 3000 ludzi, między 11 a 15 września walki pochłonęły kolejne 5000 ofiar, liczba zabitych i porwanych między 12 a 13 września wynosiła około 6000 osób. W ciągu pierwszych 18 dni od obalenia prezydenta Allende liczba cywilnych ofiar wyniosła 15 000<ref>Rodney Castleden: ''Morderstwa polityczne, spiski, tajne zmowy.'' Bellona, Warszawa 2007, ISBN 978-83-11-11443-2, s. 268.</ref>. Jeszcze tego samego dnia żołnierze zaatakowali Politechnikę stolicy gdzie pojmali 600 studentów i profesorów, budynek zrównano z ziemią, w ciągu kilku dni co piąty z 600 aresztowanych został zabity. Na chwilę po zamachu największego stadiony kraju, Estadio Chile i Estadio Nacional zmieniono w [[obóz koncentracyjny|obozy koncentracyjne]]. W pierwszych dniach po zamachu żołnierze zabijają 3200 górników w kopalniach w Pedro de Valdivia i Maria Elena. Do 13 września aresztowano minimum sto tysięcy ludzi dla których utworzono kolejne obozy koncentracyjne, na wyspie Quiriquina, wyspie Dawson i jednej z wysp archipelagu Juan Fernardez. W więzienia zmieniono okręt marynarki „Maipo” i fregatę „Esmeralda”. Wojsko pacyfikuje też w Lota i Coronel. 15 września wojsko bombarduje dzielnice La Hermida, La Legua i Nueva Habana<ref name="marzec198">Zdzisław Marzec ''Umierać za Chile.'' s. 198-220, KRAJOWA AGENCJA WYDAWNICZA RSW „PRASA-KSIĄŻKA-RUCH”, Warszawa 1980.</ref>. Krótko po zamachu stanu niektóre regiony znalazły się w rękach partyzanckich (np. Neltume gdzie z wojskiem starł się 80 osobowy oddział opozycji<ref>[http://www.lanacion.cl/noticias/site/artic/20030419/pags/20030419170132.html NELTUME EN LA MEMORIA, Diario La Nación, Chile].</ref>)<ref>Neltume en la memoria, La Nación.</ref>