Sandinistowski Front Wyzwolenia Narodowego: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
AndrzeiBOT (dyskusja | edycje)
m Che Guevara przy użyciu AWB
m drobne redakcyjne, drobne merytoryczne, drobne techniczne
Linia 1:
{{Partia polityczna infobox
|partia =
|nazwa = Sandinistowski Front<br />Wyzwolenia Narodowego
|logo = [[Plik:Flag of the FSLN.png|180px]]
Linia 8:
|ideologia = [[Augusto Sandino|sandinizm]], [[socjaldemokracja]], [[Nacjonalizm|lewica narodowa]], [[lewica chrześcijańska]]
|poglady gospodarcze = [[socjaldemokracja]]
|liczba =
|międzynarodowe = [[Międzynarodówka Socjalistyczna]]<br />[[Forum São Paulo]]
|europarl =
|organizacja młodzieżowa =
|kolory = [[Barwa czerwona|czerwień]] i [[barwa czarna|czerń]]
|posłowie =
|senatorowie =
|www = http://www.fsln-nicaragua.com/
}}
Linia 23:
 
== Geneza ==
Sandiniści przyjęli nazwę ruchu od nazwiska bohatera narodowego Nikaragui [[Augusto Sandino]] (1895-1934). Sandino był przywódcą mającej miejsce w latach 1927-1934 rebelii skierowanej przeciwko amerykańskiej okupacji Nikaragui. Okupacja kraju funkcjonowała już od 1909 roku a oficjalnym jej powodem były starcia między liberałami a konserwatystami. Lider rewolty określający sam siebie jako [[liberalizm|liberała]] część poglądów przyjął od meksykańskich [[anarchosyndykalizm|anarchosyndykalistów]] a część od Salwadorczyka [[Farabundo Martí]]. Oprócz walk z Amerykanami, partyzanci sandinistowscy stoczyli szereg walk z elitami nikaraguańskimi które uważali za cięmiężycielskie i [[rasizm|rasistowskie]]<ref name="historymatters.gmu.edu"/><ref name="lewica.pl">{{cytuj stronę| url = http://www.lewica.pl/?id=19979| tytuł = Ospina: Nikaragua. Cztery życia sandinizmu| data dostępu = 23 września 2009| autor = | opublikowany = Lewica.pl| praca = | data = | język =}}</ref>. Oprócz postulatu wyparcia z kraju Amerykanów, w programie grupy pojawiły się hasła integracji Ameryki Latynoamerykańskiej i włączenia do antyamerykańskiej walki społeczności indiańskiej<ref name="historymatters.gmu.edu"/><ref name="lewica.pl"/>. Rebelia okazała się połowicznym zwycięstwem na skutek którego w 1933 roku Amerykanie opuścili Nikaraguę. Sandino został zabity rok później w trakcie rozmów pokojowych z rządem. Za zabójstwo odpowiadali członkowie [[Gwardia Narodowa (Nikaragua)|Gwardii Narodowej]] zorganizowanej przez USA. Późniejszy dyktator kraju i sprawca zabójstwa, [[Anastasio Somoza García]], przyznał że wyrok śmierci na Sandino wydał amerykański ambasador w Nikaragui<ref name="lewica.pl"/>. Po zabójstwie Sandino, oddziały Gwardii Narodowe dokonały w niedalekiej przyszłości puczu a rządy w kraju na długie lata przejęli członkowie klanu Somozów. Po śmierci Somoza Garcii władzę objęli jego synowie -
[[Luis Somoza Debayle]] i [[Anastasio Somoza Debayle]]<ref name="historymatters.gmu.edu"/>.
 
Linia 31:
== Opozycja wobec Somozy (1961-1979) ==
{{osobny artykuł|rewolucja w Nikaragui}}
Sandiniści już w latach 60. dzięki pomocy [[Fidel Castro|Fidela Castro]] próbowali zorganizować partyzantkę. Dopiero w latach 70. przy stale rosnącej [[korupcja|korupcji]], pogłębiającej się nędzy oraz terrorze FSLN zyskała większe grono zwolenników. Punktem zapalnym stało się trzęsienie ziemi w stolicy tego kraju – [[Managua|Managui]], w wyniku którego zniszczeniu uległo 90% miasta. W katastfoie zginęło około 10 tys. osób a 50 tys. pozostało bez dachu nad głową<ref>[http://www.country-data.com/cgi-bin/query/r-9212.html "NICARAGUA - A Country Study". Country-data.com. Retrieved 2013-04-18]</ref>. Rząd Somozy zdefraudował prawie całą pomoc międzynarodową przeznaczoną na odbudowę a kilka części stolicy nigdy nie zostało odbudowanych<ref>Walker, Thomas (January 2003). Nicaragua (4th ed.). Cambridge, MA: Westview Press. s. 31. ISBN 0-8133-3882-4</ref>. Prezydent rozdał pieniądze rodzinie i przyjaciołom. Według niektórych szacunków jego osobisty majątek wzrósł w 1974 roku do 400 milionów dolarów<ref>[http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd/cstdy:@field%28DOCID+ni0021%29 "Library of Congress Country Studies Nicaragua - The Somoza Era, 1936-74". Lcweb2.loc.gov. Retrieved 2013-04-18]</ref>. W grudniu 1974 roku grupa partyzantów związana z FSLN na czele z Eduardo Contrerasem i Pomares Germánem przeprowadziła akcję zajęcia domu ministra rolnictwa w trakcie trwającego tam rządowego bankietu. O godzinie 10:50 grupa 15 młodych partyzantów i ich dowódcy wkroczyli do domu. Gdy minister otworzył do nich ogień partyzanci odpowiedzieli tym samym, zabijając ministra. Partyzanci wzięli za zakładników kilku urzędników i krewnych Somozy<ref>Davies Jr., Thomas M. M. (January 2002). Guerrilla Warfare. SR Books. s. 359. ISBN 0-8420-2678-9.</ref>. W następnym roku partyzanci uwolnili 14 więźniów sandinistowskich, których udało się przetransportować na Kubę; jednym z uwolnionych jeńców był przyszły prezydent, [[Daniel Ortega Saavedra|Daniel Ortega]]<ref>Encyclopedia of World Biography, hasło Daniel Ortega, 2005-2006</ref>. Rząd Somozy w odpowiedzi na poczynania ruchu odpowiedział kontynuacją dotychczasowego kursu: cenzurą, zastraszaniami, torturami i morderstwami<ref>Lafeber, Walter (January 1993). Inevitable Revolutions: The United States in Central America. W. W. Norton & Company. s. 229. ISBN 0-393-30964-9.</ref>. Co ciekawe sandiniści pomimo oporu przeciwko władzy lobbowali nawet na rzecz wzrostu wynagrodzeń dla żołnierzy Gwardii Narodowej (a więc konkurencyjnej formacji) do 500 cordob (w tym okresie 71 dolarów)<ref>Lopez, George A. (grudzień 1987). ''Liberalization and Redemocratization in Latin America''. Greenwood Press. s. 63. ISBN 0-313-25299-8.</ref>. W 1975 roku Somoza wprowadził stan wyjątkowy, zaostrzył cenzurę prasy, a wszystkimi przeciwnikom reżimu groziło internowanie i tortury<ref>Lafeber, Walter (1993). ''Inevitable Revolutions: The United States in Central America''. W. W. Norton & Company. s. 229. ISBN 0-393-30964-9.</ref>. Gwardia Narodowa rozpoczęła kampanię represji wobec osób i organizacji podejrzanych o współprace z opozycją. Wielu partyzantów FSLN zginęło a wśród nich znalazł się założyciel grupy, Carlos Fonesca, który poległ w walce ze służbami bezpieczeństwa w 1976 roku. Fonseca wrócił do Nikaragui z wygnania na Kubie w roku 1975 i próbował zjednoczyć poróżnione frakcje sandinistów, został jednak zdradzony przez chłopa, który poinformował o jego położeniu znajdujący się w okolicy oddział Gwardii Narodowej. Grupa partyzantów została zaatakowana a Fonseca został ranny a następnie rozstrzelany<ref>[http://revolutions.truman.edu/nicaragua/pre.htm Becker, Marc. "Pre-Revolutionary Nicaragua". Truman State University.]</ref>.
 
=== Frakcje FSLN w latach 60. i 70. ===
Linia 37:
FSLN pod koniec lat 60. i na początku 70. podzielił się na trzy frakcje zwane niekiedy tendencjami. Były to: Tendencja powstańcza lub terceryści (''tendencia insurrecctionista'' lub ''tendencia tercerista'') – [[socjalizm|socjaliści]], na czele z Humberto Ortegą i [[Daniel Ortega Saavedra|Danielem Ortegą]]; Przedłużona wojna ludowa (''guerra popular prolongada'' w skrócie ''GPP'') – [[Che Guevara|guevaryści]] na czele z Tomasem Borge; Tendencja proletariacka (''tendencia proletaria'') – [[marksizm|marksiści]] na czele z Jaime'em Wheelockem.
 
Przedłużona wojna ludowa (GPP) powstała po przegranej wojsk FSLN w bitwie o Pancasán w 1967. Frakcja skupiła się na pozyskiwaniu funduszy na działalność grupy i działalność na kampusach uniwersyteckich. Główne kadry frakcji powędrowały w północno-zachodnie góry, gdzie rozpoczęły proces przygotowania oddolnego chłopskiego ruchu oporu<ref>[http://www.airpower.maxwell.af.mil/airchronicles/aureview/1986/jul-aug/nolan.html United States Air Force - Maxwell-Gunter AFB - Air & Space Power Journal: From FOCO to Insurrection: Sandinista Strategies of Revolution]</ref>. W wyniku kampanii represji Gwardii Narodowej z 1975 roku, miejskie ramię GPP zaczęło kwestionować sens taktyki obranej przez frakcję. Zdaniem młodych intelektualistów marksistowskich, takich jak Jaime Wheloock, rozwój gospodarczy Nikaragui zmienił struktury społeczne państwa - opozycja powinna więc skupić się na robotnikach przemysłowych i rolnych<ref>Wheelock Roman, Jaime (1975). ''Imperialismo y Dictadura: crisis de una formación social''. Mexico: Siglo XXI Editores. ISBN 968-23-0105-X.</ref>. Frakcja popierająca Wheloocka znana była jako ''tendencja proletariacka''.
 
Tendencja powstańcza, znana też jako "Trzecia Droga" lub terceryści, kierowana była przez Daniela Ortegę, jego brata Humberto Ortegę i urodzonego w Meksyku, Victora Tirado Lopeza. Frakcja ta była bardziej pragmatyczna i wzywała do taktycznych sojuszów z opozycją prawicową oraz do utworzenia wspólnego antyrządowego frontu ludowego<ref>Ortega Saavedra, Humberto (1979). ''Cincuenta Años de Lucha Sandinista''. Mexico: Editorial Diogenes</ref>. W październiku 1977 roku grupa tercerystów utworzyła w [[Kostaryka|Kostaryce]] "Grupo El de los Doce" (Grupę dwunastu). Celem grupy było powołanie w Kostaryce rządu tymczasowego na uchodźstwie<ref>National Directorate of the FSLN: General Political-Military Platform of Struggle, 1977</ref>.
Linia 43:
=== Powstanie w 1978 roku ===
[[Plik:06 Meegan Sandinistas.jpg|thumb|240px|Uzbrojeni żołnierze sandinistowscy]]
10 stycznia 1978 roku zamordowany został [[Pedro Joaquín Chamorro Cardenal]]. Chamorro był redaktorem popularnej opozycyjnej gazety „La Prensa” a zarazem liderem partii Unia Demokratyczna - Wyzwolenie (Unión Democrática de Liberación - Udel). Chociaż jego zabójców nie odnaleziono, o zabójstwo oskarżani byli członkowie Gwardii Narodowej, w tym syn prezydenta Somozy<ref>[http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd/cstdy:@field%28DOCID+ni0023%29 Library of Congress Country Studies: The End of the Anastasio Somoza Debayle Era]</ref>. Po mordzie w części miast doszło do spontanicznych zamieszek a pracownicy zorganizowali strajk generalny, w czasie którego domagali się dymisji Somozy. Do zamieszek dołączyli terceryści, którzy na początku lutego dokonali kilku ataków na siły rządowe. Gwardia Narodowa zareagowała na wystąpienie za pomocą represji. Strajk generalny na dziesięć dni sparaliżował kraj. Mimo oporu obywateli Somoza ogłosił że zamierza pozostać na swoim stanowisku do końca kadencji a więc do roku 1981. W obliczu wybuchu rewolty przeciwko reżimowi, rząd Stanów Zjednoczonych zawiesił wszelką pomoc wojskową dla reżimu (dalej ze względów humanitarnych prowadził pomoc gospodarczą). W sierpniu sandiniści przeprowadzili spektakularną akcję zajęcia kongresu. Dwudziestu trzech sandinistów dowodzonych przez Edena Pastora zajęło budynek kongresu i zatrzymało prawie 1000 zakładników, wśród których znaleźli się m.in. bratanek Somozy José Somoza Abrego i kuzyn Luis Pallais Debayle. Somoza przyjął żądania sandinistów, zapłacił 500.000 dolarów okupu, pozwolił uczestnikom ataku na bezpieczne wycofanie się do Panamy i uwolnił 58 więźniów politycznych (w tym lidera GPP Tomása Borge)<ref>[http://www.britannica.com/hispanic_heritage/article-9058683 Encyclopædia Britannica: Guide to Hispanic Heritage]</ref>. Kilka dni po akcji na Kongres w sześciu miastach doszło do spontanicznego buntu. Uzbrojona młodzież przejęła kontrolę nad górskim miastem Matagalpa. Oddziały tercerystów zaatakowały posterunki w Managui, Masayi, Leónie, Chinandegi i Estelí. Do rebelii dołączyła duża część cywilów. Powstanie zostało zdławione we wrześniu 1978 roku a w wyniku jego pacyfikacji zginęło kilka tysięcy osób, głównie cywili<ref>[http://www1.umn.edu/humanrts/iachr/country-reports/nicaragua1978-ch2.html "Report on the Situation of Human Rights in Nicaragua". Human Rights Library - University of Minnesota. Retrieved 2009-03-30.]</ref>. Członkowie trzech frakcji FSLN zaczęli zacierać podziały i przygotować drogę do jednolitego działania<ref name="revolutions.truman.edu">[http://revolutions.truman.edu/nicaragua/rev.htm "Truman State University: Revolutionary Nicaragua".]</ref>. USA wycofały poparcie dla prezydenta po tym jak żołnierze Gwardii Narodowej zastrzelili amerykańskiego dziennikarza, próbując obarczyć winą za jego śmierć partyzantów FSLN. FSLN prowadził wówczas walki zarówno na wsi, jak i w miastach (w wielu miejscach Gwardia Narodowa poddawała się bez walki). Stare czołgi z okresu II wojny światowej ([[M4 Sherman]]) na wyposażeniu Gwardii Narodowej przyniosły sukces w zgnieceniu rebelii (m.in. podczas ciężkich walk w mieście Estela).
 
Na początku 1979 roku prezydent [[Jimmy Carter]] i rząd Stanów Zjednoczonych nie popierał już reżimu jednak nie chciał do powstania w Nikaragui rządu lewicowego. Carter i amerykańska administracja zorganizowały utworzenie Szerokiego Frontu Sprzeciwu (Frente Amplio Opositor – FAO); ugrupowania umiarkowanie opozycyjnego względem Somozy. W skład FAO weszli przedstawiciele Demokratycznej Unii Wyzwolenia i reprezentująca sandinistów "dwunastka". FAO i Carter opracowali plan, zgodnie z którym Somoza zostanie usunięty z urzędu, jednak w skład nowego rządu nie wejdzie FSLN<ref>Pastor, Robert A. (1987). Condemned to Repetition. The United States and Nicaragua. United States of America: Princeton Univ Press. ISBN 0-691-07752-5.</ref>. W proteście przeciwko planom liderów FAO i administracji amerykańskiej, "dwunastka" opuściła koalicję i razem ze Zjednoczonym Ruchem Ludowym utworzyła Narodowy Front Patriotyczny. W tym czasie dziesiątki tysięcy młodych ludzi dołączyło do oddziałów FSLN i podjęło się walki z wojskami Somozy. 7 marca 1979 roku doszło do oficjalnego zjednoczenia frakcji FSLN. Utworzono Krajową Dyrekcję, w skład której weszli Daniel Ortega, Humberto Ortega i Víctor Tirado (terceryści); Tomás Borge, Bayardo Arce, i Henry Ruiz (frakcja GPP) oraz Jaime Wheelock, Luis Carrion i Carlos Núñez<ref name="revolutions.truman.edu"/>. Kampania rebeliancka FSLN zyskała wsparcie szeregu rządów na całym świecie m.in. Kuby<ref>[http://books.google.ie/books?id=wtebWixsIdYC&pg=PA184&lpg=PA184&dq=cuba+assistance+fsln&source=bl&ots=PoWGOlfqka&sig=h4boRqnTv-ixnNL9c4zTAX0tilU&hl=en&ei=jzkdSv7zKYPR-AavjMTDCw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=4#v=onepage&q=cuba%20assistance%20fsln&f=false The Soviet Union and Revolutionary]</ref>, [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]], [[Libia|Libii]]<ref>[http://books.google.ie/books?id=wtebWixsIdYC&pg=PA184&lpg=PA184&dq=cuba+assistance+fsln&source=bl&ots=PoWGOlfqka&sig=h4boRqnTv-ixnNL9c4zTAX0tilU&hl=en&ei=jzkdSv7zKYPR-AavjMTDCw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=4</ref><ref>http://www.acig.org/artman/publish/article_157.shtml id=VyqOhCUb66AC&pg=PA21&lpg=PA21&dq=cuba+assistance+fsln&source=bl&ots=p-09UO4MB4&sig=BOTkmO7QFTQBR0ljjXX01NZ_Nac&hl=en&ei=jzkdSv7zKYPR-AavjMTDCw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=3The Soviet Union and Revolutionary]</ref>, [[Meksyk]]u<ref>"Mexico's Support of the Sandinista Revolution". Universidad Michoacana de San Nicolás de Hidalgo.</ref>, [[Grecja|Grecji]]<ref>''Gendered Scenarios of Revolution: Making New Men and New Women in Nicaragua, 1975–2000'', s. 120.</ref>, [[Bułgaria|Bułgarii]]<ref>[http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd/cstdy:@field(DOCID+bg0225) "Arms Sales (Bulgaria)". Library of Congress. 1994.]</ref>, [[Szwecja|Szwecji]]<ref>"Our work in Nicaragua". Swedish International Development Corporation Agency (www.sida.se). 2009</ref> i [[Kostaryka|Kostaryki]].
 
=== Obalenie Somozy ===
[[Plik:Bundesarchiv Bild 183-1992-0518-304, Tomas Borge Martinez.jpg|mały|[[Tomás Borge]], lider frakcji GPP w ruchu sandinistowskim]]
Do połowy kwietnia 1979 roku działało pięć frontów partyzanckich pod wspólnym dowództwem FSLN, w tym front wewnętrzny w Mangui. Młode kadry partyzanckie niemal codziennie ścierały się z Gwardią Narodową w miastach w całym kraju. Celem strategicznym był podział sił przeciwnika. Miejskie powstania były istotnym elementem tej taktyki; FLSN nigdy bowiem nie miała jednoznacznej, liczbowej, przewagi nad siłami Gwardii Narodowej<ref>Borge, Tomás (1982). Sandinistas Speak. New York: Pathfinder Press. s. 59. ISBN 0-87348-619-6</ref>. Do ponownego nasilenia walk doszło w czerwcu, partyzanci sandinistowscy w sile około 5000 starli się z 10000 funkcjonariuszami rządu. 4 czerwca wybuchł w stolicy wybuchł strajk generalny w Mangui który przerodził się w zbrojne powstanie. Somoza rozkazał bombardować [[napalm]]em najbiedniejsze dzielnice miasta uważane za bastion FSLN. 16 czerwca utworzono tymczasowy rząd Nikaragui na wygnaniu w Kostaryce, składający się z pięciu członków Rządu Odbudowy Narodowej. Członkami nowego rządu byli Daniel Ortega (FSLN), Moisés Hassan (FPN), Sergio Ramírez ("Dwunastka"), Alfonso Robelo (MDN) i [[Violeta Chamorro]] (wdowa po redaktorze ''La Prensa'' Pedrze Joaquínie Chamorro). Pod koniec czerwca większa część kraju, w tym León i Matagalpa (dwa największe po Manguai miasta Nikaragui) znalazła się pod kontrolą FSLN. 9 lipca rząd tymczasowy na uchodźstwie wydał program w którym zobowiązał się do utworzenia demokratycznego rządu opartego na powszechnych prawach wyborczych i pluralizmie politycznym. Rząd sandinistów obiecał likwidacji dyskryminacji ideologicznej (z wyjątkiem promocji powrotu do rządów Somozy). 17 lipca z urzędu ustąpił Somoza. Obalony prezydent uciekł początkowo do [[Miami]] a następnie do [[Paragwaj]]u. Somoza tymczasowo przekazał władzę w ręce Francisco Urcuyo. Choć Urcuyo zapowiadał pozostanie na urzędzie aż do końca kadencji Somozy, już po dwóch dniach zrezygnował ze stanowiska i uciekł do Gwatemali. 19 lipca FSLN wkroczyła do stolicy. W wyniku działań zbrojnych okresu rewolucji zginęło 50.&nbsp;000 &nbsp;osób a 150.000 obywateli wyemigrowało z kraju. 20 lipca władzę w kraju objął pięcioosobowy rząd powstańczy. Rząd ogłosił zobowiązanie na rzecz pluralizmu politycznego, mieszanego systemu gospodarczego i niezaangażowanej polityki zagranicznej<ref>[http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd/cstdy:@field%28DOCID+ni0024%29 Library of Congress Country Studies: Nicaragua: The Sandinista Revolution]</ref>. Rewolucja nikaraguańska poparta została przez rządy europejskie, zwłaszcza te socjaldemokratyczne. Opinia międzynarodowa zwracała uwagę na to że w FSLN znajduje się duża grupa młodych działaczy wywodzących się ze środowisk burżuazji, w samym kraju jednak większe poparcie znaleźli działacze wywodzący się ze środowisk ludowych i [[antykapitalizm|antykapitalistycznych]]<ref name="lewica.pl"/>.
 
== Rządy sandinistów w okresie 1979-1990 ==
Linia 55:
Sandiniści przejęli kraj z długiem wynoszącym 1,6 mld dolarów amerykańskich, z 600 tys. bezdomnych oraz katastrofalną sytuacją gospodarczą. Zdewastowana została też infrastruktura gospodarcza<ref>Walker, Thomas (1981). Nicaragua: The Land of Sandino. Boulder, Colorado: Westview Press. ISBN 978-0-89158-940-2.</ref>. Po przejęciu władzy utworzyli składający się z pięciu osób Rząd Odbudowy Narodowej. Trzech ministrów należało do FSLN – Daniel Ortega, Moises Hassan i powieściopisarz Sergio Ramirez (członek "dwunastki"). Dwóch członków opozycji; biznesmen Alfonoso Robelo i Voleta Barrios de Chamorrro (wdowa po Pedro Joaquinie Chamorro). Rząd zyskał poparcie centrali związkowej Central Sandinista Trabajadores i organizacji kobiecej Asociación Mujeres Nicaragüenses Luisa Amanda Espinoza. FSLN powołał Radę Stanu podporządkowaną rządowi. Rada Stanu pełniła funkcję organu przedstawicielskiego. Rada przyznała partiom politycznym dwanaście z czterdziestu siedmiu miejsc, reszta została oddana w ręce organizacji masowych związanych z Frontem Wyzwolenia Narodowego<ref name="Williams, Philip 1994">Williams, Philip (January 1994). Dual Transition from Authoritarian Rule: Popular and Electoral Democracy in Nicaragua) 26 (2). Comparative Politics. s. 177</ref>. Do Rady weszło kilka partii z czego trzy pozostawały w opozycji do FSLN<ref name="Williams, Philip 1994"/>. Przeciwko takiemu rozkładowi miejsc zaprotestowali dwaj opozycyjni przedstawiciele Rady Odbudowy Narodowej którzy zdecydowali się w 1980 roku opuścić rząd tymczasowy. Od czasu rozpoczęcia walk wewnętrznych i ustanowienia w rezultacie stanu wyjątkowego w roku 1982 partie opozycyjne nie działały w radzie<ref name="Williams, Philip 1994"/>. Przewagę w tymczasowym parlamencie miały organizacje masowe, takie jak Federacja Robotników Sandinistowskich, (Central Sandinista de Trabajadores), Stowarzyszenie Kobiet Nikaragui Luisy Amandy (Asociación de Mujeres Nicaragüenses Luisa Amanda Espinoza), Krajowy Związek Rolników i Farmerów (Unión Nacional de Agricultores y Ganaderos) oraz największa – Sandinistowski Komitet Obrony (CDS). Organizacje masowe związane z FSLN były bardzo wpływowe w społeczeństwie obywatelskim, a ich szczyt popularności sięgnął połowy 1980 roku<ref name="Williams, Philip 1994"/>.
 
=== Rządy - reformy, inwestycje ===
Rząd zdominowany przez sandinistów przyjął socjalistyczny model rozwoju gospodarczego. Dążono do eliminacji nierówności ekonomicznych okresu rządów wojska. Zachowano własność prywatną i znacjonalizowano wszystkie grunty należące do Somozy. Oficjalnie rząd sandinistowski realizował założenia gospodarki mieszanej - w kraju istniały firmy państwowe oraz prywatne. W praktyce sektor prywatny ustępował własności publicznej<ref>[http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/nitoc.html "Country Studies: Nicaragua: Chapter 3:The Sandinista Era, 1979-90". Library of Congress]</ref>. Sandiniści na osiem miesięcy po objęciu władzy rozpoczęli Nikaraguańską Kampanię Czytania i Pisania. Nikaragua przed rewolucją była krajem z wysokim wskaźnikiem analfabetyzmu, wynoszącym 50,3%; w wyniku kampanii edukacyjnej sandinistów udało się zmniejszyć ten wskaźnik do 12,9%. Dużą rolę w sukcesie kampanii miała pomoc rządu kubańskiego, który przyjął też 2000 uczniów szkół podstawowych i średnich z Nikaragui oraz pokrył koszty ich edukacji<ref name="Prevost, s. 128">Prevost, s. 128</ref>. Rok 1980 ogłoszony został rokiem literatury. Kampania objęła likwidację alfabetyzmu, jak również integrację klas społecznych, ras, płci i pokoleń. Kolejnym z celów kampanii było kształtowanie świadomości politycznej i gospodarczej mieszkańców kraju<ref>Arnove, Robert (June 1981). The Nicaraguan National Literacy Campaign. Comparative Education Review. s. 252</ref><ref>Kleinbach, Russell (July–August 1985). "Nicaraguan Literacy Campaign: Its Democratic Essence". Monthly Review. s. 75–84</ref>. W ciągu pół roku ponad 0,5 mln ludzi zostało nauczonych czytania i pisania. W dalszym procesie alfabetyzacji społeczeństwa brało udział blisko 100 tys. ochotników. Kolejnym obszarem, w którym poczyniono znaczący postęp była ochrona zdrowia. Programy medyczne rządu docenione zostały przez m.in. [[Oxfam]]. Także w tej dziedzinie duży wkład wykazała Kuba. Ponad 1500 kubańskich lekarzy pracowało w Nikaragui, personel z Kuby okazał się niezbędny w eliminacji [[choroba Heinego-Medina|polio]], różyczki, odry, krztuśca i w zmniejszeniu śmiertelności niemowląt. Z pomocą rządu kubańskiego udało się utworzyć państwowy system opieki zdrowotnej, który objął większość obywateli Nikaragui<ref name="Prevost, s. 127">Prevost, s. 127</ref>.
 
Opracowano program ochrony środowiska oraz plany pozyskiwania energii z alternatywnych źródeł. Państwo objęło opiekę nad lasami deszczowymi i wprowadziło ochronę eksploatacji surowców naturalnych. Zrównano prawa kobiet i mężczyzn. Wprowadzono w życie program taniego budownictwa mieszkalnego oraz wprowadzono gwarancję prawa do mieszkania. Ustalono płacę minimalną, znacjonalizowano niektóre ważne z punktu widzenia bezpieczeństwa strategicznego państwa przedsiębiorstwa<ref>John A. Booth ''The End And The Beginning: The Nicaraguan Revolution'' 1985, s. 147</ref> (ich przejmowanie odbywało się za odszkodowaniem). Zniesiono karę śmierci i wprowadzono zakaz stosowania tortur. W 1982 roku wprowadzono ubezpieczenia społeczne<ref>John E. Dixon ''Social Security in Global Perspective''</ref>. Państwo skonfiskowało cały majątek obalonego klanu dyktatora Somozy (głównie zagrabionego i nieuczciwie zdobytego). Wdrożono reformę rolną<ref>Giancarlo Soler Torrijos ''In the Shadow of the United States: Democracy and Regional Order in the Latin Caribbean'' 2008, s. 100</ref> (parcelacja posiadłości należących do klanu Somozy i innych wielkich majątków ziemskich, przekazanie nadziałów ziemi chłopom bezrolnym i małorolnym, tworzenie spółdzielni rolnych). Zagwarantowano wolność zrzeszania się robotników i chłopów, wprowadzono wszelkie wolności (wyznania, poglądów, zrzeszania itp.) i pozwolono na powrót do kraju pozostałych partii działających na wygnaniu. W styczniu 1985 roku utworzono budynek cukrowni Tiptiapa-Malacatoya. Zakład stosował najnowsze wówczas dostępne technologie i został wybudowany przez pracowników przeszkolonych na Kubie<ref name="Prevost, s. 127"/>.
 
==== Ministerstwo kultury ====
[[Plik:Ernesto Cardenal a la Chascona 2.jpg|thumb|200px|right|thumb|[[Ernesto Cardenal]] duchowny będący ministrem kultury w rządzie rewolucyjnym]]
Sandiniści w roku 1980 powołali Ministerstwo Kultury. Ministrem kultury został duchowny i poeta [[Ernesto Cardenal]]. Ministerstwo zajmowało się różnymi formami sztuki, w tym tańcem, muzyką, teatrem i poezją<ref name="Dawes, s. 28">Dawes, s. 28</ref>. Ministerstwo w szczególności skupiało się na krzewieniu kultury pośród klasy robotniczej, ''campesino'' i promocji kultury chłopskiej<ref name="Dawes, s. 28"/>. Ministerstwo sponsorowało m.in. warsztaty kulturalne. W październiku 1988 roku z powodu kłopotów finansowych, włączone zostało do Ministerstwa Edukacji<ref>Dawes, s. 31</ref>. Celem warsztatów kulturalnych była promocja zaniedbanych form ekspresji artystycznej. Ministerstwo stworzyło program warsztatów kulturalnych, znanych jako Casas de Cultura i Centros Populares de Cultura. Warsztaty utworzone zostały w dzielnicach ubogich i na obszarach wiejskich. Ministerstwo wspierało tworzenie grup teatralnych, folklorowych, zespołów muzycznych, czasopism poświęconych kulturze oraz organizowało programy szkoleniowe dla pracowników kultury. Ministerstwo rozpoczęło wydawanie dziennika ''Barricada'' wraz z Telewizją Sandino, INCINE (nikaraguańskim studiem filmowym) i Radiem Sandino, który zawierał cotygodniowy dodatek kulturalny o nazwie ''Ventana''. Kolejnym pismem, wydającym dodatek kulturalny, był El Nuevo Diario (dodatek nosił nazwę Nuevo Amanecer). Ministerstwo zebrało i opublikowało serię poezji z okresu rewolucji sandinistowskiej, spisanej przez Nikaraguańczyków w czasie trwania walk z reżimem Somozów. Utworzono pierwsze nikaraguańskie wydawnictwo literackie Editorial Nueva Nicaragua<ref name="Dawes, s. 28"/><ref>Beverley, s. 95</ref><ref>Dawes, sp. 165</ref>.
 
Linia 81:
 
==== Konflikt ze Stanami Zjednoczonymi ====
Sandiniści nie ukrywali, iż po latach dominacji USA w Nikaragui pragną zerwać wasalną zależność i zbudować partnerskie stosunki z administracją waszyngtońską. Zbyt duża niezależność Nikaragui i zaraźliwy przykład rewolucji sandinistowskiej niepokoiły [[Biały Dom]]. W związku z utrzymywaniem bliskich kontaktów przez rząd FSLN z Kubą, [[Libia|Libią]] i [[blok wschodni|blokiem wschodnim]], amerykański prezydent [[Ronald Reagan]] starał się zrównać FSLN z marksistowskimi ruchami rewolucyjnymi wspieranymi przez Kubę w innych państwach Ameryki Łacińskiej. Reagan wydał CIA administracyjne zezwolenie do rozpoczęcia finansowania, uzbrajania i szkolenia rebeliantów, z których większość stanowili byli funkcjonariusze Gwardii Narodowej<ref>[https://wwwapp.cc.columbia.edu/shibds/ciaods/DS?entityID=https%3A%2F%2Fwww.ciaonet.org%2Fshibboleth&return=https%3A%2F%2Fwww.ciaonet.org%2FShibboleth.sso%2FDS%3FSAMLDS%3D1%26target%3Dcookie%253Aa3e8ca5b "Nicaragua: Growth of Opposition, 1981-83". Ciao Atlas. Retrieved 2007-08-21]</ref>. Rząd USA starał się doprowadzić do upadku gospodarkę Nikaragui; na kraj nałożono pełne embargo handlowe<ref>[http://www.envio.org.ni/articulo/2695 "US Policy: Economic Embargo: The War Goes On". Envío (Central American University - UCA).]</ref>. Ze względu na nałożenie przez amerykańską administrację Reagana embarga n<ref>[http://multinationalmonitor.org/hyper/issues/1989/12/editorial.html "Embargo Politics". The Multinational Monitor.]</ref>, rząd rozpoczął szukanie pomocy gospodarczej w innych krajach. Ze względu na bliskość geograficzną i wspólny język wybór padł na Kubę. W ramach współpracy z tym krajem na wyspie przeszkolonych zostało blisko 3000 pracowników z Nikaragui<ref name="Prevost, s. 128"/>. Pomimo bliskich kontaktów z Kubą, rząd sandinistów przestrzegał zasad pluralizmu politycznego i demokratycznego modelu państwa. Na podstawie przyjętej tymczasowej konstytucji w 1984 roku odbyły się wybory prezydenckie i parlamentarne. Prezydentem Nikaragui został Daniel Ortega. FSLN zdobyło w wyborach do parlamentu 64% głosów, legitymizując tym samym swoją władzę. Wszystkie organizacje niezależne i pozarządowe oraz [[Organizacja Narodów Zjednoczonych|ONZ]] uznały te wybory za wolne i bardzo dobrze przeprowadzone. CIA utworzyła obozy szkoleniowe na terenie Hondurasu i zaczęła werbunek. Do contras masowo napłynęli kryminaliści, awanturnicy i poszukiwacze przygód. Do służby w Contras przekupiono wielu biednych chłopów z pogranicza Nikaragui i Hondurasu. Do oddziałów partyzanckich przymusowo wcielano też młodych mieszkańców wiosek porwanych przez contras. Contras byli szkoleni, finansowani i zbrojeni przez CIA. Agencja często kierowała bezpośrednio operacjami militarnymi, a jej oficerowie służyli za doradców i pilotów. Do najbardziej spektakularnych operacji CIA za pomocą Contras należy dwukrotne zbombardowanie Managui w latach 1982 i 1983, zniszczenie dźwigów portowych w Corinto, wysadzenie silosów z ropą w 1983 roku (doprowadziło to do katastrofy ekologicznej) oraz zaminowanie portów morskich w 1984 roku. Nikaragua oddała sprawę zaminowania portów do [[Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości|Międzynarodowego Trybunału w Hadze]], który uznał w 1986 roku Stany Zjednoczone winnymi pogwałcenia zasad prawa międzynarodowego i wezwał do zaprzestania stosowania tego typu praktyk. Wsparcia rywalom sandinistów z contras oprócz USA udzielała m.in. [[Arabia Saudyjska]]<ref>http://articles.chicagotribune.com/1987-05-14/news/8702050775_1_contra-aid-reagan-and-fahd-saudi-arabia</ref>.
 
{{osobny artykuł|Afera Iran-Contras}}
Linia 88:
=== Wybory ===
==== Wybory z 1984 roku ====
[[Plik:Daniel Ortega (cropped).jpg|thumb|260px|right|thumb|[[Daniel Ortega Saavedra]]]]
Sandiniści w okresie po rewolucji popierali oddolny pluralizm, byli jednak mniej entuzjastycznie nastawieni, jeśli chodzi o wybory ogólnokrajowe. Sandiniści uważali bowiem, że poparcie wyrażone zostało w czasie rewolucji, a wybory byłyby stratą i tak już ograniczonych zasobów<ref name="Anderson, Leslie E. 2005">Anderson, Leslie E. (May 2005). Learning Democracy: Citizen Engagement and Electoral Choice in Nicaragua, 1990-2001. University Of Chicago Press. s. 64. ISBN 0-226-01971-3.</ref>. Sandiniści pod wpływem żądań ze strony opozycji i z zewnątrz zgodzili się na przeprowadzenie wyborów w 1984 roku<ref name="Anderson, Leslie E. 2005"/>. Cieszący się dużym poparciem sandiniści mieli nadzieję na to, że wybory zdyskredytują uzbrojone bojówki i wykażą dalszą legitymizacje rządów sandinistowskich<ref>Governmental Illegitimacy in International Law, Brad Roth (1999), Oxford University Press, s. 352</ref>.
Do wyborów przystąpił szereg partii politycznych reprezentujących jak najszersze spektrum polityki – od skrajnej lewicy do skrajnej prawicy<ref>Anderson, Leslie E. (May 2005). Learning Democracy: Citizen Engagement and Electoral Choice in Nicaragua, 1990-2001. University Of Chicago Press. s. 65. ISBN 0-226-01971-3.</ref>. Zgodnie z ogłoszoną nową konstytucją kraju, wybory odbyły się w 1984 roku i wzięło w nich udział 400 niezależnych obserwatorów wyborczych z całego świata – w tym z ONZ i z Europy zachodniej; według ustaleń międzynarodowych obserwatorów wybory były uczciwe<ref>[http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/november/5/newsid_2538000/2538379.stm ]</ref>. Rywale sandinistów otrzymali 11% poparcia. Kilka grup zakwestionowało wybory; były to; szeroka koalicja antysandinistów UNO, COSEP reprezentująca biznesmenów i utworzona przez przedsiębiorców, byłych żołnierzy Gwardii Narodowej, właścicieli ziemskich, chłopskich górali i jak twierdzą niektórzy rząd Stanów Zjednoczonych – FDN<ref>Mileti, Dennis (May 1999). Disasters by Design: A Reassessment of Natural Hazards in the United States. Joseph Henry Press. s. 465. ISBN 0-309-06360-4.</ref>. Daniel Ortega wybrany został na prezydenta a Sergio Ramírez na wiceprezydenta. FSLN uzyskała 67% głosów przy frekwencji wynoszącej 75%<ref name="lcweb2.loc.gov">[http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/nitoc.html "Country Studies: Nicaragua: The Sandinista Years". Library of Congress]</ref>. Tym samym sandiniści uzyskali 61 na 96 możliwych mandatów w Zgromadzeniu Narodowym. Mimo nadzoru międzynarodowego wyborów (z czego większość obserwatorów pochodziło z państw będących sojusznikami USA), Stany Zjednoczone nie uznały wyników wyborów, a prezydent Ronald Reagan potępił je jako pozorowane. Daniel Ortega 10 stycznia 1985 roku zainaugurował swoją sześcioletnią kadencję prezydencką. Po tym, gdy Kongres Stanów Zjednoczonych odrzucił plany kontynuowania finansowania contras, na wiosnę 1985 roku administracja Reagana nałożyło całkowite embargo na handel z Nikaraguą oraz oskarżyła sandinistów o to, że zagrażają bezpieczeństwu USA w regionie<ref name="lcweb2.loc.gov"/>.
Linia 96:
 
== Obecnie ==
W 1990 roku gdy rozpoczęła się [[inwazja Stanów Zjednoczonych na Panamę]], sytuacja w kraju gwałtownie się zmieniła. Ambasadę USA w Nikaragui otoczyły czołgi a na ulicę w ramach solidarności wyszli uzbrojeni sandiniści; zdecydowana postawa sandinistów przyczyniła się do spadku poparcia dla partii do 34%. Po przegranych wyborach z 1990 roku, sandiniści pozostali przy władzy jeszcze kilka tygodni po czym nastąpiło podpisanie protokołu oddającego władzę kandydatce opozycji - Violetcie Chamorro. Mimo protestów ze strony Stanów Zjednoczonych, nowy rząd poprzez mediacje ze strony [[Felipe González]]a ustalił, że w rękach sandinistów pozostaną armia i policja, natomiast w rękach Stanów Zjednoczonych pozostały służby wywiadowcze. Ostatni wyższy oficer związany z FSLN przeszedł na emeryturę w 2010 roku<ref name="lewica.pl"/>.
 
W styczniu 1993 roku sandiniści wraz z umiarkowaną częścią UNO utworzyli większość parlamentarną<ref name="lewica.pl"/>.
[[Plik:Logo MRS.JPG|thumb|250px|right|thumb|Flaga [[Movimiento Renovador Sandinista]] czyli lewicowej partii powstałej w wyniku rozłamu w FSLN]]
{{Osobny artykuł|Movimiento Renovador Sandinista}}
W 1994 roku na kongresie FSLN wykrystalizowały się dwie frakcje. Jedna z nich głosiła konieczność rezygnacji z części antyimperialistycznych haseł, druga pod przywództwem Daniela Ortegi uważała że należy przystosować się do nowej sytuacji, nie odchodząc przy tym od sandinizmu. Dwanaście spośród piętnastu miejsc w kierownictwie FSLN uzyskała frakcja zwolenników Ortegi. Duża liczba posłów FSLN, większość byłych ministrów w rządzie sandinistowskim i większość byłych liderów ugrupowania. Rozłamowcy utworzyli ugrupowanie pod nazwą [[Movimiento Renovador Sandinista]] (Sandinowski Ruch Odnowy)<ref name="lewica.pl"/>.
Linia 105:
W wyborach z 20 października 1996 roku Ortega, reprezentujący FSLN, uzyskał 38%, natomiast jego konkurent z prawicowo-neoliberalnej PLC uzyskał 51% głosów<ref name="lewica.pl"/>. W kwietniu 2000 roku Aleman i Ortega podpisali ze sobą pakt na linii FSLN-PLC, który wprowadził podział władzy między stronnikami prezydenta a opozycyjnym FSLN, zmianie uległa też ordynacja wyborcza<ref name="lewica.pl"/>.
 
Daniel Ortega został ponownie wybrany jako przywódca FSLN w marcu 2002, a w 2006 został wybrany na prezydenta z poparciem 38% głosujących, pokonując dwóch prawicowych kandydatów<ref>{{Cytuj stronę|url=http://wyborcza.pl/1,86661,3721891.html|tytuł=Daniel Ortega ponownie prezydentem Nikaragui|opublikowany=gazeta.pl|data=2006-11-07|język=pl}}</ref>. Jednym z kontrkandydatów Ortegi był m.in. kandydat, wywodzącego się z FSLN, [[Movimiento Renovador Sandinista]], [[Herty Lewites]]em (zmarł na kilka miesięcy przed wyborami). FSLN zdobył 38 miejsc w wyborach do kongresu, stając się największą siła w parlamencie.Pozycję sandinistów umocnił rozłam w [[PLC (partia polityczna)|PLC]]. Przed wyborami posłowie FSLN wraz z parlamentarzystami z PLC poparli ustawę zakazującą przerywanie ciąży z powodów terapeutycznych. Sandiniści nawiązali współpracę z konserwatystami i podpisali porozumienie o "nieagresji" z duchownym [[Miguel Obando Bravo|Miguelem Obando Bravo]] - jednym z najbardziej zaciekłych krytyków rządów FSLN w latach 80. Kroki, które zbliżyły FSLN do partii konserwatywnych wzbudziły burzę wśród międzynarodowych zwolenników sandinistów<ref name="lewica.pl"/>.
 
=== Rządy 2007- ===
Linia 125:
 
== Symbole ==
[[Plik:Sandino en el Mausoleo de los Heroes y Mártires de León.jpg|thumb|220px|right|thumb|Wizerunek Sandino w Mausoleo de los Heroes y Mártires w León]]
Flaga FSLN składa się z dwóch kolorów. Na górze znajduje się kolor czerwony, a na dole kolor czarny. W centrum flagi znajduje się biały napis FSLN. Jest to zmodyfikowana wersja bandery używanej przez sandinistów w latach 30., w okresie okupacji amerykańskiej. Wówczas wojska Sandino używały flagi czerwono-czarnej, w centrum której znajdowała się czaszka. Kolory te zapożyczone zostały od meksykańskiego ruchu [[anarchizm|anarchistycznego]], w którego działalność Sandino zaangażował się na początku lat 20<ref>[http://web.archive.org/web/20070928201527/http://www.cipres.org/Institucion/Actualidad/Articulo_74.asp "El socialismo libertario de Sandino" (in Spanish). Centro Para la Promoción, Investigación Rural y Social]</ref>.
 
Linia 131:
 
== Bibliografia ==
* {{cytuj stronę| url = http://www.lewica.pl/?id=19979| tytuł = Ospina: Nikaragua. Cztery życia sandinizmu| data dostępu = 23 września 2009| autor = | opublikowany = Lewica.pl| praca = | data = | język =}}
* John O’Sullivan, ''Prezydent, papież, premier'', Warszawa 2007, s. 189-190.
* Andrew, Christopher; Mitrokhin, Vasili. The World Was Going Our Way: The KGB and the Battle for the Third World. Basic Books (2005)