Czittamatra: Różnice pomiędzy wersjami

* wyróżnia się trzy aspekty opisujące doświadczanie rzeczywistości wgwedług czittamatry: (1) aspekt wyobrażony, odnoszący się do nazw przypisywanych na dualistyczne obiekty umysłu i omylnie doświadczanie tych nazw jako obiektów, (2) aspekt zależny, odnoszący się do obiektów umysłu samych w sobie, czyli tworów wszechpodstawy umysłu alajawidżniany, (3) aspekt doskonale obecny, odnoszący się do prawdziwej natury obiektów mentalnych jako samoświadomej, samorozświetlającej się świadomości wolnej od postrzegającego i postrzeganego aspektu doświadczania. Aspekt wyobrażony i zależny odnosi się do prawdy relatywnej, aspekt doskonale obecny odnosi się do prawdy ostatecznej.

W Tybecie m.in. po dokonaniu syntezy przez [[Tsongkhapa|Tsongkhapę]] (1357-1419 r. n.e.) wiele dzieł jogaczary zmarginalizowano do ujęcia "tylko umysłu", czyli czittamatry, na rzecz studiów [[prasangika|prasangiki]], jako najbardziej precyzyjnej doktryny buddyjskiej. Tsongkhapa wykazał używając terminologii madhjamaki, że np. samoświadomy i samorozświetlający się umysł wolny od dualizmu postrzegającego i postrzeganego aspektu doświadczania ostatecznie nie posiada sam w sobie żadnej inherentnej, niezależnej egzystencji.

Podobnie było w próbach całkowitego łączenia dwóch wielkich przekazów w jedną całość pomimo ich wyjątkowości i różnorodności terminologii. Przykładem jest nowy tybetański system [[szentong]] utworzony przez Dolpopa Sherab Gyaltsen (1292-1361 r. n.e.). Dolpopa znany krytyki prasangiki, jeśli chodzi o jej nie wystarczalność w analizie poziomu ostatecznego, dostosował nauki o naturze buddy do madhjamaki tworząc podział pomiędzy [[rangtong]] i szentong<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Brünnholzl |imię=Karl |inni= |tytuł=The Center of the Sunlit Sky: Madhyamaka in the Kagyu Tradition |rozdział= |wydawca=Snow Lion Publications |miejsce=New York |rok=2004 |strony=513 |isbn=1559392185 |cytat= |język=en}}</ref> . Więcej czytaj [[Szentong#Krytyka szentong]].

Innymi słowy oznacza to, że [[natura Buddy]] ze wszystkimi doskonałymi cechami jest wrodzona naturalnie wszystkim "czującym istotom". Główny traktat jogaczary o naturze Buddy, "Mahayana Uttaratantra Shastra", opisuje to następująco<ref>Arya Asanga, Jamgön Kongtrül Lodrö Thayé, "Buddha Nature. The Mahayana Uttaratantra Shastra by Arya Maitreya", s. 117-118, Snow Lion Publications Ithaca, New York, 2000, ISBN 978-1-55939-128-3</ref>:

Zarzuca się im [[subityzm]] – termin określający [[Oświecenie (religie Wschodu)|oświecenie]] (samourzeczywistnienie, samorealizację) w sposób nagły<ref>McRae, John (1991), Shen-hui and the Teaching of Sudden Enlightenment in Early Ch'an Buddhism. In: Peter N. Gregory (editor)(1991), Sudden and Gradual. Approaches to Enlightenment in Chinese Thought, Delhi: Motilal Banarsidass Publishers Private Limited</ref>. W ten sposób próbuje się odróżnić te tradycje od innych, którym zarzuca się [[gradualizm w filozofiach orientalnych|gradualizm]], np. od [[tantry jogi najwyższej|tantr jogi najwyższej]]<ref>Sam Van Schaik "Approaching the Great Perfection: Simultaneous and Gradual Methods of Dzogchen Practice in the Longchen Nyingtig"; s. 16; Wisdom Publications; 2004; ISBN 0-86171-370-2</ref>, czy od praktyk [[mahajana|mahajany]] "sześciu wyzwalających aktywności" ([[sanskryt]] pāramitā). Ponadto zarzuca się [[nihilizm]] argumentując, że promują np. "bezwisiłkowe" oświecenie, tzw. "samo-wyzwolenie", bez potrzeby stosowania się do zasad [[etyka|etycznych]] czy innych przygotowań.