Orędzie biskupów polskich do biskupów niemieckich: Różnice pomiędzy wersjami

'''List biskupów polskich do niemieckich''' z [[1965]], nazywany później orędziem, uważany jest za jeden z najważniejszych etapów pojednania polsko-niemieckiego po [[II wojna światowa|II wojnie światowej]]. Z listu pochodzi cytat: ''...przebaczamy i prosimy o wybaczenie'' [dosłownie: ''udzielamy wybaczenia i prosimy o nie''].

[[18 listopada]] 1965 podczas obrad [[Sobór watykański II|SoboruII Watykańskiegosoboru IIwatykańskiego]] orędzie podpisało 34 polskich biskupów, m.in. kardynał [[Stefan Wyszyński]] i [[Jan Paweł II|Karol Wojtyła]]. Autorem i inicjatorem listu był arcybiskup wrocławski [[Bolesław Kominek]]. List był konsultowany z polskimi i niemieckimi biskupami oraz niemieckimi intelektualistami<ref>[http://www.niedziela.pl/wiad.php?p=201207&idw=55 Grzegorz Polak, ''Kościół i pojednanie z sąsiadami''], ''„[[Niedziela (tygodnikczasopismo)|Niedziela]]''”, 16 lipca 2012.</ref>.

Pretekstem były pielgrzymki, jakie w połowie [[lata 60. XX wieku|lat 60.]] odbywali niemieccy [[chrześcijaństwo|chrześcijanie]] do miejsc zbrodni niemieckich w Polsce oraz tzw. memorandum z [[Tybinga|Tybingi]] z [[1961]]. Niemieccy ewangelicy wzywali w nim polityków do zaprzestania zabiegów o rewizję polsko-niemieckiej granicy. [[1 października]] [[1965]] zachodnioniemiecka Rada Kościoła Ewangelickiego zaapelowała do Niemców o uznanie granic na [[Odra|Odrze]] i [[Nysa|Nysie]].

W liście, napisanym po niemiecku przez abp Kominka<ref>"Głównym„Głównym autorem „Orędzia” był abp [[Bolesław Kominek]], późniejszy kardynał i metropolita wrocławski, który, jako Ślązak, tekst dokumentu od razu napisał po niemiecku."” [http://www.niedziela.pl/wiad.php?p=201207&idw=55 Grzegorz Polak, ''Kościół i pojednanie z sąsiadami''], ''„[[Niedziela (tygodnikczasopismo)|Niedziela]]'',” 16 lipca 2012. </ref>, streszczono polskie dzieje, podkreślając ciemne i jasne strony polsko-niemieckich stosunków. Przypomniano, że miliony Niemców ucierpiały wskutek powojennych wysiedleń. Również skutkiem wojny jest granica na Odrze i Nysie. Polscy biskupi zapraszali też niemieckich na obchody [[Milenium chrztu Polski|tysiąclecia chrztu Polski]]. Najsłynniejsze zdanie listu brzmi: ''W tym jak najbardziej chrześcijańskim, ale i bardzo ludzkim duchu wyciągamy do Was, siedzących tu na ławach kończącego się Soboru, nasze ręce oraz udzielamy wybaczenia i prosimy o nie''.

Odpowiedź (nadesłaną [[5 grudnia]]) podpisało 41 biskupów z [[NiemcyRepublika ZachodnieFederalna Niemiec (1949–1990)|RFN]] i [[Niemiecka Republika Demokratyczna|NRD]]. Niemieccy biskupi przyjęli zaproszenie na polskie uroczystości, unikali jednak jasnego określenia stanowiska w kwestii [[granica polsko-niemiecka|granicy na Odrze i Nysie]].

List polskich biskupów bardzo negatywnie oceniły władze [[Polska Rzeczpospolita Ludowa|PRL]]. Komitet Centralny [[Polska Zjednoczona Partia Robotnicza|PZPR]] uznał, że biskupi sfałszowali historię, że orędzie służyło interesom niemieckim, a jego sygnatariusze dopuścili się zdrady. Władze uważały za niedopuszczalne wypowiadanie się biskupów w sprawach dotyczących całości polskiego społeczeństwa i rozpętały kampanię propagandową przeciwko autorom listu. Publikowano artykuły w prasie, broszury i książki, odbyła się masowa akcja odczytów i wieców protestacyjnych w zakładach pracy<ref>"W„W Polsce reakcja komunistycznej propagandy na „Orędzie” była wręcz histeryczna. Na biskupów, a zwłaszcza na prymasa Wyszyńskiego, posypały się gromy. Jednym z najbardziej atakowanych hierarchów był też abp Karol Wojtyła, konsekwentnie broniący chrześcijańskich racji biskupów polskich. Przeciwko niemu władze wykorzystały nawet dawnych robotników z fabryki „Solvay”, gdzie podczas okupacji pracował młody Karol Wojtyła. Opublikowali oni w prasie list protestacyjny, w którym z wielkim oburzeniem, zdumieniem i rozczarowaniem odnieśli się do udziału abp. Wojtyły w redagowaniu i sygnowaniu „Orędzia”."” [http://www.niedziela.pl/wiad.php?p=201207&idw=55 Grzegorz Polak ''Kościół i pojednanie z sąsiadami''], ''„[[Niedziela (tygodnikczasopismo)|Niedziela]]''”, 16 lipca 2012. </ref>. Władze przeprowadzały też rozmowy z księżmi na temat orędzia, odbyło je 70% proboszczów. Oceny księży były podzielone.

Sprawa listu biskupów wpisywała się również w nasilający się w połowie [[lata 60. XX wieku|lat sześćdziesiątych]] konflikt między władzami PRL a Kościołem, którego kulminacją było zorganizowanie przez władze oficjalnych obchodów Tysiąclecia Państwa Polskiego konkurencyjnych wobec kościelnych obchodów Tysiąclecia Chrztu Polski. Władze wykorzystywały sprawę listu dla dezawuowania obrazu Kościoła w oczach społeczeństwa.

* [[Wojciech Roszkowski]], ''Historia Polski 1914-2004'', Warszawa 2004 [[Wydawnictwo Naukowe PWN]], ISBN 83-01-14242-1.

* [http://www.niedziela.pl/wiad.php?p=201207&idw=55 Grzegorz Polak, ''Kościół i pojednanie z sąsiadami''], ''[[Niedziela (tygodnikczasopismo)|Niedziela]]'', 16 lipca 2012.

* [http://www.funkhauseuropa.de/sendungen/polski_magazyn_radiowy/trzeba_miec_wizje.phtml Tomasz Kycia & Robert Żurek: Słuchowisko "Trzeba„Trzeba mieć wizję"wizję”]

* [https://www.academia.edu/5118211/Or%C4%99dzie_biskup%C3%B3w_z_1965_r._jako_element_obchod%C3%B3w_mileninych Piotr Madajczyk, ''Orędzie biskupów z 1965 r. jako element obchodów milenijnych''], "Więź"„Więź” 1997, nr 145,.