Wojna austriacko-szwajcarska (1499): Różnice pomiędzy wersjami
[wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
drobne uzup. |
Nie podano opisu zmian |
||
Linia 1:
'''Wojna Szwabska''' (wojna austriacko-szwajcarska) – [[konflikt zbrojny]], który miał miejsce pomiędzy styczniem a wrześniem
== Konflikt pomiędzy Habsburgami a Szwajcarami ==
W XV w. [[Habsburgowie]] na skutek licznych konfliktów utracili wszystkie swoje posiadłości w [[Szwajcaria|Szwajcarii]] (1415 [[Argowia|Aargau]], 1460 [[Turgowia|Thurgau]]). Po roku 1460 szwajcarskie miasta zawarły sojusze z miastami Rzeszy na północ od Renu ([[Rottweil]], [[Mühlhausen (powiat Rhein-Neckar)|Mühlhausen]], [[Buchorn]] i [[Wangen im Allgäu]]). Szwajcarskie miasta [[Zurych]] oraz [[Berno]] starały się włączyć do związku także Konstancję, silnie związaną z tymi miastami. Niektóre z miast odrzuciły ofertę przystąpienia do Związku. W roku 1468 w wyniku [[wojna szwajcarsko-austriacka o Sundgau|wojny z Austrią]] (tzw. ''Waldshuterkrieg'') w południowym [[Schwarzwald]]zie Szwajcarzy utracili [[Sundgau]]. W wojnie burgundzkiej jednak okazali się lepsi, rozciągając swoje panowanie nad spornymi terytoriami. Także habsburski regent [[Tyrol (region)|Tyrolu]] i Górnej Austrii, książę [[Zygmunt Habsburg|Zygmunt Austriacki]] w roku 1474 uznał stan posiadania Szwajcarów. Za rządów cesarza [[Fryderyk III Habsburg|Fryderyka III Habsburga]] pojawiły się jednak kolejne zagrożenia restytucji habsburskiej w Aargau i Thurgau.
== Związek Szwabski ==
W II połowie XV w. Habsburgowie narażeni byli na częste konflikty z sąsiadami. Podczas gdy rzymsko-niemiecki cesarz Fryderyk III od roku 1477 uwikłany był w wojnę z królem węgierskim [[Maciej Korwin|Maciejem Korwinem]], bawarscy książęta z [[Wittelsbachowie|dynastii Wittelsbachów]] odzyskali władzę w południowych Niemczech. Fryderyk III utracił w końcu wszystkie swoje sporne posiadłości na rzecz króla [[Węgry|Węgier]], po czym schronił się w jednym z klasztorów. Jego bratanek książę Zygmunt Austriacki przekazał w zastaw książętom bawarskim hrabstwo Tyrolu, a w roku 1487 odsprzedał im ziemie Górnej Austrii z wyjątkiem
W tej sytuacji cesarz Fryderyk III powrócił na scenę polityczną, oddał Zygmunta pod opiekę, wypędzając ze swoich ziem całą szlachtę związaną z rodem Wittelsbachów. Wśród niej znajdowało się wielu władców popierających prawa Szwajcarów m.in. hrabia Jerzy von Sargans oraz hrabia Gaudenz von Matsch. W roku 1488 z inicjatywy Habsburgów południowe miasta niemieckie zawiązały sojusz zwany [[Związek Szwabski|Związkiem Szwabskim]]. Ofertę przystąpienia do związku odrzucili stanowczo Szwajcarzy. Związek Szwabski stał się obok Szwajcarów i księstwa [[Bawaria|Bawarii]] najpotężniejszą siłą w południowych Niemczech.
W międzyczasie cesarz Fryderyk III mianował swojego syna [[Maksymilian I Habsburg|Maksymiliana]] I nowym królem. Poprzez swoje małżeństwo z [[Maria Burgundzka|Marią Burgundzką]], córką [[Karol Zuchwały|Karola Zuchwałego]], nowy władca znalazł się w posiadaniu Niderlandów oraz księstwa [[Burgundia|Burgundii]]. W roku 1487 doszło do rozmów Maksymiliana ze Szwajcarami, w wyniku których król niemiecki uznał terytorialne posiadłości Helwetów. Szwajcarzy nie podpisali jednak z Niemcami ostatecznego dokumentu, ociągały się zwłaszcza miasta Zurych, Berno, [[Zug (miasto)|Zug]] i [[Solura (miasto)|Solurę]]. W roku 1491 pod naciskiem Francji Szwajcarzy zawarli natomiast sojusz z księstwem Bawarii.
== Rywalizacja pomiędzy Szwajcarami a szwabskimi landsknechtami ==
Konflikt pomiędzy [[Francja|Francją]] a Maksymilianem I o sukcesję burgundzką doprowadził do serii wojen we Flandrii i Burgundii. Spór o terytoria burgundzkie toczyć się miał prawie sto lat. Szwajcaria jako kraj dostarczający żołnierzy obu stronom została mimo woli włączona w konflikt habsbursko-francuski. We wszystkich miastach szwajcarskich znajdowali się zwolennicy zarówno jednej, jak i drugiej strony. Miasta środkowej części kraju popierały Francję, natomiast
Próby cesarza Fryderyka III mające na celu zwiększenie znaczenia Związku Szwabskiego sprowokowały Szwajcarów, którzy południową część Szwabii uznawali za własną strefę wpływów. Szlachta ze Szwabii, mieszkańcy miast i wsi nastawieni byli do Szwajcarów wrogo. Wynikało to z faktu, że w XV w wyniku licznych kampanii szwajcarskich, ludność cywilna ucierpiała najbardziej. Niechęć ta wynikała również z różnic pomiędzy republikańsko-antyarystokratycznymi Szwajcarami a szlachtą szwabską. Nowym czynnikiem w końcu stała się konkurencja pomiędzy Szwajcarami a
== Reformy Maksymiliana I ==
W latach
== Wybuch wojny ==
Powodem wybuchu konfliktu pomiędzy Maksymilianem I a Szwajcarami była nierozwiązana sytuacja prawna na spornych terenach. Na ziemiach, na których pojawiły się wpływy habsburskie, powstało kilka związków reprezentujących różne klasy społeczne. Niektóre z nich miały silne związki ze Szwajcarami, co było nie na rękę władcom Rzeszy.
W roku 1499 habsburski namiestnik [[Tyrol (region)|Tyrolu]] nakazał zająć zbrojnie Vinschgau oraz Muenstertal. Głównym celem tego zamierzenia było zabezpieczenie wąwozu Umbrail, będącego jedynym bezpośrednim połączeniem pomiędzy [[Innsbruck]]iem a [[Mediolan]]em. Było ono decydującym miejscem dla Habsburgów mających militarne interesy w [[Lombardia|Lombardii]]. W czasie rokowań pomiędzy biskupem Henrykiem von Chur a Maksymilianem, biskup zwrócił się o pomoc do Szwajcarów. Na początku lutego 1499 r. Szwajcarzy pojawili się w okolicy Sargans w dolinie Renu. Pomimo zawarcia porozumienia w Glurns w dniu 26 stycznia pomiędzy biskupem a Tyrolczykami w sprawie wycofania się wojsk, doszło do potyczek Szwajcarów z
Obie strony rozpoczynały nowy konflikt bardzo niechętnie. Maksymilian nie miał żadnego interesu w nowej wojnie, uwikłany w Burgundii oraz we Włoszech w długotrwały konflikt z Francją.
== Pierwsze starcia nad Renem ==
W dniach 11–12 lutego 1499 r. Szwajcarzy wyparli szwabskie wojska rządowe z St. Luzisteig i Maienfeld, po czym wtargnęli na terytorium dzisiejszego księstwa Liechtensteinu. W potyczce pod Triesen oddział szwabski został pobity, a Szwajcarzy dotarli do Jeziora Bodeńskiego. Dnia 22 lutego w okolicy Hard starli się z kolejnym oddziałem szwabskim, który został rozbity. W międzyczasie inny oddział szwajcarski wkroczył do Hegau, pustosząc okoliczne wsie i miasta. Po tym ataku najeźdźcy wycofali się jednak z powrotem przez granicę. Nieco później dnia 22 marca doszło do ataku wojsk Związku Szwabskiego na Dornau w kantonie Solothurn. W kolejnej potyczce pod Bruderholz Szwajcarzy zadali
Na początku kwietnia obie strony rozpoczęły plądrowanie i pustoszenie terytoriów przeciwnika wzdłuż Renu. Dochodziło do licznych okrucieństw na ludności cywilnej. Szwajcarzy zdecydowali się nie brać jeńców, wszystkich żołnierzy zabijano. Była to wyraźna zmiana postępowania Szwajcarów, którzy dotąd brali jeńców dla okupu.
== Rozstrzygnięcie na wschodzie: Schwaderloh, Frastanz i Calven ==
Dnia
Maksymilian I w tym czasie przebywał w Niderlandach, skąd podjął marsz ku Konstancji. Jego apel o wystąpienie do wojny przeciwko Szwajcarom nie spotkał się jednak z większym odzewem, w związku z czym władca nie był w stanie wystawić do walki większych sił. Cesarz zdecydował się na atak na dolinę Muensteru (Muenstertal), starając się wykorzystać fakt, że wojska szwajcarskie przebywały nad Renem.
Dnia 21 maja Szwajcarzy po raz trzeci napotkali siły szwabskie, tym razem pod Hegau. Z uwagi jednak na przewagę liczebną wroga, wycofali się bez walki w okolice Renu. Cesarz zamierzał dotrzeć do Glurns, gdzie chciał wzmocnić swoje siły. Dnia
Związek Szwabski nie mając nadziei na wzmocnienie sił oraz z obawy przed kolejnymi atakami zdecydował wycofać swoje wojska w okolice Jeziora Bodeńskiego. Dopiero w lipcu armia rządowa w sile 2500 rycerstwa oraz 10 000 piechoty dotarła do Konstancji. Armię reprezentowało wielu książąt m.in. książę Jerzy von Baiern-Landshut, Albrecht von Sachsen, margrabia Fryderyk von Brandenburg-Ansbach, hrabia Ludwik von Pfalz. Szwajcarzy tymczasem zebrali swoje siły w okolicy Thurgau, druga grupa wojsk przebywała pod Schwaderloh. Maksymilian pozostał jednak bierny, co jest tłumaczone obawami cesarza przed wielkimi siłami przeciwnika. Dnia 22 lipca wojska rządowe opuściły obóz w Konstancji i przeniosły się do Lindau, plądrując po drodze kilka miast i atakując Rorschach. Dnia
== Rozstrzygnięcie na zachodzie: Dornach ==
[[Plik:Schlacht bei Dorneck.jpg|thumb|300px|Bitwa pod Dornach]]
Na zachodzie tymczasem wojska szwabskie przeprowadziły udany rajd na [[Solura (kanton)|kanton Solothurn]], pokonując pod Birs kontyngent szwajcarskiego wojska. Oprócz jednak zdobycia rejonu Birs, siły rządowe nie mogły pochwalić się większymi sukcesami. Przeciągająca się wojna odbijała się negatywnie na finansach państwa, a żołnierze domagali się coraz głośniej zaległego żołdu. Po rozmowach z wszystkimi obecnymi książętami zdecydowano się przeprowadzić atak na Solothurn z zamiarem zdobycia całego terenu aż po Aare. Liczono na łupy, które mogłyby pokryć zobowiązania wobec wojska.
Główny atak nastąpił w okolicy [[Bazylea|Bazylei]]. Główna armia szwabska w sile 10 000 ludzi pod wodzą Henryka von Fuerstenberga, wyruszyła z obozu w Altkirch w kierunku twierdzy Dorneck, którą zamierzano zdobyć, zabezpieczając sobie przejście do Hausenstein. Szwajcarzy w sile
== Rozmowy pokojowe i koniec wojny ==
Po klęsce pod Dornach rycerstwo szwabskie straciło zaufanie do militarnych zdolności Maksymiliana i odmówiło przygotowania nowych zaciągów. Związek Szwabski zapłacił wysoką cenę krwi w wojnie ze Szwajcarami, południowa Szwabia została spustoszona i splądrowana przez zwycięzców. Praktycznie cała artyleria szwabska dostała się w ręce przeciwnika. Pod koniec lipca Szwajcarzy zaprzestali dalszych najazdów. Odrzucili jednak pierwszą propozycję pokojową zaproponowaną przez cesarza w sierpniu 1499 r.
W chwili gdy Maksymilian toczył walki ze Szwajcarami, król francuski Ludwik XII zajął księstwo Mediolanu. Książę Mediolanu Ludovico Sforza zamierzał pozyskać do walki z Francuzami pomoc zarówno cesarza, jak i Szwajcarów, nakłaniając obie strony do podpisania pokoju. Dnia
== Zobacz też ==
Linia 55:
* [[wojna Appenzellu]]
* [[wojna austriacko-szwajcarska (1460)]]
== Bibliografia ==
Linia 62 ⟶ 60:
* Peter Niederhauser: Vom Freiheitskrieg zum Geschichtsmytos: 500 Jahre Schweizer- oder Schwabenkrieg. Zurich 2000.
* Willibald Pirckheimer: Der Schweizerkrieg, Effingerhof 1998.
{{Kontrola autorytatywna}}
[[Kategoria:Wojny austriacko-szwajcarskie]]
|