|
'''Siergiej Sztiemienko''' [[Język rosyjski|({{ros.]] ''|Серге́й Матве́евич Штеме́нко''}}; (ur. [[20 lutego]] [[1907]] w Uriupińsku[[Uriupińsk]]u w obwodzie dońskim, zm. [[23 kwietnia]] [[1976]] w [[Moskwa|Moskwie]]) – [[Generał|generał armii]] [[Armia Czerwona|Sił Zbrojnych ZSRR]], szef wywiadu wojskowego [[GRU]]Główny wZarząd latachWywiadowczy|Głównego 1956-1957Zarządu Wywiadowczego]].
== Początki kariery ==
Pochodził ze wsi, w 1926 roku wstąpił ochotniczo do [[Armia Czerwona|Armii Czerwonej]] i służył w artylerii i jednostkach pancernych. Brał udział w agresji na [[Polska|Polskę]] 17 września 1939 roku, w 1940 roku został przeniesiony do Sztabu Generalnego. W czerwcu 1942 roku mianowano go tam szefem Zarządu Operacyjnego, był wtedy mózgiem radzieckich operacji wojskowych i jednym z najbliższych doradców [[Józef Stalin|Józefa Stalina]]. W listopadzie 1948 roku został mianowany szefem Sztabu Generalnego i awansowany do stopnia generała armii. W czerwcu 1952 roku, z racji nazbyt bliskich powiązań ze znajdującym się w niełasce u [[Józef Stalin|Stalina]] [[Ławrientij Beria|Ławrientijem Berią]], został zdegradowany do stopnia generała porucznika i skierowany jako szef sztabu do Grupy Wojsk w [[Niemiecka Republika Demokratyczna|Niemieckiej Republice Demokratycznej]], z dala od [[Moskwa|Moskwy]]. Do Moskwy powrócił natychmiast po śmierci Stalina w marcu 1953 roku, na stanowisko pierwszego zastępcy Szefa Sztabu Generalnego. Upadek jego protektora [[Ławrientij Beria|Ławrientija Berii]] spowodował, iż został przesunietyprzesunięty na trzeciorzędne stanowskostanowisko Szefa Sztabu Wschodniosyberyjskiego Okręgu Wojskowego. W lutym 1956 roku, po awansie na generała pułkownika, zastąpił na stanowisku szefa wywiadu wojskowego GRU, gen. płk. [[Michaił Szalin|Michaiła Szalina]].
W lutym 1956 roku, po awansie na generała pułkownika, zastąpił na stanowisku szefa [[Główny Zarząd Wywiadowczy|Głównego Zarządu Wywiadowczego]] gen. płk. [[Michaił Szalin|Michaiła Szalina]].
== Pieńkowski o Sztiemience ==
Pułkownik [[Oleg Pieńkowski]] pisał w swej książce (''Penkovsky Papers'' – [[1965]]):
<blockquote>
Sztiemienko pracował ciężko i wprowadził szereg rosądnych reform w GRU. Był dobrym szefem, głównie ze względu na swe zdolności administracyjne, ale generałowie ze Sztabu Generalnego nie lubili go.
</blockquote>
W październiku 1957 roku, w ramach czystki prowadzonej po dymisji marszałka [[Gieorgij Żukow|Żukowa]], przeszedł znowuponownie do służby w okręgach wojskowych . Na stanowisku szefa [[GRU]] zastąpił go poprzedni szef, [[Michaił Szalin]]. W [[1962]] roku Sztiemienko został mianowany szefem sztabu wojsk lądowych, skąd w 1965 roku wrócił do Sztabu Generalnego. Powierzono mu ponownie funkcję szefa Zarządu Operacyjnego, a następnie w 1966 roku funkcję pierwszego zastępcy ministra obrony. Na tym stanowisku opracowywał plany interwencji w [[Czechosłowacja|Czechosłowacji]] w [[1968]] roku. Przywrócony do rangi generała armii, bezpośrednio po sukcesie tej agresji został szefem Sztabu Zjednoczonego Dowództwa Wojsk [[Układ Warszawski|Układu Warszawskiego]], stanowisko to piastował aż do śmierci w 1976 roku. ▼== Dymisja z GRU ==
▲W październiku 1957 roku, w ramach czystki prowadzonej po dymisji marszałka [[Gieorgij Żukow|Żukowa]], przeszedł znowu do służby w okręgach wojskowych. Na stanowisku szefa [[GRU]] zastąpił go poprzedni szef, [[Michaił Szalin]]. W [[1962]] roku Sztiemienko został mianowany szefem sztabu wojsk lądowych, skąd w 1965 roku wrócił do Sztabu Generalnego. Powierzono mu ponownie funkcję szefa Zarządu Operacyjnego, a następnie w 1966 roku funkcję pierwszego zastępcy ministra obrony. Na tym stanowisku opracowywał plany interwencji w [[Czechosłowacja|Czechosłowacji]] w [[1968]] roku. Przywrócony do rangi generała armii, bezpośrednio po sukcesie tej agresji został szefem Sztabu Zjednoczonego Dowództwa Wojsk [[Układ Warszawski|Układu Warszawskiego]], stanowisko to piastował aż do śmierci w 1976 roku.
== Prace (literatura) ==
Sztiemienko napisał dwa duże dzieła z historii wojskowości:
* '''Gienieralnyj sztab w gody wojny''' ([[1968]]) [Wyd. pol, ''Sztab generalny w czasie wojny'', [[1969]]]
* '''Jeszcze o sztabie generalnym w czasie wojny''', ([[1973]])
| 