Początkowo nie istniały osobne, państwowe urzędy rejestrujące stan cywilny. Kościół katolicki pod koniec XVI wieku. wprowadził na swoje potrzeby instytucję [[Wyznaniowa księga metrykalna|ksiąg metrykalnych]], z czasem księgi takie zaczęły prowadzić inne wyznania. Tendencja do prowadzenia osobnej, świeckiej rejestracji pojawiła się od końca XVIII wieku. Początkowo proboszczowie parafii stali się urzędnikami stanu cywilnego (w [[Rozbiory Polski|zaborze]] [[Zabór austriacki|austriackim]] od 1782 r., w [[Zabór pruski|pruskim]] od 1794 r., w [[Zabór rosyjski|rosyjskim]] oficjalnie od 1825 r.).
W Polsce dopiero w [[XIX wiek|XIX]] wwieku. powstały obecne dzisiaj „urzędy stanu cywilnego”. Pojawiły się na ziemiach [[Zabór pruski|zaboru pruskiego]] w [[1874]] r. Urzędnikami stanu cywilnego byli burmistrzowie lub wójtowie. Przedmiotem rejestracji były trzy rodzaje zdarzeń: urodzenia, śluby i zgony. Każdy urząd prowadził równolegle dwa rejestry: rejestr główny (unikat, pozostawiany w siedzibie urzędu) i rejestr poboczny (duplikat, corocznie przekazywany do sądu obwodowego). W księgach metrykalnych znajdują się czasami dokumenty dostarczane w celach dowodowych (np. odpisy akt metrykalnych ze zdarzeń wcześniejszych, w tym także odpisy zagranicznych aktów stanu cywilnego, które zostały poddane transkrypcji do miejscowych ksiąg, celem wprowadzenia ich do obiegu prawnego).
W dwudziestoleciu międzywojennym zachowano systemy z poszczególnych dawnych państw zaborczych.
Dopiero w [[Polska Ludowa|Polsce Ludowej]] w [[1946]] r. wprowadzono jednolitą świecką rejestrację stanu cywilnego. Te zmiany doprowadziły do ostrego konfliktu między władzami kościelnymi a państwowymi. Głównym przedmiotem sporu było wprowadzenie ślubów cywilnych i [[Rozwód|rozwodów]]{{odn|Leksykon historii Polski po II wojnie światowej 1944-1997|2003|s=89,}}. Duchowni którzy dotychczas prowadzili księgi USC zachowali przejściowo księgi z lat 1890-1945 i mogli z nich wydawać wypisy. W 1949 posiadane księgi przekazali do USC a wydawane przez nich wypisy w 1955 straciły ważność pod względem prawnym. W 1960 r. w Polsce funkcjonowało około 3 000 urzędów stanu cywilnego<ref>Praca zbiorowa, ''Polska Ludowa. Słownik encyklopedyczny'', Wiedza Powszechna Warszawa 1965, s. 403</ref>.
