Wikipedia

Kolej linowa na Kasprowy Wierch: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Historia
uzupełnienie+źródło
Linia 36:
Inicjatorem budowy kolei był ówczesny prezes [[Polski Związek Narciarski|Polskiego Związku Narciarskiego]] i wiceminister transportu<ref name="test">''Pamiętnik [[Polskie Towarzystwo Tatrzańskie|Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego]].'' Tom 12.</ref> inż. [[Aleksander Bobkowski]]. Studia terenowe i pomiary, mające ustalić przebieg trasy kolei, rozpoczęło Centralne Biuro Studiów i Projektów PKP na zlecenie [[Ministerstwo Komunikacji|Ministerstwa Komunikacji]] już wiosną 1934 r. Decyzja budowy zapadła w lipcu 1935 r. Inwestorem była specjalnie powołana spółka z o.o. pod nazwą "Towarzystwo Budowy i Eksploatacji Kolei Linowej Zakopana (Kuźnice) - Kasprowy Wierch" z siedzibą w Warszawie. Udziałowcami byli: [[PKP]], [[Liga Popierania Turystyki]], P.B.P "[[Orbis]]", Towarzystwo Krzewienia Narciarstwa oraz [[Stocznia Gdańska]]. Prezesem i dyrektorem technicznym Spółki został inż. arch. [[Aleksander Kodelski]], a dyrektorem finansowym dr Wacław Lewicki<ref name="Król">Królikowski Adam: ''Kolej linowa na Kasprowy Wierch'', w: "Młody Technik" nr 1/1984, s. 14</ref>.
 
24 lipca 1935 r. powołano kierownictwo budowy z siedzibą w zakopiańskich Kuźnicach. Kierownikiem budowy został inż. M. Stadnicki, zastępcą inż. B. Lange. Szczegółowy harmonogram określił rekordowo niski dla takiej inwestycji czas budowy: 7 miesięcy. Ponieważ żadne przedsiębiorstwo nie było w stanie przyjąć takich warunków postanowiono prowadzić budowę systemem gospodarczym. Stan załogi, który wynosił początkowo ok. 600 osób, w dwóch ostatnich miesiącach zwiększono do 1000. Robotników werbowano nie tylko z [[Podhale|Podhala]], ale i Sądecczyzny, [[Kraków|Krakowa]], [[Tarnów|Tarnowa]]. Zatrudniono wykwalifikowanych kamieniarzy z Brasławia oraz traczy i cieśli z [[Polesie|Polesia]]{{r|Król}}. Roboty w terenie rozpoczęto 1 sierpnia 1935 r.
 
Budowa kolei wywołała żywą dyskusję społeczną, protestowali przeciwko niej, zaraz po ujawnieniu projektów w marcu 1934 roku{{r|test}}, głównie działacze ochrony przyrody, choć oprócz [[Państwowa Rada Ochrony Przyrody|Państwowej Rady Ochrony Przyrody]] przeciwne budowie były też 94 towarzystwa i instytucje naukowe i turystyczne. W odpowiedzi na rozpoczęcie budowy kolei i równoczesnego łamania obowiązującego wtedy prawa (rozporządzenia Prezydenta RP o ochronie lasów, o [[prawo budowlane|prawie budowlanym]], ustawie o ochronie przyrody, ustawie o koncesjach na koleje i inne) do dymisji podała się cała ówczesna Państwowa Rada Ochrony Przyrody wraz z przewodniczącym Komitetu Ochrony Przyrody w Krakowie – prof. [[Władysław Szafer|Władysławem Szaferem]]. Dymisja nie została przyjęta. Budowa kolejki pociągnęła za sobą kolejne inwestycje: [[Wysokogórskie Obserwatorium Meteorologiczne Kasprowy Wierch|obserwatorium na Kasprowym Wierchu]], tzw. [[ceprostrada|ceprostradę]] (znad [[Morskie Oko|Morskiego Oka]] na [[Szpiglasowa Przełęcz|Szpiglasową Przełęcz]]), [[Hotel górski PTTK Kalatówki|hotel na Kalatówkach]]{{r|test}}.
 
Była to pierwsza inwestycja tego typu w Polsce, a sześćdziesiąta na świecie. Składa się ona z dwóch niezależnych od siebie odcinków: z [[Kuźnice (Zakopane)|Kuźnic]] na [[Myślenickie Turnie]] (uruchomiony 26 lutego 1936 i z Myślenickich Turni na [[Kasprowy Wierch]]. Na każdym odcinku na jednej linie zawieszone były dwa wagoniki – jeden poruszający się do góry, a drugi na dół. Maszyny wybudowała [[Stocznia Gdańska|stocznia w Gdańsku]], natomiast liny – fabryka w [[Sosnowiec|Sosnowcu]]. Inwestycja powstawała w rekordowym tempie 7 miesięcy. Prace zakończono już 29 lutego 1936 r., a pierwsi pasażerowie wjechali na Kasprowy Wierch 15 marca 1936, po 227 dniach od rozpoczęcia budowy. Budową kierowali Medard Stadnicki i Borys Lange. DoDla wwożenia materiałów używanozbudowano drogę na Myślenickie Turnie, gdzie następował przeładunek z samochodów na zaprzężone w [[koń huculski|konikówkoniki huculskichhuculskie]] furmanki, aktóre następnie przewoziły materiały budowlane na Halę Gąsienicową. Stamtąd materiały (cement, liny, wodę) transportowano na plecach robotników. Prace toczyły się na 2-3 zmiany pracowało(po 16 godzin dziennie) z wykorzystaniem ok. 1000 osób z całej Polski (nawet z Wileńszczyzny). Budynki stacji dolnej w Kuźnicach, środkowej na [[Myślenickie Turnie|Myślenickich Turniach]] i końcowej na szczycie [[Kasprowy Wierch|Kasprowego Wierchu]] zaprojektowali Anna i Aleksander Kodelscy<ref>{{cytuj pismo | nazwisko = Zachwatowicz| imię = Jan| autor link = Jan Zachwatowicz| tytuł = Kolej linowa na Kasprowy Wierch| url = http://bcpw.bg.pw.edu.pl/Content/2260/10arbud36_nr_12.pdf| czasopismo = Architektura i Budownictwo : miesięcznik ilustrowany| wolumin = XII| wydanie = 12| strony = 385–392| data = 1936| wydawca = | miejsce = Warszawa| issn = | doi =}}</ref>. Kolej linowa na Kasprowym Wierchu była inwestycją prestiżową i propagandową [[II Rzeczpospolita|II Rzeczypospolitej Polskiej]] oraz prezentowała ówczesną nowatorską polską technikę i architekturę. Koszt budowy kolejki wyniósł przeszło 3,5 mln zł i zwrócił się jeszcze przed 1939<ref>
Krzysztof Olszewski [http://metrocafe.pl/metrocafe/1,145523,18983966,jak-budowano-kolejke-na-kasprowy-wierch-galeria-przedwojennych.html Jak budowano kolejkę na Kasprowy Wierch], metrocafe.pl nr 3110 9-11.10.2015</ref>. Na górnej stacji umieszczono w 1936 roku polskie godło w stylu [[art déco]] (zachowane do dzisiaj). W tym samym roku architekt kolejki Aleksander Kodelski w celu uczczenia budowy kolei stworzył w Warszawie modernistyczną willę (aktualnie zabytkową, ul. Czarnieckiego 53), będącą kopią dolnej stacji kolejki na Kasprowy Wierch. W 1961 roku zmodernizowano kolejkę poprzez wymianę wagoników na nowe.
 
== Współcześnie ==
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Kolej_linowa_na_Kasprowy_Wierch”