Rondo Jerzego Waszyngtona w Warszawie: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
WP:SK, poprawa linkowań
m podmiana linków na prawidłowe przy użyciu AWB
Linia 37:
== Historia ==
[[Plik:POL Stadion Narodowy Warszawa 01.jpg|thumb|Droga na Stadion Narodowy w czasie dnia otwartego (październik 2011). W tle widoczna zabudowa Ronda Waszyngtona]]
Miejsce początkowo zwano Placem Paryskim, następnie Placem Poniatowskiego<ref group="uwaga">W publikacji {{cytuj książkę|tytuł=Rozwój Grochowa, Kamionka, Saskiej Kępy w latach 1934-1938|wydawca=|miejsce=Warszawa|rok=1938}} występuje określenie ''Rondo przed Parkiem Paderewskiego''.</ref>. Około roku [[1926]] powstał projekt przedłużenia al. Księcia Poniatowskiego na [[Grochów (Warszawa)|Grochów]]. Elementem nowego ciągu komunikacyjnego miało być rondo u zbiegu z [[aleja Zieleniecka w Warszawie|al. Zieleniecką]]. Miało ono być placem gwiaździstym, od którego odchodziłoby pięć ulic, czyli obecne al. Poniatowskiego, al. Zieleniecka, [[Aleja Jerzego Waszyngtona w Warszawie|al. Waszyngtona]], [[ulica Elsterska w Warszawie|ul. Elsterska]]<ref group="uwaga">Elsterska jest jedyną spośród wymienionych, która nie posiada bezpośredniego połączenia z Rondem Waszyngtona.</ref> i [[Ulica Francuska w Warszawie|ul. Francuska]]. Koncepcja ta nie została ostatecznie zrealizowana, m.in. z uwagi na częste zmiany lokalizacji terenów wystawowych<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Faryna-Paszkiewicz|imię=Hanna|tytuł=Saska Kępa|wydawca=[[Murator SA|Murator]]|miejsce=Warszawa|rok=2001|strony=27|isbn=83-915407-0-7}}</ref>. Przedwojenne mapy Warszawy sugerują jednak, że plan ten został zrealizowany, a od ronda odchodziło aż sześć ulic<ref group="uwaga">Oprócz Elsterskiej także Jakubowska.</ref>. Z przedwojennych planów wynika również, że rondo (lub okrągły plac) ograniczone było dodatkowym okręgiem tworzonym między innymi przez ul. Galijską, a także istniejącą do dziś uliczką przy wejściu do Parku Paderewskiego<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.mapywig.org/m/City_plans/Central_Europe/Plan_m_st_WARSZAWY_wyd._barwne_25K.jpg|tytuł=Plan m. st. WARSZAWY|data dostępu=10 października 2012|autor=|data=1935?|opublikowany=mapywig.org}}</ref><ref>{{cytuj stronę|url=http://www.mapywig.org/m/City_plans/Central_Europe/PLAN_M_ST_WARSZAWY_20K_1934.jpg|tytuł=PLAN M. ST. WARSZAWY|data dostępu=10 października 2012|autor=|data=1934|opublikowany=mapywig.org}}</ref>. Jednym z elementów przedwojennej zabudowy był drewniany dworek (wraz z sadem), który do połowy [[lata 30. XX wieku|lat 30. XX wieku]] uniemożliwiał przejazd autobusów z ronda ulicą Francuską w głąb Saskiej Kępy<ref>{{cytuj książkę|autor r=Bronisław Kopczyński|rozdział=Przy lampce naftowej|nazwisko=Faryna-Paszkiewicz|imię=Hanna|tytuł=Saska Kępa w listach, opisach, wspomnieniach...|wydawca=Kowalska/Stiasny|miejsce=Warszawa|rok=2004|strony=61}}</ref>. W latach 1937-1938 na rondzie założono nowe kwietniki, a na skwerach od strony wejścia do Parku Paderewskiego ustawiono ławki<ref>{{cytuj książkę|tytuł=Rozwój Grochowa, Kamionka, Saskiej Kępy w latach 1934-1938|wydawca=|miejsce=Warszawa|rok=1938|strony=32}}</ref>.
 
Już po [[II wojna światowa|II wojnie światowej]], w roku [[1951]] podjęta została decyzja o budowie kompleksu pracowni artystycznych w ramach ''inwestycji o charakterze monumentalno-zdobniczym''. W nowych gmachach, oprócz pracowni, znaleźć miałyby się cztery sale wystawowe, magazyny, sklep [[Desa|Desy]], sztukatornia i bar mleczny. Autorem projektu z charakterystyczną [[perystaza|kolumnadą]] był [[Marek Leykam]]. Założenie zakładało zatem budowę monumentalnej bramy wjazdowej w stylu [[socrealizm|socrealistycznym]] do przedwojennej dzielnicy willowej. Ostatecznie projekt nie został jednak zrealizowany<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Faryna-Paszkiewicz|imię=Hanna|tytuł=Saska Kępa|wydawca=[[Murator SA|Murator]]|miejsce=Warszawa|rok=2001|strony=99-100|isbn=83-915407-0-7}}</ref>.
 
Zabudowa Ronda Waszyngtona powstała dopiero w [[lata 60. XX wieku|latach 60.]], tuż przed tym, jak skrzyżowanie przekształcano w nowoczesny węzeł komunikacyjny. W [[1962]] powstał wieżowiec projektu Marka Leykama, a w latach [[1960]]-[[1965]] pojawiły się niskie budynki mieszkalne (z częścią handlową) na dwóch ćwierciach ronda (projekt [[Tadeusz Bogdan Zieliński (architekt)|Tadeusza Zielińskiego]]).
 
W [[1967]] rozpoczęto prace związane z przebudową ronda – poszerzono jezdnie, przesunięto przystanki, wprowadzono sygnalizację świetlną oraz wybudowano przejście podziemne (udostępnione w [[1969]]<ref>{{cytuj pismo | nazwisko = | imię = |tytuł = Na Rondzie Waszyngtona| url = http://mbc.cyfrowemazowsze.pl/dlibra/editions-content?id=1759 | czasopismo = [[Stolica (czasopismo)|Stolica]]| wolumin = XXIV| wydanie = 37| strony = 8-9| data = 14.09.1969 | data dostępu = 2010-10-09 | wydawca = [[RSW "Prasa"]]| miejsce = Warszawa| issn = | doi =}}</ref>). Likwidacji uległo połączenie z ul. Jakubowską<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Faryna-Paszkiewicz|imię=Hanna|tytuł=Saska Kępa|wydawca=[[Murator SA|Murator]]|miejsce=Warszawa|rok=2001|strony=113-115|isbn=83-915407-0-7}}</ref>. W [[1968]], w wyniku kontynuacji prac modernizacyjnych, przesunięto [[Pomnik Wdzięczności Żołnierzom Armii Radzieckiej w Warszawie|pomnik Wdzięczności Żołnierzom Armii Radzieckiej]] w głąb parku Skaryszewskiego, a znajdujące się przy nim mogiły przeniesiono na [[Cmentarz Mauzoleum Żołnierzy Radzieckich|cmentarz]] przy [[Ulica Żwirki i Wigury w Warszawie|ul. Żwirki i Wigury]]<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.sztuka.net/palio/html.run?_Instance=www.sztuka.net.pl&_PageID=857&newsId=4324&callingPageId=856&_CheckSum=-1226369775|tytuł=Warszawa – Pomnik Żołnierzy Armii Czerwonej|data dostępu=10 października 2012|autor=|data=|opublikowany=sztuka.net}}</ref><ref>{{cytuj pismo | nazwisko = Krzyżakowa| imię = Krystyna|tytuł = Rondo Waszyngtona w niedalekiej przyszłości| url = http://mbc.cyfrowemazowsze.pl/dlibra/editions-content?id=1759| czasopismo = [[Stolica (czasopismo)|Stolica]]| wolumin = XXII| wydanie = 19| strony = 2| data = 07.05.1967 | data dostępu = 2014-10-09 | wydawca = [[RSW "Prasa"]]| miejsce = Warszawa| issn = | doi =}}</ref><ref>{{cytuj pismo | nazwisko = Krzyżakowa| imię = Krystyna|tytuł = Nowe oblicze Alei Poniatowskiego i Ronda Waszyngtona| url = http://mbc.cyfrowemazowsze.pl/style/common/img/icons/content.gif| czasopismo = [[Stolica (czasopismo)|Stolica]]| wolumin = XXIII| wydanie = 20| strony = 2-3| data = 19.05.1968 | data dostępu = 2014-10-09 | wydawca = [[RSW "Prasa"]]| miejsce = Warszawa| issn = | doi =}}</ref>.
Linia 75:
Rondo Waszyngtona jest ważnym węzłem komunikacyjnym, przez który przebiegają linie autobusowe i tramwajowe. W połowie 2012 roku przystanki miało tu 6 linii [[tramwaj]]owych (7, 8, 9, 22, 24, 25) oraz 17 linii [[autobus]]ów miejskich (zwykłe: 102, 111, 117, 123, 138, 146, 147, 158, 166; przyśpieszone: 507, 509, 517, 521; nocne: N02, N22, N24, N72). Liczne są również autobusy prywatnych przewoźników, z których większość jeździ przez [[Otwock]] albo [[Mińsk Mazowiecki]].
 
Pierwsza linia tramwajowa została poprowadzona przez tereny obecnego ronda w 1925 roku – była to trasa o rozstawie 1525 &nbsp;mm przebiegająca od skrzyżowania Alej Jerozolimskich z ul. Nowy Świat do ul. Targowej<ref name=mapaTR/>. Trasą tą puszczono linie 7 i 12, dotychczas jeżdżące [[most Kierbedzia|mostem Kierbedzia]], a po kilku miesiącach również nową linię 24<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.trasbus.com/kal1925.htm |tytuł= Kalendarium zmian w komunikacji miejskiej – rok 1925|data dostępu=14.10.2012|autor=|data=|opublikowany= trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej}}</ref> oraz linię okólną M<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.trasbus.com/kal1926.htm |tytuł= Kalendarium zmian w komunikacji miejskiej – rok 1926|data dostępu=14.10.2012|autor=|data=|opublikowany= trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej}}</ref>. W 1942 roku wybudowano linię o identycznym rozstawie torów biegnącą al. Waszyngtona do ronda Wiatraczna<ref name=mapaTR>{{cytuj stronę|url=http://tramwar4.republika.pl/1525c.gif |tytuł= Warszawa – rozwój sieci tramwajowej 1525 mm (mapa)|data dostępu=14.10.2012|autor=|data=|opublikowany=tramwar.republika.pl}}</ref>. Po wojnie, w 1946 roku, zmieniono rozstaw torów na 1435 &nbsp;mm<ref>{{cytuj stronę|url=http://tramwar.republika.pl/tw-rozwoj1945-1950.html |tytuł= Rozwój sieci tramwajowej – lata 1945-50|data dostępu=14.10.2012|autor=|data=|opublikowany=tramwar.republika.pl}}</ref>.
 
W 1932 uruchomiono pierwszą linię autobusową kursującą przez obszar obecnego ronda – była to linia nie posiadająca oznaczenia, kursującą tylko w sezonie letnim i łącząca ul. Nowy Świat z parkiem Skaryszewskim<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.trasbus.com/kal1932.htm |tytuł= Kalendarium zmian w komunikacji miejskiej – rok 1932|data dostępu=14.10.2012|autor=|data=|opublikowany= trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej}}</ref>. W 1935 roku uruchomiono stałą linię autobusową S łączącą osiedla Saskiej Kępy z przystankiem tramwajowym na rondzie<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.trasbus.com/kal1935.htm |tytuł= Kalendarium zmian w komunikacji miejskiej – rok 1935|data dostępu=14.10.2012|autor=|data=|opublikowany= trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej}}</ref>.