Generał artylerii: Różnice pomiędzy wersjami

{{inne znaczenia|polskiego urzędu wojskowego|angielski i brytyjski urząd [[Generał Artylerii (Wielka Brytania)|generała artylerii - Master-General of Ordnance]]}}

 

'''Generał artylerii''' ([[Łacina|łac.]] ''generalis artileriae magister'') ustanowiony przez [[Władysław IV Waza|Władysława IV]] dla [[Korona Królestwa Polskiego|Korony]] w [[1637]] roku, dla [[Wielkie Księstwo Litewskie|Litwy]] w [[1638]] roku. Początkowo powoływany na czas określonej wojny istniał już w [[XVI wiek]]u, po raz pierwszy w [[Bitwa pod Obertynem|bitwie pod Obertynem]] w [[1531]] r. zw. [[starszy nad armatą|starszym nad armatą]]. W [[1539]] r. dowództwo artylerii powierzono [[hetman]]owi polnemu, również w tym czasie niestałemu, potem jednak powrócono do pierwotnej koncepcji [[generał]]a [[artyleria|artylerii]]. Podczas [[konfederacja gołąbska|konfederacji gołąbskiej]] domagano się [[kadencja (politologia)|kadencji]] dwuletniej dla generała artylerii, jednak urząd pozostał dożywotni. Generał artylerii podlegał hetmanowi wielkiemu, a od [[1775]] r. Departamentowi Wojskowemu [[Rada Nieustająca|Rady Nieustającej]]. Zwierzchnik wszystkich [[arsenał|zbrojowni]] i [[arsenał]]ów, [[prochownia|prochowni]] i [[odlewnia|odlewni]] [[działo|dział]] ([[ludwisarz|ludwisarni]]), odpowiedzialny za zaopatrzenie armii i arsenałów w [[armata|armaty]], [[proch]], [[amunicja|amunicję]], rejestry zaopatrzenia, organizowanie [[Pojazd zaprzęgowy|zaprzęgów]] i [[Tabor wojskowy|taboru]] artylerii oraz szkolenie artylerzystów. W czasie wojny nierzadko zlecano mu dowództwo innej broni, samodzielnych grup wojska albo członków szyku marszowego lub bojowego. Dysponował funduszem, z którego rozliczał się przed [[hetman]]em. Generał koronny z wydatków wyliczał się też na każdym sejmie, litewski od [[1717]] r. przedkładał rachunki [[Trybunał Skarbowy Radomski|Trybunałowi Radomskiemu]]. Nie obejmowały generałów ''[[Incompatibilitas|incompatibilitates]]'', nie mogli jedynie sprawować innego urzędu wojskowego. Podwładnymi generała artylerii byli [[cejgmistrz]]e.

 

* [[Paweł Grodzicki]] ([[1637]]-[[1646]])

* [[Krzysztof Arciszewski]] ([[1646]]-[[1650]])

* [[Stanisław Kostka Potocki]] ([[1792]])

 

* [[Mikołaj Abramowicz (wojewoda trocki)|Mikołaj Abrahamowicz]] (-[[1651]])

* [[Wincenty Korwin Gosiewski|Wincenty Aleksander Gosiewski]] ([[1651]]-[[1652]])