|
'''Finanse''' – w [[nauki ekonomiczne|naukach ekonomicznych]] tym terminem określa się stosunki ekonomiczne polegające na gromadzeniu, podziale i wydatkowaniu [[zasoby pieniężne|zasobów pieniężnych]]. W nauce o finansach termin finanse definiuje się jako zjawisko i procesy pieniężne, a mianowicie jest to ogół zjawisk pieniężnych będących wynikiem [[działalność gospodarcza|działalności gospodarczej]] i społecznej prowadzonej przez ludzi. Ponieważ jednak nie wszystkie zjawiska pieniężne można włączyć do pojęcia finansów, a chodzi o pieniądz jako miernik kategorii realnych, to pojęcie finansów obejmuje tylko te zjawiska pieniężne, które są związane z kreacją i ruchem realnie istniejących zasobów pieniądza bądź też z zaciąganiem [[zobowiązanie|zobowiązań]] do uruchomienia zasobów pieniężnych w przyszłości.
'''Finanse''' – ogół procesów związanych z gromadzeniem, rozporządzaniem i wydawaniem [[pieniądz]]a oraz jego [[surogat pieniądza|surogatów]]. Gromadzenie może następować w postaci bezzwrotnej lub zwrotnej (pożyczka). Wydatkowanie pieniądza może dokonywać się w formie transferu lub w postaci realizacji swojego prawa do produktu czy usługi.
Teorie finansów stanowią wydzieloną część teorii pieniądza i ich zadanie polega na wyjaśnieniu ich funkcji (stabilizacyjnej, alokacyjnej i redystrybucyjnej) w całym mechanizmie wszystkich procesów gospodarczych oraz na wyjaśnieniu konstrukcji i funkcjonowania wszystkich kategorii finansowych (np. [[kredyt]]u, [[budżet]]u, [[podatek|podatku]], [[deficyt budżetowy|deficytu budżetowego]]).
Ruch pieniądza następuje w sferze podziału i wymiany. W sferze podziału związany jest na przykład z wypłacaniem wynagrodzeń oraz płaceniem podatków. W sferze wymiany obsługuje transakcje kupna-sprzedaży. Ruch pieniądza doprowadza do powstania pieniężnych przychodów sprzedawców i wydatków nabywców. Finanse powstały i rozwijały się wraz z ukształtowaniem się i rozwojem gospodarki towarowo-pieniężnej, w których wytwarza się i dzieli towary za pomocą pieniądza<ref>Adam Łopatka, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1971, Słownik Wiedzy Obywatelskiej, s. 119</ref>.
== Zobacz też ==
Finanse to także [[dyscyplina naukowa]] (od 1 października 2011)<ref>Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 8 sierpnia 2011 r. w sprawie obszarów wiedzy, dziedzin nauki i sztuki oraz dyscyplin naukowych i artystycznych (Dz.U. 2011 nr 179 poz. 1065)</ref>.
{{Portal Wikinews|Finanse}} ▼* [[gospodarka finansowa]]
==* Ekonomia[[polityka finansowa ==]]▼* [[teorie pieniądza]]
* [[systematyka zjawisk finansowych]]
== Funkcje finansówBibliografia ==
* stymulacyjna – hamowanie lub pobudzanie działalności gospodarczej
* rozdzielcza:
** ostateczna – gdy przy zakupie danego produktu (usługi) wypada on z [[rynek (ekonomia)|rynku]]
** transakcyjna – gdy jest przeprowadzany szereg transakcji
** transferowa – gdy pieniądz przemieszcza się na rynku bez ruchu towarów i usług
* fiskalna – gromadzenie funduszy przez podatki, obligacje, przedsiębiorstwa i banki
* kontrolna
* Janusz Ostaszewski (red.), ''Finanse'', Difin, Warszawa 2013
== Podział finansów ==
* Owsiak Stanisław, ''Podstawy nauki finansów'', PWE, Warszawa 2002
Finanse dzieli się ze względu na kryterium przedmiotowe i podmiotowe. Pod względem przedmiotowym finanse dzielimy według [[strumienie pieniądza|strumieni]] ([[przepływy pieniężne]], podejście dynamiczne) i [[stany pieniądza|stanów pieniądza]] (zasoby pieniądza, podejście statyczne). W drugim przypadku możemy wyróżnić następujące tzw. ogniwa finansów:
* Majchrzycka-Guzowska Alina, ''Finanse i prawo finansowe'', LexisNexis, Warszawa 2011
* [[finanse publiczne]]
* [[finanse gospodarstw domowych]]
* [[bankowość|finanse banków]]
* [[finanse przedsiębiorstwa|finanse przedsiębiorstw]]
* [[ubezpieczenie (umowa)|finanse ubezpieczeń]]
== Finanse publiczne ==
{{osobny artykuł|Finanse publiczne}}
Finanse publiczne to finanse państwa i [[samorząd terytorialny|samorządu terytorialnego]], obejmują one procesy związane z gromadzeniem środków publicznych oraz ich rozdysponowaniem, a w szczególności:
* pobieranie i gromadzenie środków publicznych
* wydatkowanie środków publicznych
* finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu państwa
* zaciąganie zobowiązań angażujących środki publiczne
* zarządzanie środkami publicznymi
* zarządzanie długiem publicznym.
=== Dochody ===
{{osobny artykuł|Dochód}}
Dochody bezzwrotne to:
* [[cło]]
* [[podatek]]
* [[dywidenda]]
* [[opłata budżetowa]].
Dochody zwrotne dzielimy na:
* krajowe:
** [[kredyt bankowy|kredyty]] [[bank centralny|banku centralnego]]
** [[obligacja|obligacje rządowe]]
** [[Bon skarbowy|bony skarbowe]]
* zagraniczne
** dochody międzypaństwowe uzyskane od międzynarodowych korporacji finansowych
** emisje [[papier wartościowy (finanse)|papierów wartościowych]] na rynkach zagranicznych.
== Finanse prywatne ==
{{osobny artykuł|Finanse prywatne}}
Finanse prywatne obejmują wszystkie osoby prowadzące działalność gospodarczą na własny rachunek w tym wszystkie przedsiębiorstwa prywatne, [[spółka|spółki]] itd. [[Finanse przedsiębiorstwa]] zajmują się problematyką rozpoczęcia działalności gospodarczej, sposobami pozyskania kapitału (np. [[kredyt bankowy|kredyt]]), wyceną [[aktywa|aktywów]], ograniczeniem [[ryzyko|ryzyka]] działalności inwestycyjnych, dokonywaniem [[Konsolidacja (ekonomia)|konsolidacji]] kapitału lub pozyskania [[kapitał obrotowy|kapitału obrotowego]], sposobami oceny kondycji finansowej przedsiębiorstwa oraz [[szacowanie]]m jej wartości. [[Zarządzanie finansami]] pozwala na zdobycie przez przedsiębiorstwo niezbędnych środków pieniężnych na prowadzenie działalności gospodarczej, z kolei [[zarządzanie ryzykiem]] pozwala na zminimalizowanie ryzyka związanego z konstruowaniem [[Portfel inwestycyjny|portfela inwestycyjnego]] lub innymi [[inwestycja]]mi.
== Finanse gospodarstw domowych ==
{{osobny artykuł|Finanse gospodarstw domowych}}
Finanse te dotyczą pracy zarobkowej, jak również różnorakich transferów, w tym zasiłków, [[renta|rent]] i [[emerytura|emerytur]]. Decyzje finansowe gospodarstw domowych dotyczą, między innymi, wydatków na edukację, zakup dóbr (np. [[nieruchomość]], samochód), zakup [[Ubezpieczenie (umowa)|ubezpieczenia]] (np. osobowego, majątkowego), inwestowania (np. na [[Giełda papierów wartościowych|giełdzie papierów wartościowych]] lub w obligacje).
▲== Ekonomia finansowa ==
{{osobny artykuł|Ekonomia finansowa}}
[[Ekonomia finansowa]] jest gałęzią [[ekonomia|ekonomii]] zajmującą się wzajemnymi relacjami pomiędzy zmiennymi finansowymi takimi jak [[cena (prawo)|ceny]], [[stopa procentowa|stopy procentowe]], [[udział]]y. Ekonomia finansowa koncentruje się na wpływie tych zmiennych na ogólną sytuację finansową danego podmiotu.
Ekonomia finansowa zajmuje się wyceną rzeczywistej wartości aktywów i tym samym odpowiada na pytania:
* Jak wysokie jest ryzyko związane z posiadaniem danych aktywów?
* Jakie przepływy pieniężne powstaną i w jaki sposób są one zależne od innych aktywów i wydarzeń?
== Matematyka finansowa ==
{{osobny artykuł|Matematyka finansowa}}
[[Matematyka finansowa]] jest gałęzią matematyki stosowanej dotyczącej rynków finansowych. Matematyka finansowa zajmuje się [[dane finansowe|danymi finansowymi]] stosując narzędzia matematyczne, głównie [[statystyka|statystykę]]. Przykładowymi danymi mogą być zmiany wartości akcji lub obligacji. Inną poddziedziną matematyki finansowej jest [[matematyka ubezpieczeniowa]].
== Polityka finansowa ==
{{osobny artykuł|Polityka finansowa}}
Polityka finansowa to świadoma działalność organów i instytucji państwa, polegająca na określaniu celu swojej działalności oraz optymalnych rozwiązań (środków) dla osiągnięcia tych celów. Kryterium oceny polityki finansowej jest jej skuteczność. Prawidłowa polityka finansowa to taka, która osiąga zamierzony cel.
== Rynki finansowe ==
Przedmiotem [[rynek finansowy|rynku finansowego]] są walory finansowe występujące w postaci zmaterializowanej lub zdematerializowanej. Podmiotami na rynku finansowym są:
* [[Skarb Państwa]]
* [[Terenowy organ władzy|terenowe organy władzy]]
* [[Zakład ubezpieczeń|instytucje ubezpieczeniowe]]
* [[otwarty fundusz emerytalny|fundusze emerytalne]]
* [[Fundusz inwestycyjny|fundusze inwestycyjne]]
* przedsiębiorstwa
* ludność
* podmioty zagraniczne.
Rynek finansowy składa się z następujących segmentów:
* [[rynek pieniężny]]
* [[rynek walutowy]]
* [[rynek kapitałowy]].
▲{{Portal Wikinews|Finanse}}
{{Przypisy}}
{{Nauki społeczne}}
{{Kontrola autorytatywna}}
| 