Friedrich Ebert: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
→Prezydentura: drobne redakcyjne |
Nie podano opisu zmian |
||
Linia 1:
{{Polityk infobox
|polityk = Friedrich Ebert
|data urodzenia = [[4 lutego]] [[1871]]
|miejsce urodzenia = [[Heidelberg]]
|data śmierci = [[28 lutego]] [[1925]]
|miejsce śmierci = Berlin
|grafika =
|funkcja = 1. [[Prezydenci Niemiec|Prezydent Rzeszy]]
|partia = [[Socjaldemokratyczna Partia Niemiec]]
|od =
|do =
|poprzednik = –
|następca = [[Paul von Hindenburg]]
|2 funkcja = 9. [[Kanclerze Niemiec|Kanclerz Rzeszy]]
|2 od =
|2 do =
|2 poprzednik = [[Maximilian von Baden]]
|2 następca = [[Philipp Scheidemann]]
|commons = Category:Friedrich Ebert
}}
'''Friedrich Ebert
== Wczesne życie ==
Urodził się w [[Heidelberg]]u w rodzinie krawca, z zawodu był siodlarzem. Jako młodzieniec pracował w różnych miejscach, by osiąść ostatecznie w [[Brema|Bremie]]. W
==
W trakcie [[
== Rewolucja 1918-1919 ==
{{Osobny artykuł|Rząd Friedricha Eberta}}
Objęcie władzy przez Eberta przyczyniło się na krótką metę do pokojowego przebiegu rewolucji oraz zapewniło władzę siłom umiarkowanym. Sam Ebert był niechętny rewolucji, o czym mogą świadczyć słowa wypowiedziane do kanclerza Maksymiliana Badeńskiego
▲[[9 listopada]] [[1918]] kanclerz [[Maximilian von Baden]] przekazał mu swoje stanowisko jako przewodniczącemu najsilniejszej partii w parlamencie<ref>Ówczesna konstytucja Niemiec nie przewidziała takiego scenariusza.</ref>. Tego samego dnia, w trakcie trwającej od 3 listopada rewolucji, cesarz [[Wilhelm II Hohenzollern|Wilhelm II]] zdecydował się abdykować i uciec do [[Holandia|Holandii]] przed możliwym aresztowaniem przez zbuntowanych żołnierzy. Największy wstrząs miał nadejść niecałe kilka godzin później, około południa, gdy [[Philipp Scheidemann]] ogłosił z okna Reichstagu powstanie republiki. Akcja Scheidemanna spotkała się z wybuchem wściekłości Eberta, który był niezadowolony z jednostronnego ogłoszenia republiki przez współprzewodniczącego SPD. Ebert wolał, aby o przyszłości Niemiec zadecydowało Zgromadzenie Narodowe, wybrane w demokratycznych wyborach, nie zaś akcja jednej osoby.
Pierwszą zapowiedzią łagodnego kursu był pakt Eberta z kwatermistrzem generalnym, generałem [[Wilhelm Groener|Wilhelmem Groenerem]], zawarty także
▲Objęcie władzy przez Eberta przyczyniło się na krótką metę do pokojowego przebiegu rewolucji oraz zapewniło władzę siłom umiarkowanym. Sam Ebert był niechętny rewolucji, o czym mogą świadczyć słowa wypowiedziane do kanclerza Maksymiliana Badeńskiego "''Jeśli cesarz Wilhelm II nie abdykuje to rewolucja będzie nieunikniona. Ale ja nie chcę jej, nienawidzę rewolucji jak grzechu.''"
Bardzo szybko SPD i USPD doszły do porozumienia i stworzyły [[Rada Pełnomocników Ludowych|Radę Pełnomocników Ludowych]], składającą się z trzech przedstawicieli większościowej socjaldemokracji i trzech niezależnych socjaldemokratów. Ebert i Haase zostali kierownikami tej rady, aczkolwiek Ebert szybko stał się faktycznym liderem. Ebert jako przywódca Niemiec stanął przed szeregiem problemów wymagających natychmiastowego rozwiązania, takich jak problem ustroju młodej republiki, kwestię władzy rad robotniczych i żołnierskich, zakończenie wojny z Ententą, kryzys gospodarczy. Jako osoba mająca największą władzę, i zaufanie najpotężniejszej partii Niemiec powojennych oraz wojska, forsował demokratyczny ustrój państwa, bez wpływów rad. Widoczne było porzucenie przedwojennego [[Program erfurcki|programu erfurckiego]] na rzecz pragmatyzmu politycznego.
▲Pierwszą zapowiedzią łagodnego kursu był pakt Eberta z kwatermistrzem generalnym, generałem [[Wilhelm Groener|Wilhelmem Groenerem]], zawarty także [[9 listopada]]<ref>Pakt ten w historiografii niemieckiej nazywano jest "paktem Ebert-Groener"</ref>. Groener w imieniu wojska niemieckiego zobowiązał się do poparcia socjaldemokratycznych władz Niemiec w zamian za niedopuszczenie do chaosu w siłach zbrojnych. Obydwie strony miały duży interes w zapobiegnięciu rewolucji komunistycznej w kraju, tak jak to się stało w Rosji rok wcześniej.
▲Bardzo szybko SPD i USPD doszły do porozumienia i stworzyły [[Rada Pełnomocników Ludowych|Radę Pełnomocników Ludowych]], składającą się z trzech przedstawicieli większościowej socjaldemokracji i trzech niezależnych socjaldemokratów. Ebert i Haase zostali kierownikami tej rady, aczkolwiek Ebert szybko stał się faktycznym liderem. Ebert jako przywódca Niemiec stanął przed szeregiem problemów wymagających natychmiastowego rozwiązania, takich jak problem ustroju młodej republiki, kwestię władzy rad robotniczych i żołnierskich, zakończenie wojny z Ententą, kryzys gospodarczy. Jako osoba mająca największą władzę, i zaufanie najpotężniejszej partii Niemiec powojennych oraz wojska, forsował demokratyczny ustrój państwa, bez wpływów rad. Widoczne było porzucenie przedwojennego [[Program erfurcki|programu erfurckiego]] na rzecz pragmatyzmu politycznego.
== Prezydentura ==
Jego umiarkowana polityka została wynagrodzona przez posłów do Zgromadzenia Narodowego, którzy
Jako prezydent zdystansował się od swojej partii, nie wahając się mianować centroprawicowych polityków na kanclerzy, takich jak [[Wilhelm Cuno]] lub [[Hans Luther]]. Wykorzystywał także często swoje szerokie prawa w ramach art. 48 [[Konstytucja weimarska|konstytucji weimarskiej]].
Był w imieniu Niemiec sygnatariuszem [[traktat wersalski|traktatu wersalskiego]], co nie przysporzyło mu sympatii w społeczeństwie. Reprezentował rewizjonistyczne poglądy w sprawie polskiego [[Górny Śląsk|Śląska]], [[Korytarz polski|Pomorza]] i [[Poznańskie]]go, aczkolwiek wszystkie partie w tamtym czasie nie akceptowały oddania Polakom tych ziem. Wydana przez Eberta proklamacja o neutralności Niemiec w czasie [[wojna polsko-bolszewicka|wojny polsko-bolszewickiej]]
Kadencja Eberta została wydłużona w październiku
== Inne ==
Jego syn – [[Friedrich Ebert młodszy|Friedrich ''Fritz''
Na cześć Eberta stworzono w 1925 r. fundację afiliowaną przy SPD ([http://www.fes.de/ Friedrich Ebert Stiftung]) działającą na rzecz edukacji politycznej i wzmacniania międzynarodowej współpracy oraz wspierającą stypendiami młodych, zaangażowanych społecznie ludzi z Niemiec, Europy i reszty świata. Fundacja ta ma dwie siedziby w Niemczech, zlokalizowane w Berlinie oraz w Bonn, w ramach których działają m.in. biblioteki i archiwa ruchów socjalistycznych i socjaldemokratycznych.
{{Przypisy}}
Linia 56 ⟶ 55:
== Bibliografia ==
* Maciej Andrzejewski, ''Od Eberta do Köhlera. Portrety niemieckich prezydentów'', Wyd. Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2009.
* Bernd Jordan, Aleksander Lenz: ''Księga 100 polityków stulecia.'' tłum. A. Sąpoliński, wyd. Interart, Warszawa 1997,
* Horst Möller, ''Weimar. Niespełniona'' ''demokracja'', Warszawa 1997.
== Linki zewnętrzne ==
* [http://www.feswar.org.pl/fes2009/01fes/index_fes.php Przedstawicielstwo Fundacji im. Friedricha Eberta w Warszawie]
* [http://www.fes.de/ Fundacja im. Friedricha Eberta
{{Prezydenci Niemiec}}
{{Premierzy Prus}}
{{Kanclerze Niemiec}}
{{Kontrola autorytatywna}} {{
[[Kategoria:Kanclerze Niemiec]]
[[Kategoria:Politycy SPD]]
|