Sąd konstytucyjny: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
→Funkcje: enter chyba zbędny? |
→Sądy konstytucyjne na świecie: + meryt |
||
Linia 15:
== Sądy konstytucyjne na świecie ==
Pierwsze sądy konstytucyjne powstały w okresie międzywojennym w [Republika Austriacka|Austrii]] i [[Pierwsza Republika Czechosłowacka|Czechosłowacji]] pod wpływem konstytucyjnych idei [[Hans Kelsen|Hansa Kelsena]]. Po II wojnie światowej nadeszły trzy fale demokratycznych przemian ustrojowych, które wiązały się z rozprzestrzenieniem tej instytucji na świecie. Po 1945 wprowadzono je w wielu krajach zachodnioeuropejskich, w latach 60tych i 70tych w krajach powstałych w wyniku [[dekolonizacja|dekolonizacji]], a po 1989 w demokratyzujących się krajach z dawnego [[blok wschodni|bloku wschodniego]]{{odn|Romeu|2006|s=104}}. Wśród państw, które w toku swojej historii ustanowiły sądową kontrolę konstytucyjności prawa, formę sądu konstytucyjnego przyjęło 76% państw europejskich, 57% państw azjatyckich, 51% państw afrykańskich, 33% bliskowschodnich, 20% amerykańskich i żadne z państw Oceanii{{odn|Romeu|2006|s=104}}.
{| class="wikitable" style="text-align:center;"
Linia 31:
|-
|}
W 1952 wraz z powstaniem [[Wspólnoty europejskie|Wspólnot Europejskich]] utworzono jako jeden z głównych ich organów [[Trybunał Sprawiedliwości (Unia Europejska)|Trybunał Sprawiedliwości]], który stał się sądem konstytucyjnym dla krajów członkowskich{{odn|Graber|2002}}. W kompetencji Trybunału leży abstrakcyjna kontrola zgodności praw krajów członkowskich z prawem wspólnotowym. Innym sądem ponadnarodowym w dziedzinie konstytucyjnej jest [[Europejski Trybunał Praw Człowieka]] powołany w 1959 i rozpatrujący skargi obywateli 47 krajów członkowskich [[Rada Europy|Rady Europy]]. Trybunał orzeka w oparciu o [[Europejska konwencja praw człowieka|Europejską konwencję praw człowieka]]{{odn|Ferreres Comella|2011|s=275}}. Na jego wzór w 1979 utworzono [[Międzyamerykański Trybunał Praw Człowieka]] z siedzibą w [[San José]], orzekający na podstawie [[Amerykańska konwencja praw człowieka|Amerykańskiej konwencji praw człowieka]]{{odn|Ferreres Comella|2011|s=275}}.
| |||