Fenenna kujawska: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
drobne redakcyjne |
m WP:SK, drobne techniczne |
||
Linia 2:
{{Władczyni infobox
| królowa = Fenenna
| tytulatura =
| grafika =
| tytuł = [[:Kategoria:Węgierskie królowe|królowa Węgier]]
| od = 1290
| do = 1295
| żona władcy =
| poprzednik =
| następca =
| dynastia = [[Piastowie]]
| urodzona = między 1268 a 1276
| koronowana =
| zmarła = pod koniec 1295
| pochowana =
| ojciec = [[Ziemomysł inowrocławski]]
| matka = [[Salomea pomorska]]
| mąż = [[Andrzej III]]
| dzieci = [[Elżbieta węgierska (1292-1338)|Elżbieta]]
| odznaczenia =
| commons =
| quote =
}}
'''Fenenna''' (ur. między [[1268]] a [[1277]], zm. pod koniec [[1295]]) – księżniczka kujawska (inowrocławska), królowa węgierska z dynastii [[Piastowie|Piastów]].
Linia 33:
== Życiorys ==
=== Narodziny ===
Jako córka [[Ziemomysł inowrocławski|Ziemomysła inowrocławskiego]] Fenenna jest poświadczona przez ''[[Genealogia świętej Jadwigi|Genealogię św. Jadwigi]]''. Małżeństwo jej rodziców zostało zawarte w pierwszej połowie lutego 1268
W kwestii kolejności narodzin potomstwa Ziemomysła inowrocławskiego i Salomei pomorskiej badacze nie są zgodni. Powszechnie przyjmuje się, że Fenenna urodziła się jako drugie dziecko książęcej pary, po Eufemii a przed [[Leszek inowrocławski|Leszkiem]]<ref>O. Balzer, ''Genealogia Piastów'', wyd. II, Kraków 2005, tabl. VII;
Imię Fenenny jest pochodzenia biblijnego<ref>O. Balzer, ''Genealogia Piastów'', wyd. II, Kraków 2005, s. 616.</ref>, w [[Biblia Jakuba Wujka|przekładzie Jakuba Wujka]] nosiła je jedna z dwóch żon Elkany, ojca proroka [[Samuel (postać biblijna)|Samuela]]<ref>W ''[[Biblia Tysiąclecia|Biblii Tysiąclecia]]'' postać ta występuje pod imieniem [[Peninna]] (1Sm 1,2.4).</ref>. W Polsce imię to występowało bardzo rzadko. Księżniczka kujawska była jedyną przedstawicielką [[Piastowie|dynastii piastowskiej]] noszącą to miano
=== Małżeństwo z Andrzejem III ===
Linia 43:
''Genealogia św. Jadwigi'' podała, że Fenenna została poślubiona przez [[władcy Węgier|króla Węgier]]. Według [[Jan Długosz|Jana Długosza]] władcą tym miał być [[Stefan V węgierski|Stefan V]]. Choć przekaz polskiego kronikarza nie ma oparcia w źródłach i jest fałszywy (Stefan V zmarł w 1272), to jeszcze w XVIII stuleciu utrzymywał się jako prawdziwy<ref>O. Balzer, ''Genealogia Piastów'', wyd. II, Kraków 2005, s. 615.</ref>. Mężem Piastówny kujawskiej był [[Andrzej III]], co znajduje dostatecznie potwierdzenie w źródłach węgierskich. Z okresu jego panowania, z lat 1290–1295, zachowało się kilkanaście dokumentów wystawionych przez królową węgierską, która podpisywała się jako ''Fenena'', ''Fennena'', ''Fenenna'' lub w skrócie ''F.''. W dwóch dokumentach z 1290 monarchini nadała przywileje podkanclerzemu swojego męża Teodorowi w podziękowaniu za liczne zasługi poczynione wobec niej, a w szczególności za podjęcie się pertraktacji przedślubnych, na które przybył do Polski. Legenda na węgierskiej pieczęci Fenenny z 1291 poświadcza, że królowa była córką Ziemomysła. Wreszcie za małżeństwem Piastówny z Arpadem przemawia bliska współpraca jej stryja z węgierskim monarchą.
W lipcu 1290 Andrzej III został koronowany na króla Węgier. Jednym z jego pierwszych postanowień było zawarcie przymierza z Polską, w szczególności z księciem [[Władysław I Łokietek|Władysławem Łokietkiem]]. We wrześniu przybył do Polski na rokowania przedślubne podkanclerzy Teodor. Najpóźniej 9 października powrócił na Węgry wraz z księżniczką kujawską już jako narzeczoną Andrzeja<ref>[[Jan Dąbrowski (historyk)|J. Dąbrowski]], ''Z czasów Łokietka. Studia nad stosunkami polsko-węgierskimi w XIV w.'', [w:] „Rozprawy Akademii Umiejętności. Wydział Historyczno-Filozoficzny” 59, 1916, s. 287. Zob.
Małżeństwo to było częścią polityki dynastycznej prowadzonej przez stryja Fenenny, Władysława Łokietka, mającej na celu pozyskiwanie sojuszników. Układ węgiersko-kujawski okazał się korzystny dla obydwu stron. Książę kujawski pomógł Andrzejowi III w usunięciu uzurpatora, który zgłaszał pretensje do tronu Węgier, podając się za brata poprzedniego króla [[Władysław IV Kumańczyk|Władysława IV Kumańczyka]]. W zamian węgierskie posiłki wspierały Łokietka w walkach przeciw [[władcy Czech|królowi Czech]] [[Wacław II|Wacławowi II]] i przeciwko [[książęta głogowsko-żagańscy|księciu głogowskiemu]] [[Henryk III głogowski|Henrykowi III]]. Dokument Andrzeja III z 1293 donosi, że na pomoc księciu kujawskiemu został wysłany liczny poczet szlachty. W akcie tym król Węgier wynagrodził dwóch panów węgierskich, Pawła i Serafila, za odznaczenie się w zdobyciu Prędocina. Natomiast ''[[Rocznik Traski]]'' i ''[[Rocznik Sędziwoja]]'' informują pod 1297, że Władysław Łokietek z pomocą Węgrów i Wielkopolan najechał na Śląsk.
Linia 57:
Źródła milczą na temat śmierci Fenenny. Wobec tego data zgonu została ustalona na podstawie przekazów kronik austriackich o zaślubinach Andrzeja III z drugą żoną, Agnieszką Habsburg, i dokumentów wystawionych przez małżonki ostatniego Arpada. Większość [[źródła historyczne|źródeł historiograficznych]] o drugim ślubie Andrzeja informuje pod rokiem 1296, tylko jedno podaje, że miał on miejsce w [[karnawał|zapusty]] 1295. Przy zaistniałej sprzeczności przyjmuje się, że poprawna jest data późniejsza, przekazana przez kilka po części niezależnych od siebie źródeł<ref name="Balzer 620">O. Balzer, ''Genealogia Piastów'', wyd. II, Kraków 2005, s. 620.</ref>. W dokumentach królowych węgierskich również zachodzi sprzeczność w datach. Ostatni dokument wystawiony przez Fenennę pochodzi z 8 września 1295, podczas gdy pierwszy dokument Agnieszki nosi datę 1 maja 1295. Jako że małżeństwo Andrzeja III z księżniczką austriacką zostało zawarte w 1296, data roczna w dokumencie Habsburżanki musiała zostać przesunięta o rok wstecz<ref name="Balzer 620" />. W związku z powyższym przyjmuje się, iż ślub Andrzeja z Agnieszką odbył się w zapusty 1296, po odbyciu krótkiej żałoby po śmierci Fenenny i szybkich rokowaniach przedślubnych. Zatem Piastówna zmarła pod koniec 1295<ref name="Balzer 620" />.
Miejsce pochówku Fenenny nie jest znane
{{Przypisy}}
Linia 64:
* [[Oswald Balzer|Balzer O.]], ''[[Genealogia Piastów]]'', wyd. II, Wydawnictwo Avalon, Kraków 2005, ISBN 83-918497-0-8, ss. 615–620.
* [[Brigitte Hamann|Hamannová B.]], ''Habsburkové. Životopisná encyklopedie'', Nakladatelství Brána, Praha 1996, ISBN 80-85946-19-X, s. 61.
*
* [[Jarosław Nikodem|Nikodem J.]], ''Andrzej III'', [w:] ''Słownik władców Europy średniowiecznej'', Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2002, ISBN 83-7177-102-9, ss. 37–38.
* [[Krystyna Pieradzka|Pieradzka K.]], ''Fenenna'', [w:] ''[[Polski Słownik Biograficzny]]'', t. 6, 1948, s. 413.
| |||