Bogusław Radziwiłł: Różnice pomiędzy wersjami

|dzieci = [[Ludwika Karolina RadziwiłłównaRadziwiłł]]ówna

'''Bogusław Radziwiłł''' herbu [[Trąby (herb szlachecki)|Trąby]] (ur. [[3 maja]] [[1620]] w [[Gdańsk]]u, zm. [[31 grudnia]] [[1669]] pod [[Kaliningrad|Królewcem]]) – [[książę]] [[Święte Cesarstwo Rzymskie|Świętego Cesarstwa Rzymskiego]], wielokrotny [[poseł]] na [[sejmSejm walny I Rzeczypospolitej|Sejm Rzeczypospolitej]], [[starosta]] [[Bar (obwód winnicki)|barski]], [[koniuszy wielki litewski]] od [[1646]], [[chorąży wielki litewski]] od [[1638]], [[marszałek polny|feldmarszałek]] szwedzki, generalny namiestnik [[Prusy Książęce|Prus Książęcych]] w latach [[1657]]-[[1669]].

W [[1623]] roku matka wywiozła syna do [[Państwo Lichtenberg|Lichtenberga]] we [[Frankonia|Frankonii]], co stanowiło pogwałcenie umów zawartych z prawnym opiekunem Bogusława. Krzysztof Radziwiłł interweniował i Elżbieta Zofia, wówczas już żona [[SaksoniaKsięstwo Saksonii-LauenburgLauenburga|księcia sasko-lauenburskiego]] Juliusza Henryka, wróciła z dziećmi przez [[Czechy]] do [[Polska|Polski]]. W [[1628]] roku młody Bogusław Radziwiłł został przedstawiony królowi [[Zygmunt III Waza|Zygmuntowi III Wazie]]. Z [[Warszawa|Warszawy]] przez Sielec, Bielice, Jaszuny Bogusław wraz z rodziną przybył do Wilna, gdzie [[22 sierpnia]] [[1628]] roku został oddany pod opiekę stryja, Krzysztofa Radziwiłła, a na jego życzenie przekazany na wychowanie ciotce, Annie z Kiszków Radziwiłłowej. W tym czasie przebywał w jej majątku w Dolatyczach. Jego nauczycielem został pastor Paweł Demitrowicz. W grudniu [[1628]] roku [[Daniel Naborowski]] przywiózł Bogusława do [[Kiejdany|Kiejdan]] z uwagi na zagrożenie [[epidemia|epidemią]] na [[Polesie|Polesiu]]. Nauczycielami młodego księcia zostali w tym czasie pastor Krzysztof Minwid i dyrektor miejscowej szkoły zborowej Jan Domazovius. W grudniu [[1629]] roku Bogusław Radziwiłł opuścił [[Kiejdany]] i wrócił na wychowanie do ciotki. W [[1631]] roku Bogusław wraz ze stryjem brał w [[Warszawa|Warszawie]] udział w obradach [[Sejm Rzeczypospolitej Polskiej|Sejmu]], podczas których pozwolono mu zabrać głos w obecności króla. W latach [[1633]]-[[1634]] powrócił na nauki do Wilna, później przeniósł się ponownie do Kiejdan. W [[1635]], podczas toczącej się wojny polsko-szwedzkiej, Bogusław Radziwiłł został zabrany przez Krzysztofa Radziwiłła do [[Inflanty|Inflant]]. Podczas pobytu na wojnie uczestniczył w życiu obozowym wojska. W listopadzie [[1635]] roku Bogusław przyjechał do Birż, gdzie został uczniem architekta fortyfikacji twierdzy, Grzegorza Pirkena. [[5 marca]] [[1636]] roku młody Radziwiłł wyjechał do Wilna i został [[dworzanin]]em [[Władysław IV Waza|Władysława IV Wazy]]. W związku z tym wydarzeniem sprawowana nad nim [[kuratela]] Krzysztofa Radziwiłła została zdjęta i rozpoczęła się samodzielna kariera księcia. Na początku drogi politycznej otrzymał [[starostwo]] poszyrwinckie.

Bogusław Radziwiłł przybył do Paryża, gdzie przyłączył się do poselstwa [[Jan Sobiepan Zamoyski|Jana Sobiepana Zamoyskiego]]. Jako poseł poznał przyszłą monarchinię Ludwikę Marię Gonzagę. Towarzyszył jej następnie w podróży do [[Bruksela|Brukseli]]. W Belgii opuścił jednak orszak księżnej [[mantua]]ńskiej i próbował jeszcze raz wziąć udział w wojnie w Niderlandach. Wracając do Paryża, został aresztowany pod zarzutem szpiegostwa i przemytu. Trafił jako francuski więzień do twierdzy [[Rocroi|Rocroy]], skąd został jednak szybko zwolniony. Ponownie udał się do Holandii, gdzie spotkał braci [[Jan III Sobieski|Jana]] i [[Marek Sobieski (starosta krasnostawski)|Marka]] [[Sobiescy herbu Janina|Sobieskich]].

Po powrocie do kraju w 1648 roku Bogusław Radziwiłł przebywał w swoich dobrach na [[Podlasie|Podlasiu]], rezydował w [[Starawieś|Starej Wsi]]. Zorganizował [[chorągiew (wojsko)|chorągiew]] [[husaria|husarską]] i [[Piechota|piechotę]] cudzoziemską. Zaangażował się w działalność polityczną. Jego zabiegi były przyczyną unieważnienia sejmiku w [[Brześć|Brześciu]], głosującego na korzyść [[Sapiehowie herbu Lis|Sapiehów]]. W [[1649]] roku wyjechał do [[Kraków|Krakowa]] na [[koronacja|koronację]] Jana II Kazimierza Wazy. Na sejmie koronacyjnym Bogusław Radziwiłł otrzymał godność generała gwardii królewskiej. Nowo utworzony urząd łączył się z nadaniami [[królewszczyzna|królewszczyzn]]: starostwa [[Oszmiana|oszmiańskiego]] i starostwa mozyrskiego. Te jednak Bogusław Radziwiłł szybko spieniężył. Werbunek wojska przynosił mu spore dochody, a kolejny urząd niczego nie wnosił. W trakcie powstania na Ukrainie Radziwiłł swoje regimenty do działań wojennych wprowadził dość późno, bo dopiero w [[1651]] roku, kiedy to stanął na ich czele jako dowódca wojsk cudzoziemskich w [[bitwa pod Beresteczkiem|bitwie pod Beresteczkiem]]. Po śmierci [[hetman wielki koronny|hetmana wielkiego koronnego]] [[Mikołaj Potocki (hetman)|Mikołaja Potockiego]] otrzymał pod komendę [[Bar (obwód winnicki)|Bar]], uzyskując dodatkowo starostwo barskie i starostwo [[brańsk]]ie. Kupił także starostwo brodnickie. W międzyczasie uzupełniał braki i kompletował nowe [[pułk]]i.

[[Plik:Ludwika Karolina Radziwill.jpg|thumb|[[Ludwika Karolina RadziwiłłównaRadziwiłł]]ówna, jedyna córka i spadkobierczyni Bogusława Radziwiłła]]

W [[1657]] roku wojska siedmiogrodzkie poniosły klęskę. [[Jerzy II Rakoczy]] wycofał swoją armię z Rzeczypospolitej. Odwrót sił z ziem okupowanych zaczęli również Szwedzi. [[19 września]] [[1657]] roku w [[Znamiensk (obwód kaliningradzki)|Welawie]], a później [[6 listopada]] [[1657]] roku w [[Bydgoszcz]]y książę-elektor brandenburski przy wydatnej pomocy Bogusława Radziwiłła podpisał [[traktaty welawsko-bydgoskie]] z królem polskim, na mocy których Brandenburgia zobowiązała się do podjęcia działań wojennych przeciwko Szwecji. Radziwiłł, zdradziwszy króla szwedzkiego i uznawany zdrajcą w Rzeczypospolitej, oddał się pod opiekę [[Fryderyk Wilhelm I (Wielki Elektor)|Fryderyka Wilhelma Hohenzollerna]].

Lata 1661-1663 były dla księcia Radziwiłła okresem walki w Prusach Książęcych ze [[Stan (zbiorowość społeczna)|stanami]], które wypowiedziały się przeciwko oderwaniu i niezależności Prus od Rzeczypospolitej. Bogusław Radziwiłł blokował próby kontaktów szlachty i mieszczaństwa tego kraju z królem polskim i sejmem, obstawiał drogi wojskiem i zarządził blokadę morską Królewca, który był siedzibą konfederatów. Przyczynił się do aresztowania i osadzenia w więzieniu przywódcy buntu, Hieronima Rotha. W [[1663]] roku uczestniczył w ''Wielkim Landtagu'', na którym poparł absolutystyczne zamiary Wielkiego Elektora. Zajął się także ustatkowaniem swojego życia. Podjął podróż do Niemiec, gdzie zabiegał o rękę księżniczki z dynastii orańskiej, Marii. Wobec sytuacji spadkowej we własnym rodzie zdecydował się jednak na małżeństwo z [[Anna Maria RadziwiłłRadziwiłłowa|Anną Marią Radziwiłłówną]], córką i spadkobierczynią Janusza Radziwiłła.

Ślub Bogusława Radziwiłła i Anny, poprzedzony dyspensą papieską z uwagi na katolickie wyznanie panny młodej, odbył się [[24 listopada]] [[1665]] roku w [[Lipawa|Lipawie]]. Ze związku tego przyszła na świat [[27 lutego]] [[1667]] roku [[Ludwika Karolina RadziwiłłównaRadziwiłł]]ówna, która z powodu nagłej śmierci matki [[24 marca]] [[1667]] roku została przekazana przez księcia Bogusława na wychowanie Radziwiłłom z linii na [[Ołyka|Ołyce]] i [[Nieśwież]]u. Od tej pory w nich też upatrywał swoich potencjalnych spadkobierców, gdyż zdecydował się żyć w celibacie.

Po abdykacji ostatniego Wazy Bogusław Radziwiłł uczestniczył w [[Sejm konwokacyjny|konwokacji]] jako poseł ziemi bielskiej i członek rady [[Interrex (Polska)|interrexa]]. Był także posłem Rzeczypospolitej do Wielkiego Elektora i ponownie występował w interesie protestantów. Podczas elekcji [[1669]] roku Bogusław Radziwiłł wraz z Michałem Kazimierzem Radziwiłłem starli się w rywalizacji politycznej z rodem Paców. Podczas burzliwych obrad doszło nawet do zgłoszenia kandydatury księcia Bogusława na elekta przez część województw litewskich pod warunkiem, że przejdzie na [[katolicyzm]]. Ostatecznie jednak działania posłów z Korony i biskupów przesunęły szalę zwycięstwa na korzyść [[Michał Korybut Wiśniowiecki|Michała Korybuta Wiśniowieckiego]]. Po tych wydarzeniach Bogusław Radziwiłł udał się do Prus Książęcych i na Warmię. Przygotowywał plany polityczne przeciw wzrostowi potęgi Paców, szykował się do podróży na sejmik elekcyjny do [[Brańsk]]a, gdzie spodziewał się zostać obrany posłem. Nie doczekał jednak tego ostatniego wydarzenia, gdyż trzy dni przed wyjazdem na Podlasie, podczas polowania na [[kuropatwaKuropatwa zwyczajna|kuropatwy]] pod Królewcem, [[31 grudnia]] [[1669]] roku nagle zmarł rażony [[udar mózgu|apopleksją]]. Jego następcą na urzędzie namiestnika generalnego Prus Książęcych został ostatni [[biskup]] [[Kamień Pomorski|kamieński]], książę [[Ernest Bogusław von Croy]].