Wikipedia

I wojna czeczeńska: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Nie podano opisu zmian
Linia 2:
|epoka = czasy najnowsze
|nazwa = I wojna czeczeńska
|konflikt =
|grafika = Evstafiev-chechnya-palace-gunman.jpg
|opis = Pałac prezydencki w Groznym, styczeń 1995. Foto: [[Michaił Jewstafjew|Michaił Jewstafiew]]
|data = [[11 grudnia]] [[1994]] – [[31 sierpnia]] [[1996]]
|miejsce = [[Czeczenia]]
|wynik = niejednoznaczny; rozejm w Chasawjurcie odkładający kwestię statusu Czeczenii na 5 lat
Linia 15:
** <small>Rząd Odrodzenia Narodowego</small><ref name="muzaev" />
|strona2 = [[Plik:Flag of Chechen Republic of Ichkeria.svg|border|22px]] [[Czeczeńska Republika Iczkerii]]<br />[[Plik:Flag of Jihad.svg|border|22px]] Mudżahedini arabscy<br />[[Plik:UNSO-flag.svg|border|22px]] ochotnicy [[UNA-UNSO]]
|dowódca1 = {{flaga|RUS}} [[Borys Jelcyn]]<br />{{flaga|RUS}} [[PawełPawieł Graczow]]<br />{{flaga|RUS}} [[Anatolij Kulikow]]<br />{{flaga|RUS}} [[Lew Rochlin]]<br />{{flaga|RUS}} [[Anatolij Kwasznin]]<br />{{flaga|RUS}} [[Aleksandr Lebied|Aleksandr Lebied́]]<br />{{flaga|RUS}} [[Giennadij Troszew]]<br />{{flaga|RUS}} [[Władimir Szamanow]]<br />{{flaga|RUS}} [[Konstantin Pulikowski]]<br />{{flaga|RUS}} [[Iwan Babiszew]]<br />{{flaga|RUS}} Nikołaj Skrypnik<br />[[Plik:Flag of Chechen Republic before 2004.svg|22px]] [[Bisłan Gantamirow]]<br />[[Plik:Flag of Chechen Republic before 2004.svg|22px]] [[Said-Magomied Kakijew]]<br />[[Plik:Flag of Chechen Republic before 2004.svg|22px]] [[Rusłan Łabazanow]]
|dowódca2 = [[Plik:Flag of Chechen Republic of Ichkeria.svg|border|22px]] [[Dżochar Dudajew]]<br />[[Plik:Flag of Chechen Republic of Ichkeria.svg|border|22px]] [[Zelimchan Jandarbijew]]<br />[[Plik:Flag of Chechen Republic of Ichkeria.svg|border|22px]] [[Szamil Basajew]]<br />[[Plik:Flag of Chechen Republic of Ichkeria.svg|border|22px]] [[Asłan Maschadow]]<br />[[Plik:Flag of Chechen Republic of Ichkeria.svg|border|22px]] [[Rusłan Giełajew]]<br />[[Plik:Flag of Chechen Republic of Ichkeria.svg|border|22px]] [[Turpał-Ali Atgerijew]]<br />[[Plik:Flag of Chechen Republic of Ichkeria.svg|border|22px]] [[Asłambek Abdułchadżijew]]<br />[[Plik:Flag of Chechen Republic of Ichkeria.svg|border|22px]] [[Sałman Radujew]]<br />[[Plik:Flag of Chechen Republic of Ichkeria.svg|border|22px]] [[Arbi Barajew]]<br />[[Plik:Flag of Chechen Republic of Ichkeria.svg|border|22px]] [[Chunkar-Pasza Israpiłow]]<br />[[Plik:Flag of Chechen Republic of Ichkeria.svg|border|22px]] [[Achmied Zakajew]]<br />[[Plik:Flag of Chechen Republic of Ichkeria.svg|border|22px]] [[Chizir Chaczukajew]]<br />[[Plik:Flag of Chechen Republic of Ichkeria.svg|border|22px]] [[Sulim Jamadajew]]<br />[[Plik:Flag of Chechen Republic of Ichkeria.svg|border|22px]] [[Rusłan Chajchorojew]]<br />[[Plik:Flag of Chechen Republic of Ichkeria.svg|border|22px]] [[Bacha Arsanow]]<br />[[Plik:Flag of Chechen Republic of Ichkeria.svg|border|22px]] [[Apti Batałow]]<br />[[Plik:Flag of Chechen Republic of Ichkeria.svg|border|22px]] [[Rusłan Alichadżijew]]<br />[[Plik:Flag of Chechen Republic of Ichkeria.svg|border|22px]] [[AchmadAchmat Kadyrow]]<br />[[Plik:Flag of Chechen Republic of Ichkeria.svg|border|22px]] [[Ramzan Kadyrow]]<br />[[Plik:Flag of Chechen Republic of Ichkeria.svg|border|22px]] [[Asłanbiek Ismaiłow]]<br />[[Plik:Flag of Jihad.svg|border|22px]] [[Emir ibn al-Chattab]]<br />[[Plik:UNSO-flag.svg|border|22px]] [[Ołeksandr Muzyczko]]
|siły1 = 38 tys. (grudzień 1994; 70,5 tys. w szczytowym okresie wojny)
|siły2 = 30 tys. (grudzień 1994; 15 tys. regularnych żołnierzy i tyle samo bojowników; ponad 40 tys. w szczytowym okresie wojny)
Linia 23:
|commons = Category:First Chechen War
}}
'''I wojna w Czeczenii''' – [[konflikt zbrojny]] pomiędzy [[Separatyzm|separatystami]] czeczeńskimi usiłującymi utworzyć [[Niepodległość|niepodległe]] [[Czeczeńska Republika Iczkerii|państwo czeczeńskie]] i [[Rosja|rosyjskimi]] [[Siły Zbrojne Federacji Rosyjskiej|wojskami federalnymi]], datowany na okres od [[11 grudnia]] [[1994]] roku do [[31 sierpnia]] [[1996]] roku. Konflikt objął swym zasięgiem głównie [[Czeczenia|Czeczenię]], w niewielkim stopniu: [[Kraj Stawropolski|kraj stawropolski]], [[Osetia Północna|Osetię Północną]], [[Inguszetia|Inguszetię]] i [[Dagestan]].
 
Po stronie rosyjskiej uczestniczyli członkowie antydudajewowskiej opozycji czeczeńskiej, walczący o pozostanie Republiki Czeczeńskiej w ramach Federacji Rosyjskiej. Po stronie separatystów walczyli [[Mudżahedin|islamiści]] oraz instruktorzy wojskowi z krajów muzułmańskich, zwłaszcza [[Kraje arabskie|arabskich]]. Z czasem wojna o niepodległość Czeczenii zaczęła przybierać formę ponadetnicznej rebelii islamskiej przeciwko Federacji Rosyjskiej. I wojnie czeczeńskiej towarzyszyły liczne pomniejsze konflikty pomiędzy poszczególnymi klanami czeczeńskimi i sąsiednimi grupami etnicznymi, m.in. [[Ingusze|Inguszami]], [[Osetyjczycy|Osetyjczykami]] i [[Rosjanie|rosyjskimi]] [[Kozacy|Kozakami]].
Linia 56:
 
Na granicy zbuntowanego państwa sformowano dowodzoną przez gen. Aleksieja Mitiuchina Połączoną Grupę Wojsk. Liczyła ona w sumie 23,8 tysiąca żołnierzy, 80 czołgów, 208 bojowych wozów piechoty, 182 działa i moździerze i 274 samoloty, w tym 72 SU-24 i 85 SU-25. Na siły te składały się elementy 76 Pskowskiej i 106 Tulskiej Dywizji Powietrznodesantowej, 19 i 131 Brygady Zmechanizowanej, 21 Brygady Kozackiej (powietrznodesantowej) i 27 Brygady Zmechanizowanej (też należącej do wojsk powietrznodesantowych). Dodatkowo dołączono również batalion (lub, według innych źródeł, całą 22 Brygadę) Specnazu. Wojska MSW składały się z 1 Samodzielnej Dywizji Specjalnego Przeznaczenia, 1 Wołgogradzkiej Dywizji MSW i pododdziałów OMON-u.
Siły te zgrupowano w trzech bazach: w [[Mozdok]]u, [[Kizlar|Kizlarze]]ze i [[Władykaukaz]]ie. Zgodnie z planem miały one przekroczyć granicę w natarciu z trzech kierunków, uformować pierścień wokół Groznego, zdobyć miasto, a następnie zabezpieczyć resztę kraju i wycofać się, przekazując go pod kontrolę wojsk MSW<ref name="Przemysław Mrówka">{{Cytuj stronę | url = http://histmag.org/Dlaczego-doszlo-do-wojny-w-Czeczenii-10414| tytuł = Dlaczego doszło do wojny w Czeczenii?| data dostępu = 2015-02-27 | autor = Przemysław Mrówka | opublikowany = http://histmag.org/| praca = | data = 2014-12-11| język =| data dostępu = 2015-02-27}}</ref>.
 
== Przebieg ==
11 grudnia 1994 do republiki Czeczeni wkroczyły wojska rosyjskie, chcące przywrócić porządek konstytucyjny i zapobiec postępującym, nielegalnym z punktu widzenia prawa federalnego, działaniom separatystycznym na jej terenie. Pomimo początkowych niepowodzeń – jak podjęta na rozkaz ówczesnego ministra obrony Rosji [[PawełPawieł Graczow|Pawła Graczowa]] [[Szturm Groznego (1994-1995)|próba zdobycia Groznego]] na Nowy Rok wyłącznie przez nieosłaniane jednostki pancerne – Rosjanie zajęli stolicę Czeczenii (luty 1995). Dowódcą wojsk rosyjskich, które zdobyły Grozny był gen. [[Lew Rochlin]], który odmówił przyjęcia za zdobycie Groznego tytułu Bohatera Rosji, gdyż nie uznał za zaszczytne zwycięstwa odniesionego nad własnymi obywatelami.
 
Od tego momentu rozpoczęła się walka z oddziałami separatystów, którym udało się wycofać i przegrupować w górskich rejonach republiki. W walkach tych Rosjanie zaczęli ponosić istotne straty w ludziach. Problemem dla sił rosyjskich były zwłaszcza walki w miastach, do których dowódcy i żołnierze rosyjscy byli nieprzygotowani, jak też ataki terrorystyczne poza terytorium Czeczenii. W czerwcu 1995 r. [[Szamil Basajew]] przeprowadził atak terrorystyczny na szpital cywilinycywilny w [[Budionnowsk]]u, a w styczniu 1996 r. akcję o takim samym charakterze na szpital w [[Kizlar]]ze przeprowadził inny dowódca separatystów – [[Salman Radujew]]. W grudniu 1995 roku separatyści odzyskali chwilowo kontrolę nad drugim co do wielkości mieście republiki [[Gudermes]]em, jednak po kilku dniach walk zostali zmuszeni do ustąpienia. 21 kwietnia 1996 r. po namierzeniu jego telefonu satelitarnego i przeprowadzeniu rosyjskiego ataku rakietowego zginął [[Dżochar Dudajew]], a władzę po nim przejął [[Zelimchan Jandarbijew]]. Po zaskakującym dla wojsk rosyjskich letnim ataku bojowników w sierpniu 1996 r. separatystom udało się odbić [[Grozny]].
 
Przejście konfliktu w stan przewlekły, spektakularne akcje separatystów, a także okres wyborów prezydenta Rosji (czerwiec-lipiec 1996 r.) zaktywizowały działania polityczne, w których wielką rolę odegrał generał [[Aleksandr Lebied]] (Lebiedź), krótkotrwały sekretarz Rady Bezpieczeństwa Rosji – w ich wyniku 31 sierpnia 1996 r. w [[Chasawjurt|Chasawjurcie]] podpisano [[Rozejm w Chasawjurcie|rozejm kończący pierwszą wojnę czeczeńską]]. Na jego mocy m.in. problem statusu republiki został odłożony na 5 lat.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/I_wojna_czeczeńska”