Jan Skylitzes: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
uzupełnienia merytoryczne
różne redakcyjne
Linia 1:
[[Plik:Chronicle by John Skylitzis, which depicts the elevation of the emperor on a shield by the soldiers.jpg|thumb|250px|Podniesienie cesarza na tarczy (ilustracja z madryckiego rękopisu ''Kroniki'' Skylitzesa)]]
'''Jan Skylitzes''' ([[gr.]]: Ἰωάννης Σκυλίτζης ''Iōannēs Skylitzēs'') – kronikarz bizantyński z XI wieku. Autor ''Kroniki'' obejmującej dzieje Bizancjum w latach 811-1057.
 
== Dane biograficzne ==
Linia 8:
Jest autorem ''Kroniki'' (tyt. oryg. ''Epitomé tes historías'') obejmującej dzieje Bizancjum w latach 811-1057 – od wstąpienia na tron cesarza [[Michał I Rangabeusz|Michała I Rangabeusza]] do końca panowania [[Michał VI Stratiotikos|Michała VI]]. Opis rządów Michała Rangabeusza stanowi wstęp do zasadniczej narracji zapoczątkowanej od czasów [[Leon V Armeńczyk|Leona V Armeńczyka]] (813). Swe dzieło Skylitzes opracował jako kontynuację kroniki [[Teofan Wyznawca|Teofanesa Wyznawcy]] (o czym wspomina w przedmowie). Posiada ono strukturę typowej kroniki bizantyńskiej, przedstawiając rządy cesarzy rok po roku, a każdy rok omawiając w osobnym rozdziale<ref name="Jur189=">{{Cytuj książkę |nazwisko= Jurewicz |imię=O.|autor link=Oktawiusz Jurewicz |tytuł= Historia literatury bizantyńskiej|strony=189}}</ref>.
 
[[Plik:Greekfire-madridskylitzes1.jpg|thumb|350px|Użycie ognia greckiego (ilustracja– miniatura z madryckiego rękopisu ''Kroniki'' Skylitzesa)]]
Z historycznoliterackiego punktu widzenia dzieło Skyliztesa jest niezwykle cennym źródłem dla poznania dziejów Bizancjum, a dla okresu 948-961 – jedynym. Korzystnie odróżniawyróżnia się odspośród innych, raczejdość przeciętnych kronik tego okresu. We wstępie autor dał przegląd współczesnych mu prac historycznych, wymieniając dzieło Jerzego Synkellosa, jego kontynuatora Teofana Wyznawcę, później kolejno prace Michała Psellosa, Teodora Dafnopatesa, Niketasa Paflagończyka, Józefa Genesiosa, Leona Diakonosa, Teodora z Sebastii, Demetriosa z Kyzikos i Jana Lydosa. Pozytywnie ocenia przy tym jedynie dwie pierwsze (Synkellosa i Teofanesa), pozostałym zarzucając powierzchowność i stronniczość. Dlatego – jak wyjaśnia – zdecydował się podjąć trud napisania dobrego podręcznika przy pomocy wielu ksiąg i ustnych przekazów uzyskanych od ludzi starszych<ref name="Jur189="/>. Jego relacja napisana jest stylem potoczystym i ozdobnym, urozmaiconym cytowaniem [[epitafium|epitafiów]] i wierszy<ref name="Jur190=">{{Cytuj książkę |nazwisko= Jurewicz |imię=O.|autor link=Oktawiusz Jurewicz |tytuł= Historia literatury bizantyńskiej|strony=190}}</ref>.
 
Podstawowymi źródłami Skylitzesa były:
Linia 17:
# ''Historia'' Michała Attaliatesa – dla okresu cesarza [[Izaak I Komnen|Izaaka Komnena]]<ref name="Jur190="/>.
 
Autor jest twórcą nowego rodzaju kroniki „odnowionej” – odżegnującej się zarówno od powierzchowności i płycizny dawnych kronik mniszych, jak i od stronniczości niektórych dzieł cesarskiej historiografii bizantyjskiej. Uważając się za rzetelnego historyka o podejściu krytycznym, reprezentował nowy punkt widzenia i program dziejopisarstwa, deklarując pragnienie przekazania ścisłego i dokładnego obrazu wydarzeń historycznych (faktycznie w niewielkiej części zamierzenia te spełnił)<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Haussig | imię = H.-W. | autor link = Hans-Wilhelm Haussig | tytuł = Historia kultury bizantyńskiej | wydawca = PIW | miejsce = Warszawa | rok = 1969 |strony = 361n, 395}}</ref>.
 
Ok. 1057 roku [[Jerzy Kedren]] włączył niemal dosłownie przepisaną kronikę Skylitzesa do drugiej części swojej ''Kroniki powszechnej'' (''Synopsis historiké''), wydanej w 1839 roku przez J. Bekkera. Pełny tekst dzieła Skylitzesa nadal zawarty jest w rękopisach, wśród których najstarszy pochodzi z XII wieku. Niektóre manuskrypty zawierają ''Kronikę'' uzupełnioną o 22 lata, tzn. do drugiego roku panowania [[Nicefor III Botaniates|Nicefora Botaniatesa]] (1079). Uzupełnienie dokonane przez anonimowego autora nazywane jest ''Kontynuacją Skylitzesa''; stanowi ona wyciąg z dzieł Michała Attaliatesa i Jerzego Kedrena<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko= Jurewicz |imię=O.|autor link=Oktawiusz Jurewicz |tytuł= Historia literatury bizantyńskiej|strony=189-190}} {{Cytuj książkę | nazwisko= Ostrogorski |imię=G. |autor link= Georg Ostrogorski |tytuł= Dzieje Bizancjum |strony=228}}</ref>. Najbardziej znany z rękopisów to bogato [[iluminacja książki|iluminowany]] manuskrypt z XIV wieku przechowywany w [[Madryt|madryckiej]] Bibliotece Narodowej (''Biblioteca Nacional de España'')<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Haussig | imię = H.-W. | autor link = Hans-Wilhelm Haussig | tytuł = Historia kultury bizantyńskiej | wydawca = PIW | miejsce = Warszawa | rok = 1969 | strony = 253, 437n}}</ref>.
 
{{Przypisy|2}}
 
== Bibliografia ==
* {{Cytuj książkę |nazwisko = Jurewicz |imię = O.|autor link = Oktawiusz Jurewicz |tytuł = Historia literatury bizantyńskiej|wydawca = Ossolineum |miejsce = Wrocław |rok = 1984 |strony = 194-195 |isbn = 83-04-01422-X}}
* {{Cytuj książkę | nazwisko = Haussig | imię = H.-W. | autor link = Hans-Wilhelm Haussig | tytuł = Historia kultury bizantyńskiej | wydawca = PIW | miejsce = Warszawa | rok = 1969}}
* {{Cytuj książkę | nazwisko = Ostrogorski |imię=G. |autor link = Georg Ostrogorski |tytuł = Dzieje Bizancjum |data = 2008 |wydawca = Państwowe Wydawnictwo Naukowe |miejsce = Warszawa |isbn = 978-83-01-15268-0|strony=}}